16 Φεβρουαρίου 2025

Κατηγορία

Οσφυαλγία

# Topics

Οσφυαλγία, χαμηλή οσφυαλγία, μυοσκελετικός πόνος, χειροθεραπεία, αποκατάσταση μυοσκελετικών παθήσεων, μυοσκελετικές παθήσεις, χειροπρακτική, Physio fp, βελονισμός, χρόνια μη ειδική οσφυαλγία

Social sharing

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΜΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΟΣΦΥΑΛΓΙΑΣ

Η χρόνια μη ειδική οσφυαλγία αποτελεί, παγκοσμίως, μια από τις κύριες αιτίες αναπηρίας, επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και επιβαρύνει τα συστήματα υγείας.

Οι "Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη Διαχείριση της Χρόνιας Μη Ειδικής Οσφυαλγίας", που αναπτύχθηκαν από την ομάδα εργασίας COST B13, παρέχουν τεκμηριωμένες συστάσεις για την αξιολόγηση και τη θεραπεία αυτής της πάθησης

Διάγνωση και Αξιολόγηση

Η αρχική αξιολόγηση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας επικεντρώνεται στον αποκλεισμό σοβαρών παθολογιών, όπως κακοήθειες ή λοιμώξεις, και στην αναγνώριση συγκεκριμένων αιτιών πόνου, όπως η ριζοπάθεια. Σημαντικό εργαλείο σε αυτή τη διαδικασία είναι η λεπτομερής λήψη ιστορικού και η φυσική εξέταση. Η ρουτίνα χρήσης απεικονιστικών μεθόδων δεν συνιστάται, εκτός εάν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής παθολογίας ή επιδείνωσης των συμπτωμάτων.

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις

Οι οδηγίες προτείνουν μια πολυδιάστατη προσέγγιση στη διαχείριση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας:

Εκπαίδευση και Ενημέρωση: Η παροχή πληροφοριών στους ασθενείς σχετικά με τη φύση τής πάθησης, την καλοήθη πρόγνωση και τη σημασία διατήρησης της δραστηριότητας είναι θεμελιώδης.
Σωματική Δραστηριότητα και Άσκηση: Η τακτική άσκηση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις προτιμήσεις τού ασθενούς, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον πόνο και βελτιώνει τη λειτουργικότητα. Ειδικά προγράμματα άσκησης, όπως οι ασκήσεις σταθεροποίησης και ενδυνάμωσης, είναι ιδιαίτερα ωφέλιμα.
Φαρμακευτική Αγωγή: Η χρήση αναλγητικών, όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο. Η μακροχρόνια χρήση οπιοειδών δεν συνιστάται λόγω του κινδύνου εξάρτησης και παρενεργειών.
Συμπληρωματικές Θεραπείες: Θεραπείες όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, ο βελονισμός και η χειροθεραπεία (manual therapy) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέρος μιας ολοκληρωμένης θεραπευτικής προσέγγισης, ανάλογα με τις ανάγκες τού ασθενούς.

Πολυεπιστημονική Προσέγγιση στη Διαχείριση της Χρόνιας Μη Ειδικής Οσφυαλγίας

Η πολυεπιστημονική αποκατάσταση είναι μια συνδυαστική θεραπευτική προσέγγιση που ενσωματώνει διάφορες ειδικότητες για την αντιμετώπιση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας (Chronic Non-Specific Low Back Pain – CNSLBP). Σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες, η πολυεπιστημονική θεραπεία αποδεικνύεται πιο αποτελεσματική σε σύγκριση με τις μονοθεραπευτικές προσεγγίσεις, ιδιαίτερα σε ασθενείς με παρατεταμένα συμπτώματα και σημαντικό λειτουργικό περιορισμό (Hildebrandt et al., 2006).

Η πολυεπιστημονική αποκατάσταση βασίζεται σε τέσσερις βασικούς άξονες:

Α. Σωματική Άσκηση και Φυσικοθεραπεία: Η φυσική δραστηριότητα αποτελεί βασικό στοιχείο τής θεραπείας, καθώς συμβάλλει στη βελτίωση της μυϊκής ενδυνάμωσης, της κινητικότητας και της αντοχής. Σύμφωνα με έρευνες, ασκήσεις σταθεροποίησης του κορμού, προγράμματα αερόβιας άσκησης και διατάσεις μπορούν να μειώσουν τον πόνο και να βελτιώσουν τη λειτουργικότητα (Macedo et al., 2009). Προγράμματα αποκατάστασης, όπως η McKenzie therapy και η μέθοδος Pilates, έχουν αποδειχθεί ωφέλιμα για την ενίσχυση των μυών τής σπονδυλικής στήλης (Marshall et al., 2013). Η υδροθεραπεία και η θεραπευτική γιόγκα είναι, επίσης, αποτελεσματικές στη μείωση του πόνου και στη βελτίωση της ευελιξίας (Cramer et al., 2013).

Β. Ψυχολογική Υποστήριξη και Συμπεριφορικές Παρεμβάσεις: Η χρόνια οσφυαλγία συχνά συνοδεύεται από άγχος, κατάθλιψη και φόβο κίνησης (κινησιοφοβία/kinesiophobia) που επιδεινώνουν τον πόνο. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy – CBT) έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στη μείωση του φόβου αποφυγής τής κίνησης και στη βελτίωση της λειτουργικής αποκατάστασης (Williams et al., 2012). Οι τεχνικές ενσυνειδητότητας (Mindfulness-Based Stress Reduction – MBSR) έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα στη διαχείριση του χρόνιου πόνου και στην ψυχολογική ευεξία (Cherkin et al., 2016). Η εκπαίδευση στη διαχείριση του πόνου και η αλλαγή τής πεποίθησης ότι ο πόνος συνεπάγεται βλάβη τής σπονδυλικής στήλης αποτελούν κεντρικό στοιχείο τής πολυεπιστημονικής αποκατάστασης.

Γ. Φαρμακευτική αγωγή: Η φαρμακευτική αγωγή έχει βοηθητικό ρόλο στη θεραπεία και περιλαμβάνει:

Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα – πρώτης γραμμής επιλογή για την ανακούφιση του πόνου.
Μυοχαλαρωτικά και αντικαταθλιπτικά (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης/νοραδρεναλίνης – SNRI) – ενδείκνυνται για χρόνιο νευροπαθητικό πόνο (Foster et al., 2018).
Οπιοειδή – η χρήση τους είναι περιορισμένη λόγω του κινδύνου εθισμού και σοβαρών παρενεργειών.

Δ. Συμπληρωματικές ή εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις: Οι συμπληρωματικές ή εναλλακτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως ο βελονισμός, η χειροθεραπεία, η χειροπρακτική και η κινησιοθεραπεία μπορεί να προσφέρουν επιπλέον οφέλη, ιδιαίτερα σε ασθενείς με ανθεκτικά συμπτώματα (Vickers et al., 2018).

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα πολυεπιστημονικά προγράμματα αποκατάστασης προσφέρουν:

Μείωση του πόνου έως και 30-50% σε σύγκριση με τις κλασικές μονοθεραπευτικές προσεγγίσεις (Kamper et al., 2015).
Βελτίωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας (ιδιαίτερα σε ασθενείς που είχαν περιορισμένη δραστηριότητα).
Μείωση της χρήσης φαρμακευτικής αγωγής, καθώς οι ασθενείς βασίζονται περισσότερο στη φυσική θεραπεία και στη συμπεριφορική διαχείριση.
Πρόληψη της υποτροπής και μείωση του κινδύνου αναπηρίας μακροπρόθεσμα.

Σύγκριση με Μονοθεραπευτικές Παρεμβάσεις

Παρέμβαση	Μείωση πόνου	Βελτίωση λειτουργικότητας	Πρόληψη υποτροπών
Φυσικοθεραπεία μόνο	✅ Μέτρια	✅ Μέτρια	❌ Χαμηλή
Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) μόνο	✅ Μέτρια	✅ Μέτρια	✅ Υψηλή
Φαρμακευτική αγωγή μόνο	✅ Παροδική	❌ Χαμηλή	❌ Χαμηλή
Πολυεπιστημονική αποκατάσταση	✅✅ Υψηλή	✅✅ Υψηλή	✅✅ Υψηλή

Η πολυεπιστημονική αποκατάσταση αποτελεί την πιο αποτελεσματική προσέγγιση στη διαχείριση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας, καθώς συνδυάζει σωματική άσκηση, ψυχολογική υποστήριξη και συμπληρωματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις. Οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν την εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων, ιδίως σε περιπτώσεις ανθεκτικών ή χρόνιων συμπτωμάτων. Η ενσωμάτωση αυτής της προσέγγισης στα συστήματα υγείας μπορεί να μειώσει το οικονομικό φορτίο τής χρόνιας οσφυαλγίας, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών και να συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη λειτουργική αποκατάσταση.

Συμπληρωματικές θεραπευτικές παρεμβάσεις για τη Διαχείριση της Χρόνιας Μη Ειδικής Οσφυαλγίας

Η διαχείριση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας (CNSLBP) δεν περιορίζεται μόνο στη φυσιοθεραπεία ή στη φαρμακευτική αγωγή. Οι συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπευτικές παρεμβάσεις έχουν αποκτήσει αυξημένο ενδιαφέρον ως μέρος μιας πολυδιάστατης θεραπευτικής προσέγγισης. Οι πιο μελετημένες και αποτελεσματικές θεραπείες περιλαμβάνουν τη γνωσιακή -συμπεριφορική θεραπεία (CBT), τον βελονισμό και την χειροθεραπεία.

Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) και Χρόνιος Πόνος

Η Γνωσιακή - Συμπεριφορική Θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη ψυχολογική παρέμβαση που βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίσουν και να τροποποιήσουν αρνητικά πρότυπα σκέψης και συμπεριφοράς που σχετίζονται με τον χρόνιο πόνο. Πιο αναλυτικά:

Μειώνει τον φόβο αποφυγής τής κίνησης (kinesiophobia), ο οποίος συχνά επιδεινώνει τον πόνο.
Αλλάζει τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις για τον πόνο, προάγοντας μια πιο ενεργή αντιμετώπιση.
Εκπαιδεύει τον ασθενή στη διαχείριση του άγχους και της κατάθλιψης, που συχνά συνοδεύουν τη χρόνια οσφυαλγία.
Βελτιώνει την ποιότητα ζωής μέσω τεχνικών χαλάρωσης και αναπροσαρμογής συμπεριφοράς.

Έρευνα του Williams et al. (2012) που δημοσιεύτηκε στο Cochrane Database of Systematic Reviews έδειξε ότι η CBT οδηγεί σε σημαντική μείωση του πόνου και βελτίωση της λειτουργικότητας σε ασθενείς με χρόνια οσφυαλγία. Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη η CBT μείωσε τον πόνο κατά 30% και τη σχετιζόμενη αναπηρία κατά 20% σε διάστημα 6-12 μηνών.

Βελονισμός και Ανακούφιση από τον Πόνο

Ο βελονισμός είναι μια παραδοσιακή κινεζική ιατρική πρακτική που βασίζεται στη διέγερση συγκεκριμένων σημείων τού σώματος με λεπτές βελόνες. Πιο αναλυτικά:

Απελευθερώνει ενδορφίνες, φυσικά αναλγητικά τού οργανισμού.
Ρυθμίζει τη ροή τής ενέργειας (Qi) σύμφωνα με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική.
Βελτιώνει τη μικροκυκλοφορία και μειώνει τη φλεγμονή σε περιοχές πόνου.
Διεγείρει το νευρικό σύστημα, επηρεάζοντας τη διαχείριση του πόνου από τον εγκέφαλο.

Μετα-ανάλυση του Vickers et al. (2018) που δημοσιεύτηκε στο Journal of Pain έδειξε ότι ο βελονισμός προσφέρει στατιστικά σημαντική ανακούφιση από τον πόνο σε σύγκριση με εικονική θεραπεία (placebo). Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη ο βελονισμός μείωσε την ένταση του πόνου κατά 20-30%, με μακροχρόνια αποτελέσματα που διήρκεσαν έως 12 μήνες. Ο βελονισμός προτείνεται ως συμπληρωματική θεραπεία, ειδικά σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στα συμβατικά μέτρα θεραπείας.

Χειροπρακτικές Παρεμβάσεις και Χειροθεραπεία

Η χειροπρακτική θεραπεία και η χειροθεραπεία (manual therapy) περιλαμβάνουν εξειδικευμένες τεχνικές για τη ευθυγράμμιση του σκελετού, τη βελτίωση της κινητικότητας των αρθρώσεων και τη μείωση του πόνου. Πιο αναλυτικά:

Αποκαθιστούν την ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης,
Βελτιώνουν την κινητικότητα σε περιπτώσεις δυσκαμψίας.
Μειώνουν τον μυϊκό σπασμό και αποκαθιστούν τη φυσιολογική λειτουργία.

Μελέτη του Rubinstein et al. (2011) στο Cochrane Database έδειξε ότι η χειροθεραπεία προσφέρει συγκρίσιμα ή ανώτερα αποτελέσματα σε σχέση με άλλες φυσικοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση προτείνεται κυρίως για μηχανικά προβλήματα της σπονδυλικής στήλης και εφαρμόζεται σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες.

Συγκριτική Αποτελεσματικότητα Συμπληρωματικών Θεραπειών

Θεραπεία	Μείωση Πόνου	Βελτίωση Λειτουργικότητας	Επιστημονική Τεκμηρίωση
Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)	✅✅✅	✅✅✅	🔬 Πολύ ισχυρή
Βελονισμός	✅✅	✅	🔬 Μέτρια προς ισχυρή
Χειροπρακτική	✅✅	✅✅	🔬 Μέτρια

📌 Η CBT εμφανίζει τα πιο σταθερά αποτελέσματα, ενώ ο βελονισμός και η χειροπρακτική λειτουργούν καλύτερα ως συμπληρωματικές προσεγγίσεις.

Από τα προηγούμενα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι: Οι συμπληρωματικές θεραπείες μπορούν να ενσωματωθούν σε μια πολυδιάστατη προσέγγιση για τη διαχείριση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας. Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) έχει την ισχυρότερη επιστημονική τεκμηρίωση ως προς τη μακροχρόνια ανακούφιση του πόνου. Ο βελονισμός και η χειροθεραπεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως συμπληρωματικές παρεμβάσεις, ειδικά σε περιπτώσεις όπου άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει. Ο συνδυασμός αυτών των θεραπειών με φυσικοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή μπορεί να προσφέρει βελτιωμένα αποτελέσματα σε σύγκριση με τις μονοθεραπευτικές προσεγγίσεις.

Συμπεράσματα

Η διαχείριση της χρόνιας μη ειδικής οσφυαλγίας απαιτεί μια εξατομικευμένη και τεκμηριωμένη προσέγγιση, με έμφαση στην εκπαίδευση του ασθενούς, την προώθηση της σωματικής δραστηριότητας και τη χρήση πολυεπιστημονικών στρατηγικών όταν κρίνεται απαραίτητο. Η εφαρμογή των ευρωπαϊκών αυτών κατευθυντήριων οδηγιών μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων και στη μείωση της επιβάρυνσης για τα συστήματα υγείας.

Πηγές

Hildebrandt J, et al. (2006). European guidelines for the management of chronic non-specific low back pain. Eur Spine J 15(Suppl 2):S192-S300. DOI: 1007/s00586-006-1072-1
Williams AC, et al. (2012). Psychological therapies for the management of chronic pain (excluding headache) in adults. Cochrane Database of Systematic Reviews (11):CD007407. DOI: 1002/14651858.CD007407.pub3
Vickers AJ, et al. (2018). Acupuncture for chronic pain: Update of an individual patient data meta-analysis. Journal of Pain 19(5):455-474. DOI: 1016/j.jpain.2017.11.005
Rubinstein SM, et al. (2011). Spinal manipulative therapy for chronic low-back pain: an updated systematic review of the Cochrane Collaboration. Spine (Phila Pa 1976) 36(13):E825-E846. DOI: 1097/BRS.0b013e3182197fe3
Macedo LG, et al. (2009). The McKenzie method for low back pain: a systematic review of the literature with a meta-analysis approach. Spine (Phila Pa 1976) 34(14):1499-1507. DOI: 1097/BRS.0b013e3181aa5b78
Foster NE, et al. (2018). Prevention and treatment of low back pain: evidence, challenges, and promising directions. The Lancet 391(10137):2368-2383. DOI: 1016/S0140-6736(18)30489-6
Kamper SJ, et al. (2015). Multidisciplinary biopsychosocial rehabilitation for chronic low back pain: Cochrane systematic review and meta-analysis. Cochrane Database of Systematic Reviews (9):CD000963. DOI: 1002/14651858.CD000963.pub3
Cherkin DC, et al. (2016). Effect of mindfulness-based stress reduction vs cognitive behavioral therapy or usual care on back pain. JAMA 315(12):1240-1249. DOI: 1001/jama.2016.2323
Hildebrandt J, et al. (2006). European guidelines for the management of chronic non-specific low back pain. Eur Spine J.
Kamper SJ, et al. (2015). Multidisciplinary biopsychosocial rehabilitation for chronic low back pain. Cochrane Database Syst Rev.
Foster NE, et al. (2018). Prevention and treatment of low back pain: evidence, challenges, and promising directions. Lancet.
Williams AC, et al. (2012). Psychological therapies for the management of chronic pain (excluding headache) in adults. Cochrane Database Syst Rev.
Cherkin DC, et al. (2016). Effect of mindfulness-based stress reduction vs cognitive behavioral therapy or usual care on back pain. JAMA.
Chapter 4. European guidelines for the management of chronic nonspecific low back pain. Airaksinen, J I Brox, C Cedraschi, J Hildebrandt, J Klaber-Moffett, F Kovacs, A F Mannion, S Reis, J B Staal, H Ursin, G Zanoli; COST B13 Working Group on Guidelines for Chronic Low Back Pain. DOI: 10.1007/s00586-006-1072-1

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΙΓΓΙΝΑΓΚΑΣ, MSc, Υπ. Διδάκτορας

Φυσικοθεραπευτής

Στην ίδια κατηγορία

Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

04 Οκτωβρίου 2025 | Αθηνάς Κατσιμήτρου - Τιγγινάγκα, Mld/Cdt | Καρκίνος του Μαστού

Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ

04 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Αυχενικό Σύνδρομο

Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σύνδρομο Θωρακικής εξόδου

Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Άγχος - stress

Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.

stressed woman siting at desk in office surrounded Σε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress

Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
Εργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).

Επιπτώσεις του stress στην υγεία

african american businesswoman trying to concentra Το χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:

Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress

Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.

1. Τρόπος ζωής

Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.

3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger

osteopathy patient getting treatment massage1 Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011). Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.

4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα

executives doing yoga Η αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:

Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.

Συμπεράσματα

Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.

Πηγές

American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.