Ο πόνος στην μέση είναι μια από τις βασικές αιτίες ανικανότητας, που αναγκάζει πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως να λείπουν από την εργασία τους. Όπως για κάθε τι τόσο διαδεδομένο, με τον καιρό δημιουργούνται διάφοροι "μύθοι", που αφορούν τόσο την αιτία που τον προκαλεί, όσο και τον τρόπο αντιμετώπισης. Μάλιστα μερικοί μύθοι είναι τόσο διαδεδομένοι ώστε ακόμη και αρκετοί επαγγελματίες της υγείας να τους υιοθετούν.

Σε αρκετές περιπτώσεις οι επαγγελματίες της υγείας διαιωνίζουν αυτούς τους μύθους, τόσο ως προς τους ασθενείς, όσο και προς τα μέσα ενημέρωσης. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται φοβίες στους ασθενείς, και ως συνέπεια αυτού αλλαγή στη συμπεριφορά τους. Όταν οι άνθρωποι πονούν, και ιδιαιτέρα όταν ο πόνος είναι χρόνιος, επικρατεί σύγχυση και τρόμος. Αυτή ακριβώς η αβεβαιότητα είναι που προκαλεί άγχος, στρες και φόβο στην κίνηση. Όλα αυτά μαζί μπορούν να κάνουν τον πόνο ακόμη σοβαρότερο. Όταν είναι κάποιος υπερβολικά ανήσυχος σχετικά με τον πόνο, ονομάζεται «καταστροφικότητα». Για τους παραπάνω λόγους ο Chartered Society of Physiotherapy στο Ηνωμένο Βασίλειο, ξεκίνησε μια καμπάνια για να αποδομίσει αυτούς τους μύθους.

"Η κίνηση επιδεινώνει τον πόνο στη μέση"

Δεν πάει καιρός που διαψεύστηκε η πεποίθηση πως η ακινησία στο κρεβάτι είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση του πόνου στη μέση - βέβαια εγώ πιστεύω πως υπάρχουν ακόμη σήμερα επαγγελματίες της υγείας που την συστήνουν-. Παραμένει όμως ο φόβος της κίνησης, ιδιαίτερα της στροφής, της κάμψης ή της έκτασης. Ο φόβος είναι κατανοητός, η κίνηση πιθανόν προκαλεί πόνο, αλλά είναι ζωτικό να παραμένει η κινητικότητα/λειτουργικότητα, έστω σε περιορισμένη κλίμακα, προοδευτικά αυξανόμενη ανάλογα με την εξέλιξη της αποκατάστασης. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποφεύγονται μεγάλες περίοδοι πλήρους ακινησίας.

"Πρέπει να αποφεύγονται οι ασκήσεις - ιδιαίτερα με βάρος"

Αν δεν συνηθίζεται να κάνετε ασκήσεις με βάρος δεν θα τις αρχίσετε τώρα. Εντούτοις ο πόνος στη μέση δεν πρέπει να σας αποτρέψει να ασκείστε. Φυσικά το πρόγραμμα των ασκήσεων διαφοροποιείται και προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε ασθενή. Ο εκπαιδευμένος φυσικοθεραπευτής μπορεί να σχεδιάσει ένα πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ατομικές ανάγκες του ασθενή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης πως υπάρχουν ιδιαίτερα αποτελεσματικές τεχνικές αντιμετώπισης του πόνου της μέσης που στηρίζονται σε πρόγραμμα ασκήσεων, όπως για παράδειγμα η μέθοδος McKenzie. Προοδευτικά θα οικοδομήσετε την αντοχή και την αυτοπεποίθηση που χρειάζεστε.

"Η μαγνητική θα δείξει ακριβώς την βλάβη που έχω"

Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει βελτιώσει σημαντικά τη δυνατότητα της ιατρικής κοινότητας στην ακριβή διάγνωση του προβλήματος των ασθενών. Από την άλλη πλευρά όμως έχει αποδυνάμωσει την κλινική αξιολόγηση. Η σωστή προσέγγιση είναι τα εξελιγμένα, υψηλής τεχνολογίας διαγνωστικά μέσα, να χρησιμοποιούνται για να ενισχύουν και να επιβεβαιώνουν τα ευρήματα της κλινικής αξιολόγησης από τον ιατρό. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις όχι μόνον δεν είναι αναγκαία αλλά μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τον ασθενή. Πλέον είναι κοινή παραδοχή πως σε ανθρώπους χωρίς πόνο στη μέση η ακτινογραφία μπορεί να έχει ευρήματα, όπως εκφυλιστικές αλλοιώσεις ή στένωση. Δηλαδή αυτά τα ευρήματα δεν είναι απαραίτητα αιτία πόνου. Αν όμως κάποιος έχει πόνο στη μέση, και δει τις ίδιες αλλοιώσεις στην ακτινογραφία, τότε αποκτά τη φοβία που αναφέραμε προηγούμενα με ότι αυτό συνεπάγεται. Στην περίπτωση που τα διαγνωστικά μέσα δεν έχουν να προσφέρουν κάτι επιπλέον στη διάγνωση καλό είναι να αποφεύγονται.

"Ο πόνος σημαίνει βλάβη ιστού"

Ο πόνος είναι απλά ένα σύμπτωμα βλάβης ιστού, ή είναι κάτι πιο πολύπλοκο;
Ένας τρόπος για να απαντήσουμε είναι να μπορέσουμε να διαπιστώσουμε εάν το ένα γεγονός μπορεί να συμβαίνει με την απουσία του άλλου. Δηλαδή να υπάρξει τραυματισμός ιστού χωρίς πόνο, ή πόνος χωρίς τραυματισμό του ιστού. Όταν, για παράδειγμα, διαπιστώσουμε την ύπαρξη μιας μελανιάς που δεν καταλάβαμε πώς έγινε, τότε υπάρχει τραυματισμός ιστού χωρίς να υπάρχει πόνος. Επίσης, μετά από μια ημέρα έντονης ηλιοθεραπείας, το ζεστό ντους -που σε άλλες περιπτώσεις μας προσφέρει ευχάριστη χαλαρωτική αίσθηση- τώρα είναι οδυνηρό. Αυτό δεν σημαίνει ότι μας προκαλεί τραυματισμό, αλλά ότι η δυσάρεστη αίσθηση προέρχεται από την ενεργοποίηση των αισθητικών υποδοχέων που βρίσκονται στο δέρμα. Οπότε ο πόνος δεν είναι ασφαλής ένδειξη τραυματισμού των ιστών!

Συμπέρασμα

Σήμερα, οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο τραυματισμός χαμηλά στην μέση σημαίνει «ποινή θανάτου» για την ικανότητά τους να κινηθούν άνετα. Ο φόβος αυτός μειώνει σημαντικά το ποσοστό των ανθρώπων που πάσχουν από πόνο χαμηλά στη μέση και θα αναζητήσουν θεραπευτική βοήθεια. Αλλά για τους ίδιους λόγους που προαναφέραμε, η μάθηση τού «πώς λειτουργεί ο πόνος» μπορεί να αποτρέψει, ή να μειώσει την εμφάνιση τού πόνου. Εάν ο πάσχων γνωρίζει για ποιο λόγο πονά, την επόμενη φορά που θα τον ενοχλήσει η μέση του δεν θα πάθει πανικό καταστροφικότητας και δεν θα «παγώσει από τον φόβο». Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα πονά. Οι τραυματισμοί πονάνε. Δεν μιλάμε για εξαφάνιση του πόνου, αλλά για πρόληψη του περιττού άγχους που προκαλείται από το φόβο τού πόνου και προώθηση εποικοδομητικών πρακτικών ανάκαμψης.

Πηγές

"ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ - η παραφωνία του εγκεφάλου - μια εναλλακτική πρόταση", Χαρ. Τιγγινάγκας, Αθήνα 2015, ISBN: 978-960-99167-1-4

The many myths of back pain, By Carley King, Chartered Society of Physiotherapists