"ΠΙΑΣΙΜΟ" ΣΤΟΝ ΑΥΧΕΝΑ

Το «πιάσιμο» στον αυχένα είναι ένα πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα που οδηγεί τους πάσχοντες να αναζητήσουν βοήθεια. Βέβαια πρόκειται για άτυπο όρο ομπρέλα, καθώς τα συμπτώματα κυμαίνονται από γενική δυσκαμψία του αυχένα έως πλήρη ακινησία με αφόρητο πόνο.

Ο θεραπευτής για να είναι σε θέση να βοηθήσει τον ασθενή του είναι σημαντικό να αντιληφθεί τον μηχανισμό πίσω από τα συμπτώματα του. Η εμπεριστατωμένη αξιολόγηση αποτελεί βασική προϋπόθεση μιας αποτελεσματικής θεραπείας. Ένα εμπεριστατωμένο ιστορικό δίνει χρήσιμες πληροφορίες για την αιτία του προβλήματος, αλλά όχι πάντοτε. Κάποιοι ασθενείς αναφέρουν γενικευμένη δυσκαμψία στον αυχένα, άλλοι βιώνουν πόνο που ακτινοβολεί περιορίζοντας τη δυνατότητα στροφής στο κεφάλι σε μια ή περισσότερες κατευθύνσεις. Πολλοί ασθενείς με χρόνιο πόνο στον αυχένα προσέρχονται για θεραπεία με διάγνωση σπονδυλοαρθροπάθειας και εκφυλισμένου μεσοσπονδύλιου δίσκου, όντας πεπεισμένοι ότι αυτές οι δομικές ανωμαλίες ευθύνονται για τον πόνο που βιώνουν. Αυτή η ψυχική σύνδεση αιτίου/αποτελέσματατος συχνά προκαλεί περιττή ανησυχία και άγχος. Παρόλο, που αυτοί οι ιατρικοί όροι ακούγονται τρομακτικοί, στη πραγματικότητα αποτελούν μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης της σπονδυλικής στήλης, και ανάλογα με την αίσθηση κινδύνου που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος από αυτές, μπορούν ή δεν μπορούν να είναι πραγματικές γεννήτριες πόνου. Ο θεραπευτής εργαζόμενος με αυτούς τους ασθενείς είναι προτιμότερο να μην δραματοποιεί την κατάσταση, να αποφεύγει τη καταστροφολογία ή το να ρίχνει την ευθύνη του πόνου στις δομικές αλλαγές. Πρέπει να αποφεύγει λέξεις ή εικόνες που προκαλούν φόβο με επακόλουθο το φαινόμενο "nocebo", δηλαδή το φαινόμενο όπου οι αρνητικές πεποιθήσεις και προσδοκίες επηρεάζουν μια κατάσταση με αρνητικό τρόπο. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι θεραπευτές δεν πρέπει να είναι γνώστες της ιατρικής ορολογίας. Είναι σαφές ότι όσο πιο ενημερωμένος είναι ο θεραπευτής, τόσο πιο ασφαλής είναι ο ασθενής. Χωρίς κατανόηση της ορολογίας, είναι δύσκολο για τον θεραπευτή να αντιληφθεί πως το πιάσιμο στον αυχένα, λόγω εκφυλιστικών αλλοιώσεων στη σπονδυλική στήλη, μπορεί να εξελιχθεί από τον προστατευτικό μυϊκό σπασμό στην πρόκληση πόνου και ακόμη πιο δύσκολο να μάθει ανατάσσει το πιάσιμο στα αρχικά του στάδια. Ας δούμε επιγραμματικά με ένα απλό παράδειγμα πως ένα απλό πιάσιμο στον αυχένα μπορεί να εξελιχθεί από σπασμό σε εκφυλισμό και σε καθολικό πόνο.

Στάδιο 1: Μηχανική συμπίεση

Ο ασθενής αρχίζει να παρατηρεί δυσκαμψία στον αυχένα και απώλεια εύρους κίνησης, αλλά όχι πόνο. Καθώς οι αρθρώσεις, οι σύνδεσμοι και οι αυχενικοί μύες χάνουν την ικανότητα τους να εκτελούν κανονικές ομαλές κινήσεις ολίσθησης, ενεργοποιούνται εξειδικευμένοι αισθητικοί υποδοχείς που ονομάζονται μηχανοϋποδοχείς. Η δουλεία τους είναι να θέτουν σε συναγερμό τον εγκέφαλο μέσω του νωτιαίου μυελού για πιθανή μηχανική δυσλειτουργία. Ο εγκέφαλος αντιδρά επιστρατεύοντας αντανακλαστικά αποκατάστασης της ισορροπίας διατηρώντας το κεφάλι και τη σπονδυλική στήλη σε κάθετη ευθυγράμμιση.

Στάδιο 2: Χρόνια φλεγμονή

Τα συμπτώματα του ασθενή κλιμακώνονται καθώς η παρατεταμένη δυσκαμψία αυξάνει τη συμπίεση των αρθρώσεων, τη συμπίεση του μεσοσπονδυλίου δίσκου, την αποδόμηση του αρθρικού χόνδρου ενώ ενδεχομένως προστίθεται εμπλοκή νευρικής ρίζας. Αν και η φλεγμονή είναι ένα ζωτικό μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης των τραυματισμών, η παρατεταμένη έκθεση ερεθίζει τους περιβάλλοντες μαλακούς ιστούς και ευαισθητοποιεί τους χημικούς υποδοχείς που ονομάζονται χημειοϋποδοχείς. Οι ευαισθητοποιημένοι χημειοϋποδοχείς και μηχανοϋποδοχείς βομβαρδίζουν τον εγκέφαλο με ερεθίσματα για αυξημένη χημική και μηχανική επιβάρυνση.

Στάδιο 3: Συναγερμός στον εγκέφαλο για πιθανή βλάβη ιστού

Τα συνδυασμένα μηχανοδεκτικά και χημιοδεκτικά ερεθίσματα γίνονται υπερβολικά για να τα χειριστεί ο εγκέφαλος. Ενεργοποιούνται εξειδικευμένοι υποδοχείς σηματοδότησης κινδύνου οι αλγοϋποδοχείς –(nociceptors) με σκοπό τη ταχεία πληροφόρηση του εγκεφάλου για πιθανή βλάβη ιστού. Ο εγκέφαλος ερμηνεύει γρήγορα τις πληροφορίες βασιζόμενος σε παράγοντες όπως προηγούμενες εμπειρίες του ατόμου, προσδοκίες και διάθεση, ώστε να επιλέξει αν προς το παρόν θα αγνοήσει την κατάσταση ή θα ενεργοποιήσει τον προστατευτικό μυϊκό σπασμό ή θα προκαλέσει πόνο ακινητοποιώντας και προστατεύοντας τη περιοχή από μεγαλύτερο τραυματισμό.

Θεραπεία

Αν το άτομο συνεχίσει να επιβαρύνει τον αυχένα του, τότε προκαλείται υπερευαισθητοποίηση της περιοχή στον πόνο, ακολουθούμενη από μια σειρά ανεπιθύμητων συμπτωμάτων συμπεριλαμβανομένου του συμπαθητικού σπασμού στους γειτονικούς ιστούς. Οι εκπαιδευμένοι στη Χειροθεραπεία (Manual Therapy) θεραπευτές εφαρμόζουν εξειδικευμένους χειρισμούς αρχικά για τη μείωση της υπερευαισθησίας και στη συνέχεια κινητοποίησης των αρθρώσεων, κινητοποίηση νευρικού ιστού κ.ά. με ασφαλή και ήπιο τρόπο ώστε να «πείσουν» τον εγκέφαλο ότι δεν υφίσταται πλέον κίνδυνος, με στόχο την χαλάρωση του προστατευτικού μυϊκού σπασμού της περιοχής μέσω του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, τη βελτίωση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και την ανακούφιση από τον πόνο.