Οι υπάλληλοι γραφείου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για μυοσκελετικές διαταραχές λόγω της παρατεταμένης χρήσης τού υπολογιστή.

Ο πόνος που σχετίζεται με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών στον χώρο εργασίας είναι γνωστός ως "Μυοσκελετικές διαταραχές που σχετίζονται με υπολογιστή (computer-related musculoskeletal disorders - C-MD). Η συχνότητα αυτών των περιπτώσεων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων:

1. Χρόνος χρήσης: Η διάρκεια χρήσης του υπολογιστή είναι σημαντική. Οι άνθρωποι που περνούν πολλές ώρες μπροστά σε υπολογιστές είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα.
2. Ρυθμίσεις εργασιακού περιβάλλοντος: Οι εργασιακές συνθήκες, όπως η εργονομία του γραφείου, οι καρέκλες, και η διάταξη των συσκευών, μπορεί να επηρεάσουν τη συχνότητα των προβλημάτων.
3. Στάση και κίνηση: Η καθιστική στάση και η έλλειψη κινήσεων κατά τη διάρκεια της εργασίας μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές.
4. Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Οι χρήστες που έχουν καλή εκπαίδευση σχετικά με τις σωστές πρακτικές χρήσης υπολογιστή και είναι ευαισθητοποιημένοι για την εργονομία μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο.
5. Επίπεδο άγχους: Ο στρες και το άγχος μπορεί να συνεισφέρουν στην εμφάνιση πόνου.

Η συχνότητα αυτών των προβλημάτων είναι διαφορετική από άτομο σε άτομο. Ερευνητές σχεδίασαν μια μελέτη με σκοπό να καθορισθεί η συχνότητα περιπτώσεων εμφάνισης πόνου από την χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών στον χώρο εργασίας. Χρησιμοποιήθηκαν πάνω από 600 νεοδιορισμένοι υπάλληλοι, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν υπολογιστή τουλάχιστον 15 ώρες την εβδομάδα. Τους ζητήθηκε να συμπληρώσουν ένα ημερολόγιο, όπου θα έπρεπε να αναφέρουν τις ώρες που χρησιμοποιούσαν τον υπολογιστή ημερησίως, καθώς και την παρουσία συμπτωμάτων πόνου στην περιοχή τού αυχένα, στους ώμους αλλά και στα χέρια, για τρία χρόνια. Οι ερευνητές αναζήτησαν αυτούς που τα προκληθέντα συμπτώματα απαιτούσαν φαρμακευτική αγωγή, ή ήταν ψηλά στην κλίμακα αξιολόγησης του πόνου. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο έγκυρο περιοδικό The American Journal of Industrial Medicine. Περισσότεροι από το 50% των υπαλλήλων παρουσίασαν μυοσκελετικά προβλήματα τον πρώτο χρόνο τής νέας εργασίας τους. Περίπου το 1/3 υπέφεραν από προβλήματα στην περιοχή τού αυχένα και των ώμων, ενώ σημαντικό ποσοστό εμφάνισε προβλήματα στα χέρια. Παράδοξα το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα -του περισσότερο γνωστού συνδρόμου της περιοχής- ήταν σημαντικά χαμηλό, μόλις 1%. Μεγαλύτερη προδιάθεση παρουσίασαν οι γυναίκες ηλικίας 30 ετών και άνω.

Αρχικά, μπορεί αυτά τα συμπεράσματα να μας προκαλούν έκπληξη, αλλά αν προσπαθήσουμε να δώσουμε μια εξήγηση, την απάντηση θα μας την δώσει η διαπίστωση ότι η κακή στάση, η επαναλαμβανόμενη κουραστική εργασία σε συνδυασμό με το αδύνατο μυϊκό σύστημα προκαλούν αλλαγές στην ευθυγράμμιση του σκελετού, και κατά συνέπεια διαταραχή τής δυναμικής ισορροπίας τού σώματος. Η θέση κάθε τμήματος του σώματος σε σχέση με τα υπόλοιπα ορίζει την στάση τού σώματος. Σύμφωνα με τις δραστηριότητες του ατόμου, η στάση αλλάζει συνεχώς. Τα οστά πηγαίνουν εκεί όπου οι μύες τα πηγαίνουν, ενώ συγκρατούνται εκεί όπου οι μύες τα συγκρατούν. Η ισορροπία σε αυτήν την δραστηριότητα προστατεύει το σώμα από τυχόν τραυματισμούς, είτε κατά την διάρκεια της εργασίας, είτε κατά την ξεκούραση. Σωστή στάση σημαίνει οι αρθρώσεις να συγκρατούνται σε τέτοια θέση ώστε η επιβάρυνση που δέχονται να είναι ελάχιστη. Αντίθετα, η λανθασμένη στάση προκαλεί μεγάλη επιβάρυνση, αυξάνοντας την πιθανότητα τραυματισμού, όχι μόνο στην συγκεκριμένη περιοχή, αλλά ακόμα σε άλλες λίγο πιο πάνω ή λίγο πιο κάτω από αυτήν. 

Το σώμα μας χαρακτηρίζεται από μία “αρμονία” κινήσεων. H μεγαλύτερη πρόκληση, που είναι η υγεία, επιτυγχάνεται όταν όλα τα τμήματα του σώματος είναι ελεύθερα να κινούνται σε αρμονική σχέση το ένα με το άλλο. Ο περιορισμός αυτής της συνεχούς εναλλαγής τής κίνησης είναι υπεύθυνος για πολλές παθολογικές καταστάσεις. Για παράδειγμα η σπονδυλική στήλη πρέπει να είναι ισχυρή, αλλά και λειτουργική, όχι μόνον γιατί προσφέρει στήριξη σε ολόκληρο το σώμα, αλλά γιατί προστατεύει τον Νωτιαίο Μυελό μέσω του οποίου ο Εγκέφαλος επικοινωνεί και ελέγχει ολόκληρο το σώμα. Οποιαδήποτε δυσλειτουργία στην σπονδυλική στήλη μπορεί να επηρεάσει ολόκληρο το σώμα. Η στάση τού σώματος, αρχικά, επηρεάζεται από την δύναμη της βαρύτητας. Στη συνέχεια, η ένταση των καθημερινών δραστηριοτήτων προκαλεί σημαντική επιβάρυνση, που συχνά επιδεινώνεται από τις λανθασμένες θέσεις τού σώματος, το αδύνατο μυϊκό σύστημα και τους τραυματισμούς. Το άμεσο αποτέλεσμα είναι τραυματισμός στους μύες και τους συνδέσμους που συγκρατούν τον σκελετό. Τα βασικά συμπτώματα τότε είναι πόνος, περιορισμός τής κίνησης και μυϊκή αδυναμία. Στην συνέχεια επηρεάζονται με την σειρά τους τα νεύρα τής περιοχής, με αποτέλεσμα φλεγμονές που προκαλούν ισχιαλγία, οσφυαλγία, αυχενικό σύνδρομο, πονοκεφάλους, πόνους στην πλάτη κ.ά., ενώ η επιπλέον επιβάρυνση ενδεχομένως οδηγεί σε μη αναστρέψιμες βλάβες όπως είναι οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις.

Πέρα από τις επιπτώσεις στην πάσχουσα περιοχή, οι επιπτώσεις και στο υπόλοιπο σώμα είναι σημαντικές αν θεωρήσουμε το σώμα ως ένα ενιαίο σύνολο. Για παράδειγμα η σκολίωση στην θωρακική μοίρα τής σπονδυλικής στήλης επηρεάζει την αναπνευστική λειτουργία λόγω περιορισμού τής κινητικότητας του θώρακα, ενώ ακόμα επηρεάζεται το πεπτικό σύστημα και το κυκλοφορικό. Σε τελική ανάλυση διαταράσσεται η υγεία τού ανθρώπου. 

Κατά την περίοδο της πανδημίας του COVID-19, η αναπόφευκτη στροφή προς την εργασία από το σπίτι αύξησε το ποσοστό εμφάνισης μυοσκελετικών διαταραχών λόγω της έλλειψης εργονομικού χώρου εργασίας και των μακρύτερων εργάσιμων ημερών. Με σκοπό να διερευνήσουν τον επιπολασμό των μυοσκελετικών διαταραχών με παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εργασία μεταξύ των χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών που εργάζονταν από το σπίτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι ερευνητές Lakshita Gosain, Irshad Ahmad, Moattar Raza Rizvi, Ankita Sharma, και Shobhit Saxena σχεδίασαν μια cross-sectional survey (δηλαδή έναν τύπο έρευνας που πραγματοποιείται σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο και αποσκοπεί στη συλλογή δεδομένων από έναν πληθυσμό ή ένα δείγμα του πληθυσμού εκείνη τη στιγμή). Οι χρήστες ηλεκτρονικών υπολογιστών που εργάζονταν από το σπίτι για περισσότερες από 6 ώρες την ημέρα κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού εξαιτίας του COVID-19 αξιολογήθηκαν για πιθανές μυοσκελετικές διαταραχές (ΜΣΔ) που σχετίζονται με την εργασία, χρησιμοποιώντας διαδικτυακές φόρμες 
έρευνας-Google για το Nordic Musculoskeletal Questionnaire. Συμπεριλήφθηκαν 121 απαντήσεις από 53 (43,8%) γυναίκες (25,47 ± 5,72 ετών) και 68 (56,2%) άνδρες (28,65 ± 4,68 ετών). Οι συμμετέχουσες γυναίκες ήταν πιο επιρρεπείς σε μυοσκελετικό πόνο, σε σύγκριση με τους άνδρες. Ο πόνος στον αυχένα (60,3%), ο πόνος στη μέση (59,5%) και ο πόνος στον ώμο (49,6%) ήταν οι πιο συχνά αναφερόμενες περιοχές τού σώματος που επηρεάστηκαν από ΜΣΔ που σχετίζονται με την εργασία. Ο αγκώνας (18,2%), ο καρπός/χέρι (35,5%), το άνω μέρος τής πλάτης (42,1%), τα ισχία (24,8%), το γόνατο (23,1%) και ο αστράγαλος/τα πόδια (14%) ήταν οι λιγότερο επηρεαζόμενες περιοχές. Οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με τις μυοσκελετικές διαταραχές περιλαμβάνουν την έλλειψη χώρου εργασίας στο σπίτι κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, το άγχος εξαιτίας της παραμονής σε μία στάση, το βάρος στα μάτια και το ψυχικό άγχος λόγω της εργασίας. Κατά τη διάρκεια της φάσης εγκλεισμού, η μετάβαση των εργαζομένων σε υπολογιστές από το περιβάλλον γραφείου εργασίας στο σπίτι αύξησε τον επιπολασμό των ΜΣΔ συχνότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.

Υπάρχει ανάγκη διερεύνησης των επιλογών έγκαιρης ανίχνευσης, πρόληψης και διαχείρισης για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων όσον αφορά την υγεία. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, η καλή εργονομία, η σωστή εκπαίδευση και οι τακτικές διακοπές για αλλαγή στάσης μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου.

Πηγές

• Prevalence of musculoskeletal pain among computer users working from home during the COVID-19 pandemic: a cross-sectional survey, Lakshita Gosain, Irshad Ahmad, Moattar Raza Rizvi, Ankita Sharma, and Shobhit Saxena
• The prevalence of musculoskeletal disorders among computer related professionals of Dahod City, Gujarat: a cross sectional study, Surinder Kumar, K. Chinchodkar, J. Bute, International Journal of Community Medicine and Public Health 2023.
• A systematic review of work-related musculoskeletal disorders and risk factors among computer users, Biruk Demissie, Eniyew Tegegne Bayih, Alelign Alemu Demmelash, 2024, Heliyon

• A prospective study of computer users: II. Postural risk factors for musculoskeletal symptoms and disorders, Michele Marcus PhD, Fredric Gerr MD, Carolyn Monteilh PhD, Daniel J. Ortiz MPH, Eileen Gentry, Susan Cohen MPH, Alicia Edwards MA, Cindy Ensor BS, OT/CHT, David Kleinbaum PhD, American Journal of Industrial MedicineVolume 41, Issue 4, First published: 15 March 2002