Μελέτες έδειξαν πως ένα εμπεριστατωμένο πρόγραμμα φυσικοθερπείας μπορεί να αποτρέψει το χειρουργείο στη πλήρη ρήξη του πέταλου των στροφέων στον ώμο. 

Το πέταλο των στροφέων μυών στον ώμο, είναι μια ομάδα τεσσάρων μυών, του υπερακάνθιου, του υπακάνθιου, του υποπλάτιου και του ελάσσων στρογγύλου, η σύσπαση των οποίων εκτελεί τη κίνηση της έξω στροφής και απαγωγής στον ώμο. Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι έχουν κοινή τενόντια κατάφυση στο μείζον βραχιόνιο όγκωνα, του βραχιονίου οστού. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο "Journal of Shoulder and Elbow Surgery" τον Οκτώβριο του 2013 προσπάθησε να δώσει απάντηση στο ερώτημα: αν η φυσικοθεραπεία μπορεί να αποτρέψει το χειρουργείο σε ρήξη στο πέταλο των στροφέων στον ώμο.  Το "MOON (Multicenter Orthopedic Outcomes Network) Shoulder Group" , ένα ερευνητικό δίκτυο στις Η.Π.Α., παρακολούθησε μια ομάδα 381 ασθενών με ατραυματική πλήρη ρήξη στο πέταλο των στροφέων. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν 62 έτη (31 έως 90 έτη). Οι ασθενείς ακλούθησαν για 6-12 εβδομάδες συντηρητικό πρόγραμμα αποκατάστασης, προσανατολισμένο στην βασική ενδυνάμωση των μυών του πέταλου των στροφέων, κινητοποίηση των μαλακών μορίων και αρθρική κινητοποίηση. Στις 6 εβδομάδες έγινε η πρώτη αξιολόγηση και 9% επέλεξε την χειρουργική αντιμετώπιση για τη συνέχεια. Η δεύτερη αξιολόγηση έγινε στις 12 εβδομάδες, όπου ένα επιπλέον 6% επέλεξε την χειρουργική αντιμετώπιση. Συνολικά, 26% των ασθενών επέλεξε την χειρουργική αντιμετώπιση σε παρακολούθηση δυο ετών. Σύμφωνα με τα ευρήματα, στατιστικά αν οι ασθενείς δεν επιλέξουν την χειρουργική αντιμετώπιση τις πρώτες 12 εβδομάδες συντηρητικής αντιμετώπισης, δεν έχουν ανάγκη χειρουργικής αντιμετώπισης. Συμπερασματικά το 75% των ασθενών με πλήρη ρήξη στο πέταλο των στροφέων μυών, αποφεύγει το χειρουργείο με το κατάλληλο πρόγραμμα φυσιοθεραπευτικής αποκατάστασης.

Ανάλογα ευρήματα αναφέρονται σε ερευνητική εργασία που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2014 στο περιοδικό "Bone and Joint Journal" . Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση από μόνη της έχει εξίσου ικανοποιητικά αποτελέσματα με εκείνα της αρθροσκόπησης και του ανοικτού χειρουργείου. Οι ερευνητές παρακολούθησαν 173 ασθενείς, μέσης ηλικίας 65 ετών, οι οποίοι χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, η πρώτη ομάδα ακολούθησε μόνο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, στη δεύτερη ομάδα οι ασθενείς αντιμετωπίσθηκαν με ακρομιοπλαστική και φυσικοθεραπεία, ενώ στη τρίτη ομάδα αντιμετωπίσθηκαν με συρραφή του πέταλου των στροφέων, ακρομιοπλαστική και φυσικοθεραπεία. Κάθε ομάδα περιελάμβανε αναλογικά ασθενείς της ίδιας ηλικίας και φύλλου. Από αυτούς στο τέλος 167 ήταν διαθέσιμοι για αξιολόγηση. Η φυσικοθεραπεία και στις τρεις ομάδες ήταν παρόμοια. Δόθηκαν οδηγίες στους ασθενείς και πληροφορίες για ασκήσεις στο σπίτι εστιασμένες στη γληνοβραχιόνια κίνηση και στην ενεργητική σύμπτυξη των ωμοπλατών για τις πρώτες 6 εβδομάδες, αυξανόμενης έντασης για τις επόμενες 6 εβδομάδες, ακολουθούμενες από ασκήσεις ενδυνάμωσης με αντίσταση για τους επόμενους 6 μήνες. Οι συμμετέχοντες έλαβαν 10 συνεδρίες φυσικοθεραπείας σε εξωτερικό εργαστήριο. Στην αξιολόγηση (constant score) 3 μήνες, 6 μήνες και ένα χρόνο τα ευρήματα έδειξαν ουσιώδη ομοιότητα στο δείκτη βελτίωσης και στις τρεις ομάδες, καθώς και στον δείκτη ικανοποίησης των ασθενών. Σύμφωνα με τα παραπάνω ευρήματα η φυσικοθεραπεία επιβάλλεται να προηγείται της χειρουργικής αντιμετώπισης, ακόμη και στη περίπτωση πλήρους ρήξης. Για να επιτύχουμε το μέγιστο αποτέλεσμα απαιτείται ένα περιεκτικό πρόγραμμα αποκατάστασης που να επικεντρώνεται σε τρείς παραμέτρους: α) Αποκατάσταση πλήρους εύρους κίνησης: Περιλαμβάνει τόσο το παθητικό, όσο και το ενεργητικό εύρος κίνησης της άρθρωσης του ώμου. Η παθητική κινητικότητα της άρθρωσης μειώνεται όσο αυξάνονται τα συμπτώματα από το πέταλο των στροφέων. Συνήθως τα ευρήματα περιλαμβάνουν υπολειτουργικότητα στην κάψουλα της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης και περιορισμούς στα μαλακά μόρια της περιοχής. Ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή σχεδιάζουμε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης με κινητοποίηση των μαλακών μορίων, κινητοποίηση των αρθρώσεων της περιοχής και μυϊκής ενδυνάμωσης. β) Αποκατάσταση της δυνατότητας του πετάλου των στροφέων για δυναμική σταθεροποίηση: Η συμπτωματολογία συνδέεται άμεσα με τη λειτουργικότητα. Όταν υπάρχουν συμπτώματα δεν υπάρχει καλή λειτουργικότητα. Το ερώτημα που προκύπτει είναι, πως είναι δυνατόν να υπάρχει ρήξη στο πέταλο των στροφέων και να μην υπάρχουν συμπτώματα;

Ο Burkhart και οι συνεργάτες του, περίγραψαν αναφορικά με την ανατομία του πέταλου των στροφέων, την υπόθεση της Κρεμαστής γέφυρας. Αν παρατηρήσουμε την άρθρωση του ώμου από πάνω, μπορούμε να φανταστούμε μια κρεμαστή γέφυρα να περιβάλλει τη κεφαλή του βραχιονίου οστού. Σε αυτό το μοντέλο, φανταστείτε ότι υπάρχει ρήξη στον υπερακάνθιο μυ στη κορυφή της γέφυρας. Εάν το πρόσθιο και οπίσθιο τμήμα του πέταλου των στροφέων (οι δυο πύργοι στήριξης της Κρεμαστής γέφυρας) είναι ανέπαφοι και λειτουργούν ικανοποιητικά, τότε ικανοποιητική μπορεί είναι και η λειτουργικότητα του ώμου. Αυτό το μοντέλο εξηγεί το πλήθος των ασθενών με ανεπανόρθωτη ρήξη στο πέταλο των στροφέων, που συναντάμε στο εργαστήριο μας, και τελικά επιτυγχάνουν να έχουν την δυνατότητα πλήρους εύρους κίνησης στην άρθρωση του ώμου. Ουσιαστικά αν ενισχύσουμε την δυνατότητα δυναμικής σταθεροποίησης στο πρόσθιο και οπίσθιο τμήμα του πέταλου των στροφέων, μπορούμε να επιτύχουμε λειτουργικότητα παρόλο τη ρήξη στον υπερακάνθιο μυ. γ) Μείωση των επιπτώσεων από την κινητική αλυσίδα: Επιπρόσθετα για να αποκαταστήσουμε την κινητικότητα και τη σταθερότητα του ώμου, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την επίπτωση της κινητικής αλυσίδας στην λειτουργικότητα του ώμου. Οποιαδήποτε δυσλειτουργία στην ένωση της ωμοπλάτης με τον θώρακα, στην αυχενική και θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, και του οσφυοπυελικού συμπλέγματος, θα πρέπει να αξιολογηθεί. Όλες αυτές οι περιοχές έχουν σημαντική επίπτωση στην ευθυγράμμιση, κινητικότητα και σταθερότητα της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης. Όταν εργαζόμαστε με ασθενείς που έχουν ρήξη στο πέταλο των στροφέων μυών, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι είναι ευχαριστημένοι αν καταφέρουμε να επιτύχουμε τρεις στόχους:

1. Να έχουν λιγότερο πόνο.
2. Να έχουν πλήρες εύρος κίνησης.
3. Να επιστρέψουν στις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Επιτυγχάνοντες τους τρεις αυτούς στόχους, ανεξάρτητα από τα ακτινολογικά ή άλλα διαγνωστικά ευρήματα, έχουμε δώσει λύση στο πρόβλημα του ασθενή μας!

Πηγές

• Effectiveness of physical therapy in treating atraumatic full-thickness rotator cuff tears: a multicenter prospective cohort study. Kuhn JE1, Dunn WR, Sanders R, An Q, Baumgarten KM, Bishop JY, Brophy RH, Carey JL, Holloway BG, Jones GL, Ma CB, Marx RG, McCarty EC, Poddar SK,Smith MV, Spencer EE, Vidal AF, Wolf BR, Wright RW; MOON Shoulder Group.
• Treatment of non-traumatic rotator cuff tears: A randomised controlled trial with one-year clinical results. Kukkonen J1, Joukainen A, Lehtinen J, Mattila KT, Tuominen EK, Kauko T, Aärimaa V