Στον γλουτό έχουν αποδοθεί περισσότερα σύνδρομα από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του σώματος. Αυτό οφείλεται στη βιομηχανική πολυπλοκότητα του ισχιακού νεύρου και στις τεράστιες στρεπτικές δυνάμεις που ασκούνται στη λεκάνη και στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων.

Το σύνδρομο του Απιοειδή μυ, το σύνδρομο του gemelli-obturator internus (διδύμων-έσω θυροειδή μυών), το σύνδρομο του ισχιακού σωλήνα και το σύνδρομο πόνου στον τροχαντήρα είναι μόνο μερικά από τα ονόματα που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τα συμπτώματα που σχετίζονται με τενοντοπάθειες και σημεία παγίδευσης του ισχιακού νεύρου στους γλουτούς. Μέσω εξειδικευμένων κλινικών δοκιμασίων αναζητούνται οι επιβαρυντικοί παράγοντες που σχετίζονται με τον πόνο του ασθενή σε συνδυασμό με πιθανούς βιοψυχοκοινωνικούς παράγοντες, που ενδεχομένως συμβάλλουν στον πόνο. Ωστόσο, το πρόβλημα που αντιμετωπίζει συχνά ο θεραπευτής κατά την κλινική αξιολόγηση είναι η επικάλυψη των συμπτωμάτων, η οποία μπορεί να καταστήσει δύσκολο και αναξιόπιστο τον ακριβή εντοπισμό της θέσης.

Σύνδρομο διδύμων-έσω θυρεοειδή μυών (gemelli-obturator internus syndrome)

Τα τελευταία 5 χρόνια, χειρουργικές μελέτες έχουν αναφέρει ότι η παγίδευση του ισχιακού νεύρου μπορεί να συμβεί σε διάφορες θέσεις στη πορεία του μέσω του γλουτού, με μόνο μία από αυτές να είναι στην περιοχή του μεγάλου ισχιακού τρήματος/στη περιοχή του απιοειδή μυ (Martin et al 2015, Hernando et al 2015).  Το σύνδρομο Gemelli - obturator internus αναφέρεται σε συμπτώματα που σχετίζονται με παγίδευση του ισχιακού νεύρου στο επίπεδο του μυοτενόντιου συμπλέγματος των διδύμων-έσω θυρεοειδή μυών, στην οπίσθια περιοχή της άρθρωσης του ισχίου. Καθώς το νεύρο διέρχεται κάτω από τον απιοειδή μυ και πάνω από το γειτνιάζον σύμπλεγμα των διδύμων και έσω θυρεοειδή μυών, έχει ενοχοποιηθεί για πρόκληση πόνου στη περιοχή που αντανακλά στη πορεία του ισχιακού νεύρου. (Hernando et al 2015). Ο πόνος είναι το αποτέλεσμα του αυξημένου μυϊκού τόνου των καμπτηρών μυών του ισχίου, η οποία αντισταθμίζεται από την αυξημένη δράση των στροφέων μυών του ισχίου. Ανατομικά, το ισχιακό νεύρο σχετίζεται στενά μέσω συνδετικού ιστού με το σύμπλεγμα των διδύμων-έσω θυρεοειδή μυών. Αυτή η σχέση έχει ως αποτέλεσμα μια επαναλαμβανόμενη δυναμική συμπεριφορά του ισχιακού νεύρου κατά τη στροφή του ισχίου, η οποία μπορεί να εξηγήσει τον παθολογικό μηχανισμό του συνδρόμου (Gemelli-obturator complex in the deep gluteal space: an anatomic and dynamic study, Ramon Balius & Antonio Susín & Carles Morros & Montse Pujol1 & Dolores Pérez-Cuenca & Xavier Sala-Blanch).  

Κινητικότητα και ελαστικότητα του ισχιακού νεύρου

Καλυπτόμενο στην κορυφή από τον μείζονα γλουτιαίο μυ, το ισχιακό νεύρο ταξιδεύει μεταξύ του ισχιακού κονδύλου και του μείζονος τροχαντήρα του μηριαίου οστού στη πορεία του του για να νευρώσει τα πόδια και τα πέλματα. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι το ισχιακό νεύρο έχει εκτατικότητα 28 χιλιοστών κατά την κάμψη του ισχίου σε φυσιολογικά πρότυπα κίνησης των αρθρώσεων. Είναι αρκετά εύκαμπτο ώστε να τεντώνεται και να ολισθαίνει κατά τη διάρκεια μέτριας καταπόνησης ή συμπίεσης. Ωστόσο, τραύμα, συμφύσεις ή δραστηριότητες επαναλαμβανόμενης κίνησης μπορούν να προκαλέσουν παγίδευση, φλεγμονή και - αν ο εγκέφαλος αντιληφθεί απειλή - πόνο.

Θεραπεία

Στόχος της θεραπευτικής προσπάθειας είναι αρχικά η αντιμετώπιση της φλεγμονής/του ενδονευρικού οιδήματος στο ισχιακό νεύρο και στη συνέχεια η χαλάρωση στις ινώδεις ζώνες που εγκλωβίζουν το ισχιακό νεύρο, συνδυαζόμενο με την αποκατάσταση της ευθυγράμμισης του σώματος. Η θεραπεία ολοκληρώνεται με την κινητοποίηση του ισχιακού νεύρου ώστε να επανακτήσει την ελαστικότατά του.  

Η φλεγμονή και το ενδονευρικό οίδημα αντιμετωπίζεται με την τεχνική της ιοντοφόρεσης. Ιοντοφόρεσης λέγεται η μέθοδος της ενεργητικής διαδερμικής χορήγησης ενός επιλεγμένου φαρμάκου, συνήθως κορτιζόνης, με την βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος. Απαραίτητη προϋπόθεση το φάρμακο να είναι υδατό-διαλυτό και να περιλαμβάνει θετικά ή αρνητικά ιόντα. Η ιοντοφόρεσης έχει το μεγάλο πλεονέκτημα ότι είναι μια τελείως ανώδυνη μη παρεμβατική τεχνική. Επιπρόσθετα δεν υπάρχει ο κίνδυνος λοίμωξης ή τραυματισμού όπως συμβαίνει με την χρήση βελόνων. Η τοπική συγκέντρωση του φαρμάκου είναι υψηλή, ενώ συνολικά σε ολόκληρο το σώμα ελάχιστη έως ασήμαντη. Ελάχιστη ποσότητα του φαρμάκου εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος, μειώνοντας τις όποιες επιπλοκές μπορεί να προκαλέσει. Υπάρχει απόλυτος έλεγχος της χορηγούμενης ποσότητας από το φάρμακο, ελέγχοντας την ένταση του ρεύματος και τον χρόνο εφαρμογής. Δεν πρέπει να αγνοούμε ο επιπλέον θεραπευτικό αποτέλεσμα που προσφέρει στην περιοχή εφαρμογής αυτή καθαυτή η δράση του γαλβανικού ρεύματος.  

Για την επίτευξη χαλάρωσης στις ινώδεις ζώνες που εγκλωβίζουν το ισχιακό νεύρο και της αποκατάστασης της ευθυγράμμισης του σώματος, οι χειροθεραπευτές διαθέτουν μια ποικιλία τεχνικών. Τεχνικές όπως: η μυοπεριτονικής απελευθέρωση (myofascial release), χειρισμός άντλησης (pumping), τεχνικές απελευθέρωσης trigger points, τεχνική της στεγνής (ξηράς) βελόνας, τεχνική μυϊκής ενέργειας (muscle energy technique), διέγερση των μυϊκών ατράκτων, αρθρική κινητοποίηση, κ.ά., είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές.

Η αποκατάσταση της μειωμένης ελαστικότητα του ισχιακού νεύρου και η ανεπιθύμητη νευρική τάση έπεται της αντιμετώπισης των συνοδών προβλημάτων των γειτονικών μαλακών ιστών και της βελτίωσης στην ευθυγράμμιση του σώματος. Πολλές από τις δοκιμασίες αξιολόγησης της ανεπιθύμητης νευρικής τάσης χρησιμοποιούνται επίσης για την αντιμετώπιση της. Αυτές οι δοκιμασίες ασκούν τάση πάνω στον νευρικό ιστό. Αν αυτή η τάση επαναλαμβάνεται τακτικά, τα καθιστά λιγότερο ευαίσθητα στην αυξημένη τάση, ενώ διατείνει τον συνδετικό ιστό του νεύρου, μειώνοντας την συμπτωματολογία. Μπορεί να φαίνεται οξύμωρο να μειώνεται η συμπτωματολογία με χειρισμούς που την προκαλούν, εντούτοις αν οι χειρισμοί γίνονται προοδευτικά και συχνά, μέσα στα όρια αντοχής του ασθενή, συχνά βελτιώνουν την συμπτωματολογία.

Πηγές

• Balius R, Susan A, Morros C. et al. Gemelli-obturator complex in the deep gluteal space: an anatomic and dynamic study. Skeletal Radiol. 2018; 47(6):763-770.
• Martin HD, Reddy M, Gomez-Hoyos J. Deep gluteal syndrome. J Hip Preserv Surg. 2015; 2(2):99-107.
• Differential diagnosis of posterior hip and sciatica-like pain by Joel Gaines | Mar 24, 2021 | Blog
• https://erikdalton.com/blog/deep-gluteal-syndrome-and-tendinopathy/
• A rare cause of non-discogenic sciatica; musculus gemellus inferior: A case report: A. Atıcı, Duygu, Geler Külcü, P. Akpınar, Deniz Akay Urgun, 2017, Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation
• Successful Treatment of Gluteal Pain from Obturator Internus Tendinitis and Bursitis with Ultrasound-Guided Injection Boqing Chen, L. Rispoli, T. Stitik, M. Leong, 2017, American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation