Η αυχενική δυστονία, αποτελεί την πιο συχνή μορφή εστιακής δυστονίας στους ενήλικες. Χαρακτηρίζεται από ακούσιες, παρατεταμένες ή διαλείπουσες συσπάσεις των μυών του αυχένα, οι οποίες προκαλούν αφύσικες κινήσεις ή στάσεις της κεφαλής και του τραχήλου.

Η συχνότητα εμφάνισης εκτιμάται σε 5-9 περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα, με συχνότερη εμφάνιση μεταξύ 40 και 60 ετών (Albanese et al., 2013). Η αιτιολογία της αυχενικής δυστονίας είναι πολυπαραγοντική. Η πρωτοπαθής μορφή οφείλεται σε δυσλειτουργία των βασικών γαγγλίων, του θαλάμου και του κινητικού φλοιού, οδηγώντας σε διαταραχές στα κυκλώματα που ρυθμίζουν τον μυϊκό τόνο και τις εκούσιες κινήσεις. Υπάρχουν ενδείξεις για ανισορροπία νευροδιαβιβαστών όπως η ντοπαμίνη, ο GABA και η ακετυλοχολίνη (Jinnah & Factor, 2015). Σε γενετικό επίπεδο, έχουν συσχετιστεί μεταλλάξεις γονιδίων όπως τα TOR1A και THAP1 (Hallett, 2011). Δευτεροπαθείς μορφές σχετίζονται με τραυματισμούς, φλεγμονές, φαρμακευτική αγωγή ή εγκεφαλικά επεισόδια.

Η θεραπεία περιλαμβάνει ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης τύπου Α ως θεραπεία πρώτης γραμμής, καθώς η αποτελεσματικότητά της έχει αποδειχθεί σε πολλές κλινικές μελέτες, προσφέροντας σημαντική μείωση των ακούσιων συσπάσεων, του πόνου και της λειτουργικής αναπηρίας. Η εφαρμογή γίνεται σε συγκεκριμένες ομάδες μυών με καθοδήγηση ηλεκτρομυογραφήματος ή υπερήχων, για μεγαλύτερη ακρίβεια και περιορισμό των παρενεργειών. Επιπλέον, φαρμακευτικές επιλογές όπως τα αντιχολινεργικά (π.χ. τριεξιφαινιδύλιο), τα μυοχαλαρωτικά (π.χ. μπακλοφαίνη) και οι βενζοδιαζεπίνες (π.χ. κλοναζεπάμη) μπορεί να συνδυαστούν σε εξατομικευμένα σχήματα, κυρίως σε περιπτώσεις όπου η τοξίνη δεν παρέχει επαρκή έλεγχο. Σε ανθεκτικές μορφές εφαρμόζονται χειρουργικές προσεγγίσεις, όπως η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS), η οποία στοχεύει σε δομές των βασικών γαγγλίων και έχει δείξει ικανοποιητικά αποτελέσματα σε επιλεγμένους ασθενείς (Tarsy & Simon, 2006). Σε κάθε περίπτωση ο θεράπων ιατρός προτείνει την πιο ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή.

Τα τελευταία χρόνια αυξανόμενο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι συμπληρωματικές προσεγγίσεις, όπως η Κρανιοϊερή θεραπεία (Upledger). Η Κρανιοϊερή Θεραπεία είναι μία ήπια θεραπεία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την θεραπευτική αντιμετώπιση δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος - νωτιαίος μυελός) σε όλες τις ηλικίες. Είναι εξαιρετικά ήπια, μη επεμβατική και δεν προκαλεί δυσφορία ή ενόχληση στον ασθενή ούτε ενέχει κινδύνους ή αντίθετες παρενέργειες. Η Κρανιοϊερή Θεραπεία μπορεί να συνδυαστεί με ήπιες τεχνικές Χειροθεραπείας (Manual Therapy), με στόχο να βελτιωθεί το εύρος κίνησης των προσβεβλημένων αρθρώσεων, ο καλύτερος έλεγχος των κινήσεων, η βελτίωση της μυϊκής ελαστικότητας και τον έλεγχο του πόνου. Προς αυτή τη κατεύθυνση μπορούν να συνεισφέρουν και άλλες τεχνικές όπως είναι η γιόγκα, ο διαλογισμός, pilates κ.ά. Αν και τα ερευνητικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα της Κρανιοϊερής θεραπείας στην αυχενική δυστονία είναι περιορισμένα, ορισμένες μελέτες και κλινικές παρατηρήσεις αναφέρουν μείωση της έντασης των σπασμών και βελτίωση της ποιότητας ζωής. (Upledger & Vredevoogd, 1983; Green et al., 1999).

Πηγές

• Albanese A, Bhatia K, Bressman SB, et al. (2013). Phenomenology and classification of dystonia: a consensus update. Movement Disorders, 28(7), 863-873. https://doi.org/10.1002/mds.25475
• Jinnah HA, Factor SA. (2015). Diagnosis and treatment of dystonia. Neurologic Clinics, 33(1), 77-100. https://doi.org/10.1016/j.ncl.2014.09.002
• Hallett M. (2011). Neurophysiology of dystonia: The role of inhibition. Neurobiology of Disease, 42(2), 177-184. https://doi.org/10.1016/j.nbd.2011.01.026
• Tarsy D, Simon DK. (2006). Dystonia. The New England Journal of Medicine, 355(8), 818-829. https://doi.org/10.1056/NEJMra055549
• Upledger JE, Vredevoogd JD. (1983). Craniosacral Therapy. Seattle: Eastland Press.
• Green C, Martin CW, Bassett K, Kazanjian A. (1999). A systematic review of craniosacral therapy: biological plausibility, assessment reliability and clinical effectiveness. Complementary Therapies in Medicine, 7(4), 201-207. https://doi.org/10.1016/S0965-2299(99)80006-5