21 Μαΐου 2023

Κατηγορία

Οσφυαλγία

# Topics

πόνος, Σπονδυλική στήλη, Δισκοπάθεια, Οσφυαλγία, χαμηλή οσφυαλγία, μυοπεριτονιακή απελευθέρωση, manual therapy, μυοσκελετικές παθήσεις, Physio fp

Social sharing

ΠΟΝΟΣ ΣΤΗ ΜΕΣΗ - ΑΣ ΕΠΙΣΤΡΕΨΟΥΜΕ ΣΤΟ ΣΩΣΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ

Η συντηρητική διαχείριση του πόνου στη μέση με τεχνικές σπονδυλικής ανάταξης και κινητοποίησης, συμπληρωματικά της ιατρικής θεραπείας, βελτιώνει την λειτουργική ικανότητά της.

Ο πόνος στην μέση έχει εξελιχθεί σε ένα κυρίαρχο πρόβλημα υγείας. Επηρεάζει εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Σχεδόν 8 στους 10 ανθρώπους, κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής τους, θα βιώσουν κάποιας μορφή πόνου στην μέση, που θα τους οδηγήσει να αναζητήσουν φροντίδα από έναν φυσικοθεραπευτή. Η σοβαρότητα του πόνου μπορεί να κυμαίνεται από ήπια δυσφορία έως χρόνιο πόνο στη μέση με σημαντικές επιπτώσεις στις καθημερινές δραστηριότητές τους. Η κατανόηση του μηχανισμού που προκαλεί τον πόνο είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση αυτών των καταστάσεων.

Παθολογία του οσφυϊκού δίσκου

Η παθολογία του οσφυϊκού δίσκου αναφέρεται σε μη φυσιολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν τους μεσοσπονδύλιους δίσκους. Πιο συνηθισμένη κατάσταση είναι η κήλη στον μεσοσπονδύλιο δίσκο, γνωστή ως κήλη δίσκου. Αν και συχνά αποκαλείται ολίσθηση δίσκου, ο όρος αυτός είναι λανθασμένος δεδομένου ότι ο δίσκος δεν γλιστράει από τη θέση του.

Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος είναι ένας πεπλατυσμένος δίσκος, που βρίσκεται ανάμεσα στα σώματα των σπονδύλων. Αποτελείται από τον πηκτοειδή πυρήνα στο κέντρο του ως το ζελατινοειδές και εύπλαστο μέρος και τον ινώδη δακτύλιο που τον περιβάλει συγκρατώντας τον στην θέση του ο οποίος είναι το πιο σκληρό και ινώδες μέρος του. Ο ρόλος του μεσοσπονδυλίου δίσκου πέρα από το να συνδέει τα σώματα των σπονδύλων μεταξύ τους, είναι να απορροφά και να διαχέει ομαλά της πιέσεις που δέχεται η σπονδυλική μας στήλη στη καθημερινότητα. Η συμπεριφορά του και το σχήμα του κατά την διάρκεια των φορτίσεων μεταβάλλεται για να επανέλθει στη συνέχεια στην αρχική του κατάσταση, δηλαδή πρόκειται για μια ελαστική δομή. Φανταστείτε να πιέζετε με το χέρι σας ένα μπαλόνι που έχετε γεμίσει με νερό πάνω σε μια επιφάνεια. Η πίεση που ασκείτε κάνει το μπαλόνι να απλώνεται πλευρικά εξίσου προς όλες τις κατευθύνσεις. Ο πυρήνας του δίσκου περιέχει νερό για αυτό το λόγο, υπό πίεση απλώνεται πλευρικά εξίσου προς όλες τις κατευθύνσεις. Τις πλευρικές δυνάμεις που αναπτύσσονται δέχεται ο ινώδης δακτύλιος, που περιβάλλει τον πυρήνα. Δηλαδή οι κάθετες δυνάμεις φόρτισης της σπονδυλικής μονάδας, στη πραγματικότητα μετατρέπονται σε πλευρικές δυνάμεις που εξισορροπούνται από τον ινώδη δακτύλιο. Η παρατεταμένη πίεση μπορεί να οδηγήσει τον εσωτερικό πυρήνα να πιέζει τις εξωτερικές δακτυλιοειδείς ίνες με αποτέλεσμα ο πυρήνας να προεξέχει, συνήθως σε οπίσθιο-πλάγια κατεύθυνση αλλάζοντας το σχήμα του δίσκου. Αυτή η αλλαγή επιδρά στις ρίζες των οσφυϊκών νεύρων.

Εκφυλιστικές αλλοιώσεις του δίσκου ή εκφυλιστική νόσος του δίσκου (Degenerative Disk Disease -DDD), αφορά παθολογία του οσφυϊκού δίσκου, που συνήθως σχετίζεται με την εκφύλιση του δίσκου, λόγω της ηλικίας. Καθώς μεγαλώνουμε, οι δίσκοι χάνουν την περιεκτικότητά τους σε νερό, με αποτέλεσμα να συρρικνώνονται και να μειώνεται ο χώρος μεταξύ των παρακείμενων σπονδύλων. Ο μειωμένος χώρος μεταξύ των σπονδύλων στενεύει κατά συνέπεια το μεσοσπονδύλιο τρήμα, δηλαδή το άνοιγμα μέσα από το οποίο εξέρχεται το νεύρο, μια κατάσταση που δυνητικά μπορεί να το επηρεάσει αρνητικά.

Συνηθισμένα συμπτώματα της παθολογίας του οσφυϊκού σπονδύλου είναι φυσικά ο πόνος στη μέση, πόνος που μπορεί να ακτινοβολεί στα κάτω άκρα, μούδιασμα στα κάτω άκρα που συνοδεύεται από δυσφορία σε ορισμένες θέσεις. Τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται από επαναλαμβανόμενες κακές στάσεις ή παρατεταμένες περιόδους συμπιεστικού φορτίου στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Τα άτομα με παθολογία στον οσφυϊκό δίσκο αναφέρουν ανακούφιση με την κίνηση και δυσφορία στις στατικές στάσεις.

Η κλινική αξιολόγηση μπορεί να μας δώσει πληροφορίες για την κατάσταση του ατόμου, ωστόσο, απεικονίσεις υψηλής τεχνολογίας, όπως η μαγνητική τομογραφία, είναι απαραίτητες για την επιβεβαίωση των εκτιμήσεων και για ακριβέστερη διάγνωση. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι τα ευρήματα από αυτές τις απεικονίσεις δεν σχετίζονται απαραίτητα με τα συμπτώματα του ασθενή. Σε πολλά ασυμπτωματικά άτομα συχνά στις απεικονιστικές εξετάσεις υπάρχουν ευρήματα οσφυϊκής παθολογίας.

Η σπονδυλική στήλη είναι κατασκευασμένη για να κινείται. Εξαιτίας κυρίως της επαναλαμβανόμενης κακής στάσης, μικροτραυματισμών και του αδύνατου μυϊκού συστήματος (αποτέλεσμα του τρόπου ζωής μας), προκαλούνται αλλαγές στην ανατομική διάταξη της σπονδυλικής στήλης, δηλαδή αλλάζει η ευθυγράμμιση της. Ο Εγκέφαλος, μέσω των αισθητήρων νεύρων, «αντιλαμβάνεται» τις αλλαγές και ενεργοποιεί τους προσαρμοστικούς μηχανισμούς του. Αξιολογεί το μέγεθος του κινδύνου και δίνει τις κατάλληλες εντολές αντίδρασης για τη προστασία της περιοχής. Η πλέον συνηθισμένη αντίδραση του είναι ο περιορισμός στη κινητικότητα της περιοχής, επιστρατεύοντας προστατευτικό μυϊκό σπασμό. Αυτή η κατάσταση ενδεχομένως να οδηγήσει στη δημιουργία Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Πόνου (ΜΣΠΠ) ή Trigger Points (TrP), που ακτινοβολούν πόνο σε άλλα μέρη του σώματος.

Ο Simons και οι συνεργάτες του έδειξαν (1999) ότι όταν υπάρχει στον μυ μειωμένο επίπεδο ATP (τριφωσφορικήαδενοσίνης) και με την παρουσία ασβεστίου, η ακτίνη και η μυοσίνη-στοιχεία των μυών- είναι προγραμματισμένα να κλειδώνουν τον μυ σε θέση βράχυνσης (μειωμένου μήκους μυός). Ως εκ τούτου τα ΜΣΠΠ δρουν αποτελεσματικά στην απουσία του ATP και συνήθως εγκαθίστανται σε ιστούς που επιβαρύνονται με την υποστήριξη μη φυσιολογικής μορφολογίας (ευθυγράμμισης) στο σώμα, ή τις επιπτώσεις επαναλαμβανόμενης κακής στάσης. Έτσι, οι μύες στη περιοχή της οσφύος γίνονται υπερτονικοί, προκαλούν δυσφορία, πόνο και περιορισμένο εύρος κίνησης. Αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν την ικανότητα του ατόμου να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες.

Αντί να θεωρούμε τα ΜΣΠΠ, γενικά, ως παράγοντα δυσλειτουργίας, ίσως πρέπει να τα θεωρήσουμε ως ένα μηχανισμό βράχυνσης, χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, τα οποία εγκαθίστανται λόγω της απουσίας διαθέσιμου ATP. Σκοπός του μηχανισμού αυτού είναι να διατηρήσει μια δομική ή τμηματική σταθερότητα, για άμεση η μακροχρόνια προσαρμογή/αντιστάθμιση, και για όσο χρονικό διάστημα αυτό είναι απαραίτητο. Δηλαδή σε τελευταία ανάλυση κάνει εκείνο για το οποίο έχει σχεδιαστεί. Όταν εντοπίσουμε το πρόβλημα και όταν είμαστε σε θέση να το αναγνωρίσουμε, η προσοχή μας θα πρέπει να επικεντρώνεται στο πλαίσιο που δραστηριοποιείται -στην αλλαγή της ευθυγράμμισης του σκελετού- και όχι σε αυτό καθαυτό το ΜΣΠΠ, ακόμη και όταν προκαλεί προβαλλόμενο πόνο.

Μυοπεριτονιακός Πόνος

Οι αλλαγές που περιγράψαμε τελικά θα οδηγήσουν στην πρόκληση μυοπεριτονιακού πόνου, που οφείλεται σε δυσλειτουργία ή παθολογία του μυοπεριτονιακού ιστού. Διακρίνουμε δυο κατηγορίες: τη μηχανική διαταραχή του μυοπεριτονιακού ιστού και τη νευρομυϊκή δυσλειτουργία. Η μηχανική διαταραχή εμφανίζεται όταν μηχανικές δυνάμεις προκαλούν τραυματισμό ή βλάβη στους μυοπεριτονιακούς ιστούς, για παράδειγμα υπερβολικές δυνάμεις συμπίεσης ή εφελκυσμού (διάτασης). Οι τραυματισμοί λόγω διάτασης συμβαίνουν όταν οι μυοπεριτονιακοί ιστοί εκτίθενται σε υψηλά εφελκυστικά φορτία. Η πιο συχνή παθολογία που προκύπτει από υψηλά εφελκυστικά φορτία είναι η μυϊκή καταπόνηση. Να θυμάστε ότι η μυϊκή καταπόνηση είναι συγκεκριμένος τύπος τραυματισμού που υποδηλώνει υπερδιάταση και πιθανή ρήξη των μυϊκών ή τενόντιων ινών. Η νευρομυϊκή δυσλειτουργία συμμετέχει στις ποιο συνηθισμένες αιτίες του πόνου στη μέση. Ο νευρομυϊκός έλεγχος, δηλαδή η αρμονία στη λειτουργικότητα μεταξύ του μυϊκού συστήματος, του νευρικού συστήματος και της σπονδυλικής στήλης εγγυάται τον έλεγχο των κινήσεων και τη σταθερότητα της μέσης. Αν χαθεί, αλλάζουν τα πρότυπα ενεργοποίησης των μυών με αποτέλεσμα την δυσλειτουργία στη περιοχή και τον πόνο.

Θεραπεία

Μη χειρουργικές θεραπείες για την παθολογία του οσφυϊκού δίσκου περιλαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση του πόνου, φυσικοθεραπεία και τεχνικές χειροθεραπείας (manipulation/mobilization, ανατάξεις/κινητοποίηση). Η χειρουργική αντιμετώπιση πρέπει να χρησιμοποιείται λιγότερο συχνά και μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, εξαιτίας της συχνότητας υποτροπής αλλά και των αμφιλεγόμενων αποτελεσμάτων.

Όταν σχεδιάζουμε ένα πρωτόκολλο αποκατάστασης για την οσφυϊκή παθολογία πρωταρχική εστίαση είναι η αποσυμπίεση στις νευρολογικές δομές.

Μεθοδολογία

Πρώτη προτεραιότητα είναι η αξιολόγηση της κατάστασης του ασθενή, η κατανόηση του μηχανισμού που προκάλεσε την δυσλειτουργία και φυσικά μέσα από αυτά η προοπτική για αποκατάσταση. Μέσα από την λεπτομερή αξιολόγηση μπορούμε να διαπιστώσουμε αν η δυσλειτουργία οφείλεται σε περιτονιακό περιορισμό, σε φλεγμονή νεύρου, είναι αρθρικής, μυϊκής προέλευσης ή συνδυασμός αυτών. Στις περισσότερες περιπτώσεις διαπιστώνεται συνδυασμός προβλημάτων, άρα απαιτείται συνδυασμός τεχνικών για την αποκατάσταση. Ακολουθεί ο σχεδιασμός της θεραπείας, λαμβάνοντας υπόψιν παράγοντες όπως πρόληψη από επιπλοκές και αντενδείξεις. Η εφαρμογή του προγράμματος πρέπει να γίνεται με τρόπο ασφαλή και απόλυτα ελεγχόμενο. Τέλος σε τακτά χρονικά διαστήματα πρέπει να επανεκτιμούμε την αποτελεσματικότητα του προγράμματος.

Τεχνικές χαλάρωσης του μυϊκού σπασμού ή απελευθέρωσης των ΜΣΠΠ, χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με τεχνικές ανάταξης/κινητοποίησης της σπονδυλικής στήλης. Μείωση του μυϊκού σπασμού επιτρέπει σε αυτές τις τεχνικές να εφαρμοστούν με μεγαλύτερη ευκολία και λιγότερη αντίσταση. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται σε τεχνικές που στοχεύουν στον τετράγωνο οσφυϊκό μυ και στους παρασπονδυλικούς μύες, επειδή συχνά ο σπασμός σε αυτούς τους μύες αυξάνει τις συμπιεστικές δυνάμεις στον δίσκο.

Η τεχνική της Μυοπεριτονιακής Απελευθέρωσης (Myofascial Release), για πρώτη φορά περιγράφεται από τον Andrew Taylor Still και τους μαθητές του. Είναι ένα σύστημα διάγνωσης και θεραπείας, που μέσω της συνεχής ανατροφοδότησης (feedback) της ψηλάφησης, επιτυγχάνει την απελευθέρωση των μυοπεριτονιακών ιστών (Fascia: The Tensional Network of the Human Body, 2012). Εφαρμόζεται με εξειδικευμένους αργούς και ήπιους χειρισμούς, συνεχούς πίεσης σε επώδυνες περιοχές ή περιοχές με δυσλειτουργία. Στόχος των χειρισμών είναι η διάταση, η αποκατάσταση της ελαστικότητας και η απελευθέρωση περιορισμών στην περιτονία.

Σπονδυλική Ανάταξη / Σπονδυλική Κινητοποίηση

Είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ του τι είναι σπονδυλική ανάταξη και τι είναι κινητοποίηση. Ανάταξη της σπονδυλικής στήλης, ορίζεται χειρισμός υψηλής ταχύτητας/μικρού εύρους που υπερβαίνει τον περιορισμό στο εύρος κίνησης αλλά κινείται πάντοτε εντός των ανατομικών ορίων της άρθρωσης. Ωστόσο, αυτού του τύπου ο χειρισμός ενδεχομένως να περιέχει τη πιθανότητα τραυματισμού. Η σπονδυλική κινητοποίηση ορίζεται χειρισμός χαμηλής ταχύτητας/μεγαλύτερου εύρους, σεβόμενος τον κανόνα της μη υπέρβασης του ανατομικού ορίου της άρθρωσης. Αν και υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ των δύο μεθοδολογιών, στον σχεδιασμό των περισσότερων μελετών δεν υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ τους, αλλά συνήθως ορίζονται ως "πακέτο χειρισμού της σπονδυλικής στήλης".

Αυτές οι τεχνικές Χειροθεραπείας χρησιμοποιούνται ευρέως ως εργαλείο στην καθημερινή κλινική πρακτική, εντούτοις, δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες μελέτες που να επιτρέπουν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση που έχουν στη σπονδυλική στήλη. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια έχει βελτιωθεί ο σχεδιασμός και η ποιότητα των μελετών με αποτέλεσμα να εξάγονται καλύτερα συμπεράσματα σχετικά με την επίδραση αυτών των τεχνικών στον χρόνιο οσφυϊκό πόνο. Υπάρχουν δύο όρια που πρέπει να πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αξιολόγηση. Το πρώτο είναι ότι όλες οι παρεμβάσεις που έχουν μελετηθεί επιτρέπουν την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων βραχυπρόθεσμα. Είναι σημαντικό να καθοριστούν πρωτόκολλα μακροπρόθεσμης παρέμβασης. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει επίσης ένα πρόβλημα που αφορά την ενοποίηση των κριτηρίων στα διάφορα ρεύματα των τεχνικών χειροθεραπείας (κινητοποίηση, οστεοπαθητική, φυσιοθεραπεία, χειροπρακτική ...) καθώς και η πιστοποίηση του θεραπευτή που έχει τα προσόντα να εκτελεί τέτοιες παρεμβάσεις. Με βάση αυτές τις δύο πτυχές και με βάση τις μελέτες που αξιολογήθηκαν, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει με βάση μέτρια στοιχεία ότι οι τεχνικές σπονδυλικής ανάταξης/κινητοποίησης επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα στα συμπτώματα της οσφυαλγίας από ό,τι η θεραπεία με εικονικό φάρμακο. Ομοίως, τεχνικές ανάταξης/κινητοποίησης που χρησιμοποιούνται ως συμπλήρωμα της συνήθους ιατρικής θεραπείας καταφέρνουν βραχυπρόθεσμα να αυξήσουν το αποτέλεσμά της. Από την άλλη πλευρά, έχουν διαπιστωθεί παρόμοια αποτελέσματα στη θεραπεία του χρόνιου πόνου της μέσης όταν ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τεχνικές κινητοποίησης της σπονδυλικής στήλης, πρόγραμμα θεραπευτικής άσκησης, ένα πρόγραμμα επανεκπαίδευσης των κινήσεων της μέσης (back school) ή όταν συγκρίνεται με την τυπική ιατρική πρακτική, αν και στην τελευταία περίπτωση, τα στοιχεία είναι ισχυρά και όχι μέτρια.

Ωστόσο, μία από τις πτυχές που θα πρέπει να απαντηθεί είναι τι ασκήσεις είναι πιο αποτελεσματικές στη θεραπεία αυτής της νόσου, δεδομένου ότι ο όρος είναι πολύ ασαφής και δεν υπάρχει κριτήριο προσδιορισμού τους.

Συμπεράσματα

Η φυσικοθεραπεία μπορεί να διαδραματίσει πολύτιμο ρόλο στη θεραπείας της παθολογίας του οσφυϊκού δίσκου και στην αντιμετώπιση του πόνου στη μέση. Δεν υποκαθιστά την ιατρική θεραπεία, ασθενείς με σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα πρέπει να αναζητούν άμεση ιατρική φροντίδα. Η φυσικοθεραπευτική προσέγγιση πρέπει να εφαρμόζεται με τρόπο που δεν θα επιδεινώνει τα συμπτώματα του ασθενή, αντίθετα να βοηθάει τους ασθενείς να βελτιώσουν τη λειτουργική τους ικανότητα, να μειωθεί ο πόνος και τελικά να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής τους.

Πηγές

1. Airaksinen O, Brox JI, Cedraschi C, Hildebrandt J, Klaber-Moffett J, Kovacs F, Mannion AF, Reis S, Staal JB, Ursin H, Zanoli G; COST B13 Working Group on Guidelines for Chronic Low Back Pain.Chapter 4. European guidelines for the management of chronic nonspecific low back pain. Eur Spine J. 2006 Mar;15 Suppl 2:S192-300.

2. Chou R, Qaseem A, Snow V, Casey D, Cross JT Jr, Shekelle P, Owens DK; Clinical Efficacy Assessment Subcommittee of the American College of Physicians; American College of Physicians; American Pain Society Low Back Pain Guidelines Panel. Diagnosis and treatment of low back pain: a joint clinical practice guideline from the American College of Physicians and the American Pain Society Ann Intern Med. 2007 Oct 2;147(7):478-91

3. Assendelft WJ, Morton SC, Yu EI, Suttorp MJ, Shekelle PG (2004) Spinal manipulative therapy for low-back pain (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 3. John Wiley & Sons, Ltd.: Chichester, UK.

4. Low Back Pain: Early Management of Persistent Non-specific Low Back Pain [Internet]. National Collaborating Centre for Primary Care (UK). London: Royal College of General Practitioners (UK); 2009 May

5. Back on Track, Treating Lumbar Disc and Myofascial Pain, By Whitney Lowe, massage & bodywork may/june 2023

6. ΜΥΟΠΕΡΙΤΟΝΙΑΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ (Myofascial Release), physio.gr

7. trigger points - ΥΠΑΡΧΕΙ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ; physio.gr

8. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ, physio.gr

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΙΓΓΙΝΑΓΚΑΣ, MSc, Υπ. Διδάκτορας

Φυσικοθεραπευτής

Στην ίδια κατηγορία

Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

04 Οκτωβρίου 2025 | Αθηνάς Κατσιμήτρου - Τιγγινάγκα, Mld/Cdt | Καρκίνος του Μαστού

Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ

04 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Αυχενικό Σύνδρομο

Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σύνδρομο Θωρακικής εξόδου

Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Άγχος - stress

Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.

stressed woman siting at desk in office surrounded Σε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress

Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
Εργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).

Επιπτώσεις του stress στην υγεία

african american businesswoman trying to concentra Το χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:

Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress

Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.

1. Τρόπος ζωής

Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.

3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger

osteopathy patient getting treatment massage1 Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011). Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.

4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα

executives doing yoga Η αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:

Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.

Συμπεράσματα

Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.

Πηγές

American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.