Η εξάρθρωση είναι η μετατόπιση των οστών μιας άρθρωσης έξω από τα όρια της και συνοδεύεται από κάκωση των μαλακών μορίων που την περιβάλλουν. Ο εξαρθρωμένος ώμος είναι ένας τραυματισμός κατά τον οποίο η κεφαλή του βραχιονίου οστού ‘πετάγεται έξω’ από την υπόκοιλη αρθρική επιφάνεια του οστού της ωμοπλάτης, που λέγεται ωμογλήνη. Ο εξαρθρωμένος ώμος είναι μια εκτεταμένη ζημιά η οποία συνεπάγεται βλάβη στους συνδέσμους, στους μύες και τον θύλακα της άρθρωσης.

Αν η κεφαλή εξαρθρωθεί εμπρός από την ωμογλήνη έχουμε το Πρόσθιο εξάρθρωμα, ενώ αν εξαρθρωθεί προς τα πίσω έχουμε το Οπίσθιο εξάρθρωμα. Το πρόσθιο εξάρθρωμα είναι μακράν το συχνότερο (96% των εξαρθρωμάτων) και γι’ αυτό συνήθως όταν μιλάμε για εξάρθρωμα ώμου, εννοούμε πρόσθιο εξάρθρωμα.

  Παράγοντες κινδύνου

Είναι πιθανό να εξαρθρώσετε τον ώμο σας ,εάν :

• Είστε άνδρας, περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες έρχονται αντιμέτωποι με τέτοιους τραυματισμούς.

• Εάν είστε στην εφηβεία ή γύρω στα 20, οι άνθρωποι αυτής της ηλικιακής ομάδας τείνουν να έχουν ένα υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, η οποία ενδεχομένως μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο τραυματισμού.

 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

Η άρθρωση του ώμου είναι εκείνη η οποία παθαίνει εξάρθρωση πιο συχνά. Αυτό συμβαίνει λόγω της ανατομικής διάταξης που έχει και επιτρέπει κινήσεις σε πολλές κατευθύνσεις. Επιπλέον μπορεί να συνυπάρχει μερική ρήξη ή εκφυλισμός στο κολλαγόνο των συνδέσμων που συχνά περιπλέκει την κατάσταση.

Η εξάρθρωση του ώμου μπορεί να συμβεί εξαιτίας:

• Αθλητικών τραυματισμών, η εξάρθρωση ώμου είναι ένας κοινός τραυματισμός σε αθλήματα επαφής, όπως το ποδόσφαιρο και το χόκεϊ, και σε αθλήματα που μπορεί να περιλαμβάνουν πτώσεις, όπως το σκι , η γυμναστική και το βόλεϊ.
• Τραυματισμοί που δεν σχετίζονται με τον αθλητισμό, για παράδειγμα ένα δυνατό χτύπημα στον ώμο λόγω τροχαίου ατυχήματος κ.α.
• Πτώσεις, όπως από μια σκάλα ή γλιστρώντας στο χαλί.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα σημάδια και τα συμπτώματα πως έχετε υποστεί εξάρθρωση ώμου, μπορεί να περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

• Ένας εμφανώς παραμορφωμένος ή εκτός θέσης ώμος
• Πρήξιμο ή αποχρωματισμός (μώλωπες)
• Αδυναμία κίνησης της άρθρωσης. 

Η εξάρθρωση του ώμου μπορεί επίσης να προκαλέσει μούδιασμα, αδυναμία ή μυρμήγκιασμα κοντά στον τραυματισμό, όπως στο λαιμό ή κάτω στο χέρι. Ακόμα οι μύες του ώμου, λόγω της διαταραχής, μπορεί να κάνουν σπασμούς, που συχνά αυξάνει την ένταση του πόνου.

Πότε πρέπει να δείτε έναν ειδικό

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσετε ένα σπασμένο κόκκαλο από ένα εξαρθρωμένο, γι’ αυτό σε κάθε περίπτωση ζητήστε ιατρική βοήθεια αμέσως.

Ενώ περιμένετε για ιατρική βοήθεια :

• Μην επιχειρήσετε να μετακινήσετε τον ώμο ή να τον βάλετε πίσω στη θέση του. Αυτό θα μπορούσε να βλάψει την άρθρωση του ώμου, τους γύρω μυς, τους συνδέσμους, τα νεύρα ή τα αιμοφόρα αγγεία.
• Βάλτε πάγο, βάζοντας πάγο στον ώμο σας μπορεί να σας βοηθήσει μειώνοντας τον πόνο και το πρήξιμο, ελέγχοντας την εσωτερική αιμορραγία και τη συσσώρευση υγρών μέσα και γύρω από την άρθρωση.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Οι επιπλοκές ενός εξαρθρωμένου ώμου μπορεί να περιλαμβάνουν :

• Ρήξη μερική ή ολική των μυών, των συνδέσμων και των τενόντων που στηρίζουν τον ώμο.
• Βλάβη στα νεύρα ή στα αγγεία στην άρθρωση του ώμου ή γύρω από αυτή.
• Ευαισθησία και πιθανότητα για νέας εξάρθρωση του ώμου στο μέλλον (αστάθεια του ώμου) σε περίπτωση που έχετε πάθει κάποια σοβαρή εξάρθρωση ή επαναλαμβανόμενες εξαρθρώσεις. Σε περίπτωση που σύνδεσμοι ή τένοντες του ώμου έχουν ολική ρήξη ή αν νεύρα ή αιμοφόρα αγγεία γύρω από την άρθρωση του ώμου έχουν καταστραφεί, μπορεί να χρειαστεί άμεση χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση αυτών των ιστών.

 ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Εκτός από την φυσική εξέταση του ώμου , ο γιατρός πιθανότατα να χρειαστεί κάποιες εξετάσεις όπως ακτινογραφία, μαγνητική ή ηλεκτρομυογράφημα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία για τον εξαρθρωμένο ώμο μπορεί να περιλαμβάνει:

• Κλειστή ανάταξη, ο γιατρός μπορεί να δοκιμάσει κάποιους ήπιους ελιγμούς για να ανατάξει τα οστά του ώμου. Ανάλογα με την ένταση του πόνου και το οίδημα, μπορεί να χρειαστεί μυοχαλαρωτικό φάρμακο ή ηρεμιστικά ή σπανιότερα γενική αναισθησία πριν από την ανάταξη.
• Χειρουργείο, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, σε ασθενείς που τείνουν να έχουν επαναλαμβανόμενες εξαρθρώσεις των ώμων (καθέξην εξάρθρωση ) παρά την κατάλληλη ενίσχυση και αποκατάσταση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, εάν νεύρα ή τα αιμοφόρα αγγεία έχουν καταστραφεί λόγω της εξάρθρωση.
• Ακινητοποίηση, ο γιατρός μπορεί να ακινητοποιήσει τον ώμο με ένα ειδικό νάρθηκα ή μάρσιπο για ένα χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες, αυτό εξαρτάται από τη φύση του εξαρθρώματος του ώμου και πόσο σύντομα ο νάρθηκας θα εφαρμοστεί μετά την εξάρθρωση. Βέβαια πρέπει να αναφερθεί, ότι υπάρχουν μελέτες που έδειξαν ότι δεν υπάρχει διαφορά στα ποσοστά των ασθενών με υποτροπή της εξάρθρωσης, είτε αυτή αντιμετωπισθεί με ακινητοποίηση τριών έως τεσσάρων εβδομάδων, είτε επιλεγεί η πρώιμη κινητοποίηση. Για παράδειγμα σε μελέτη του Hovelius και των συνεργατών του σε 257 ασθενείς ηλικίας από 12 έως 40 ετών με πρωτοπαθές πρόσθια εξάρθρωσης της άρθρωσης του ώμου, βρέθηκε ότι ανεξάρτητα από την θεραπευτική επιλογή υπήρξε υποτροπή στο 47% των ασθενών ηλικίας από 12 έως 22 ετών, 34% σε ασθενείς ηλικίας από 23 έως 29 ετών και 13% σε ασθενείς ηλικίας 30 έως 40 ετών, τα δύο χρόνια που διήρκεσε η μελέτη. Βρέθηκαν όμως πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε ασθενείς ηλικίας 30 ετών ή νεώτερους στους οποίους επεβλήθη περιορισμός στις δραστηριότητες για 6 έως 8 βδομάδες σε σύγκριση με εκείνους στους οποίους επεβλήθη περιορισμός δραστηριοτήτων που διήρκεσε λιγότερο από 6 βδομάδες.
• Φαρμακευτική αγωγή, ο γιατρός μπορεί επίσης να συστήσει παυσίπονα ή μυοχαλαρωτικά φάρμακα.
• Φυσικοθεραπευτική Αποκατάσταση, μετά την αφαίρεση του νάρθηκα, θα αρχίσει ένα σταδιακό πρόγραμμα αποκατάστασης με στόχο την αποκατάσταση του εύρους της κίνησης και την ενδυνάμωση της άρθρωσης του ώμου.

Περιλαμβάνει:

1)Κινητοποίηση της άρθρωσης (mobilization), στα όρια του πόνου, με στόχο την αύξηση του εύρους κίνησης.

2) Μυϊκή ισχυροποίηση. Έχουν σχεδιαστεί μελέτες για να ερευνήσουν την αποτελεσματικότητα προγραμμάτων αποκατάστασης με ασκήσεις ενδυνάμωσης μετά από πρωτοπαθή πρόσθια εξάρθρωση της άρθρωσης του ώμου. Μία μελέτη των Aronen και Regan σε 20 άνδρες ηλικίας από 18 ετών έως 22 ετών ασχολούμενοι με αθλητικές δραστηριότητες, βρέθηκε ότι το 75% επέστρεψε στις δραστηριότητες του χωρίς νέα εξάρθρωση. Το πρόγραμμα αποκατάστασης περιελάμβανε ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών του ώμου που κάνουν έσω στροφή και προσαγωγή. Σε άλλη μελέτη με 104 ασθενείς μέσης ηλικίας 21,5 ετών αναφέρονται αποτελέσματα 83% επιτυχίας με πρόγραμμα αποκατάστασης 6 βδομάδων με κύριο γνώρισμα τον περιορισμό της απαγωγής του ώμου. Οι μελέτες αυτές υποστηρίζουν την θεραπευτική επιλογή του περιορισμού των δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με την στοχευόμενη μυϊκή ενδυνάμωση, στο συντηρητικό τρόπο αντιμετώπισης της πρωτοπαθούς πρόσθιας εξάρθρωσης του ώμου. 

3) Σε περίπτωση περιορισμού του εύρους κίνησης της άρθρωσης θεωρείται απαραίτητο η χρήση του μηχανήματος CPM (Παθητικής κινητοποίησης του Ώμου).

4) Όταν παρατηρείται αστάθεια του ώμου απαιτείται ειδική επίδεση του ώμου (Shoulder taping) και ειδικό πρόγραμμα αποκατάστασης / επανεκπαίδευση με Biofeedback.

5)Ασκήσεις Ιδιοδεκτικότητας.

Εάν η εξάρθρωση δεν έχει προκαλέσει σοβαρές βλάβες σε ιστούς και νεύρα, είναι πιθανό ο ώμος να επανέλθει σε μια κανονική ή απόλυτα κανονική κατάσταση σύντομα. Αλλά το να προσπαθήσετε πολύ σύντομα να επαναλάβετε ,τη δραστηριότητα που προκάλεσε την εξάρθρωση, μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό ή επανάληψη της εξάρθρωσης.

Υποτροπή: 

Η ηλικία πρώτου εξαρθρώματος και η δραστηριότητες του ασθενούς είναι οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν την πιθανότητα υποτροπής:

•  <20 ετών: πιθανότητα υποτροπής 85-99%
•  20 - 40 ετών: πιθανότητα υποτροπής 26-48%
•  >40 ετών: πιθανότητα υποτροπής 0-10% (σε αυτούς τους ασθενείς το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι οι συνοδές ρήξεις του τενοντίου πετάλου)

Τρόπος ζωής – τι να κάνετε στο σπίτι

Δοκιμάστε τα παρακάτω βήματα για να βοηθήσετε στην μείωση της δυσφορίας ώστε να διευκολύνετε, και να ενθαρρύνετε τη θεραπεία του εξαρθρωμένου ώμου:

• Ξεκουράστε τον ώμο σας, μην επαναλάβετε τη συγκεκριμένη ενέργεια που προκάλεσε την εξάρθρωση του ώμο και προσπαθήστε να αποφύγετε επώδυνες κινήσεις. Περιορίστε την άρση βαρέων αντικειμένων ή γενικότερες δραστηριότητες του ώμου μέχρι να αισθανθείτε καλύτερα.
• Εφαρμόστε πάγο και θερμότητα, βάζοντας πάγο για 5 -10 λεπτά τις πρώτες μέρες στον ώμο βοηθάτε στη μείωση της φλεγμονής και του πόνου. Όταν η φλεγμονή και ο πόνος υποχωρήσουν μπορείτε να χρησιμοποίησε ένα μαξιλάρι θερμότητας , τοποθετήστε το στον ώμο για 20 λεπτά ούτος ώστε να χαλαρώσει το σφίξιμο του μυ και ο πόνος.
• Χρήση παυσίπονων, συμβουλευτείτε το γιατρό σας προκειμένου να πάρετε παυσίπονα, όπως η ασπιρίνη, για τη μείωση του πόνου.
• Διατηρήστε το εύρος κίνησης του ώμου, μετά από μία ή δύο ημέρες, κάντε κάποιες ήπιες ασκήσεις με τις οδηγίες του φυσιοθεραπευτή σας για να διατηρήσετε το εύρος κίνησης του ώμου. Η πλήρης αδράνεια μπορεί να προκαλέσει δυσκαμψία των αρθρώσεων.
• Επιπλέον, ο αυτοπεριορισμός στις κινήσεις του ώμο για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε «παγωμένο ώμο», μια κατάσταση κατά την οποία ο ώμος γίνεται τόσο δύσκαμπτος, που μόλις που μπορείτε να τον κινήσετε.
• Όταν πια θεραπευτεί ο τραυματισμός και έχετε καλό εύρος κίνησης συνεχίστε να κάνετε τις ασκήσεις σας καθημερινά για να αποτρέψετε την επανάληψη της εξάρθρωσης , ο φυσιοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να σχεδιάσετε τις κατάλληλες ασκήσεις.

ΠΡΟΛΗΨΗ

• Πάρτε προφυλάξεις για να αποφύγετε τις πτώσεις
• Φοράτε προστατευτικό εξοπλισμό όταν παίζετε αθλήματα επαφής
• Να ασκήστε συχνά για να διατηρείται η δύναμη και η ευελιξία των αρθρώσεων και των μυών

Για να αποφύγετε τους τραυματισμούς και την επανάληψη εξαρθρώσεων στο μέλλον, να ακολουθείτε τις ασκήσεις ενδυνάμωσης και τη σταθερότητας που θα σας δώσει ο φυσικοθεραπευτής σας.