Skip to main content

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ

Σύμφωνα με τους ερυνητές, "διαφοροποιήσεις" στη δομή του εγκεφάλου, μπορούν να οδηγήσουν τον ασθενή να εμφανίσει χρόνιο πόνο μετα από τραυματισμό. 

Σε όσους υποφέρουν από χρόνιο πόνο, δεν τους αρέσει να ακούνε ότι ο πόνος στην πραγματικότητα ‘είναι μέσα στο μυαλό τους’, αλλά αυτό ακριβώς ισχυρίζεται μια νέα έρευνα του National Institute of Health, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Pain. Σύμφωνα με αυτήν την έρευνα ‘διαφοροποιήσεις ’ στη δομή του εγκεφάλου μπορεί να προλέγουν αν ένα άτομο θα υποφέρει από χρόνια οσφυαλγία. Όπως είναι φυσικό αυτή η διαπίστωση μπορεί να αλλάξει τον τρόπο της διάγνωσης και θεραπείας των ασθενών.

Ο χρόνιος πόνος πυροδοτείται από το μυαλό “Διαπιστώσαμε ότι ο πόνος πυροδοτείται από αυτές τις ‘ανωμαλίες’ του εγκεφάλου” ισχυρίζεται ο A. Vania Apkarian, επικεφαλής της έρευνας και καθηγητής Φυσιολογίας στο Northwestern University’s Feinberg School of Medicine και συνεχίζει: “δείξαμε ότι οι διαφοροποιήσεις στη δομή των εγκεφαλικών συνάψεων μπορεί να είναι ικανές να οδηγήσουν τον ασθενή να εμφανίσει χρόνιο πόνο μετά από έναν τραυματισμό”. Υποβάλλοντας τους ασθενείς με οσφυαλγία, σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, οι ερευνητές προέβλεψαν, με ποσοστό επιτυχίας 85%, σε ποιους από αυτούς ο πόνος θα ήταν επίμονος. “Μας προκάλεσε έκπληξη πόσο ισχυρά είναι τα αποτελέσματα, ενώ είναι καταπληκτικό με πόση ακρίβεια το σκανάρισμα του εγκεφάλου μπορεί να προβλέψει τον επίμονο πόνο στη μέση” σχολίασε ο Apkarian. Οι κόκκινες τελείες αντιπροσωπεύουν τις διαφοροποιήσεις στη λευκή ουσία (πράσινο στη φωτογραφία) που μπορούν να προβλέψουν ποιος θα υποφέρει από χρόνιο πόνο. Φωτογραφία από Feinberg School of Medicine.

Η πρόβλεψη βασίστηκε σε μια συγκεκριμένη ‘ανωμαλία ή γνώρισμα’ που εντόπισαν οι επιστήμονες στους άξονες που συνδέουν τους νευρώνες του εγκεφάλου, στα μονοπάτια της λευκής ουσίας. Ο Apkarian και οι συνεργάτες του σκάναραν τους εγκεφάλους 46 ασθενών με οσφυαλγία, διάρκειας τουλάχιστον 4 εβδομάδων, οι οποίοι τον τελευταίο χρόνο δεν είχαν αναφέρει παρόμοιο επεισόδιο. Μετά από ένα χρόνο, αξιολόγησαν τον πόνο των ασθενών back pain often occurs with employees μέσω κλινικής αξιολόγησης και ερωτηματολογίου. Περίπου οι μισοί ασθενείς είχαν αναρρώσει στη διάρκεια του έτους, αλλά στο άλλο μισό εξακολουθούσε ο πόνος, τον οποίο οι ερευνητές χαρακτήρισαν ως επίμονο. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, στη λευκή ουσία των ασθενών που ανάρρωσαν, να εμφανίζεται με συνέπεια διαφοροποίηση σε σχέση με τη λευκή ουσία εκείνων όπου ο πόνος ήταν επίμονος. Επίσης οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η λευκή ουσία των ασθενών με τον επίμονο πόνο έμοιαζε με εκείνη μιας τρίτης ομάδας ασθενών που έπασχαν από χρόνιο πόνο. Αντίθετα, η λευκή ουσία εκείνων που ανάρρωσαν έμοιαζε με εκείνη της ομάδας ελέγχου των υγιών ατόμων. Οι διαφοροποιήσεις αναγνωρίστηκαν σε δυο περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην διαδικασία των συναισθημάτων και του πόνου. “Οι ανωμαλίες αυτές τους κάνουν ευάλωτους, με προδιάθεση να προβάλουν τη συναισθηματική παράμετρο, που έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του πόνου, κάνοντας τον συναισθηματικά σημαντικό”, ισχυρίζεται ο Apkarian.

Η οσφυαλγία αντιπροσωπεύει περίπου του 28% του συνόλου των τύπων του πόνου στις Η.Π.Α. Από αυτούς το 23% αφορά χρόνιο πόνο ή επίμονο πόνο. “Κατά τη παρούσα περίοδο, ξέρουμε πολύ λίγα γιατί κάποιοι ασθενείς θα υποφέρουν από χρόνιο πόνο στην μέση”, λέει η Debra Badbock, MD, διευθύντρια του προγράμματος στο Neurological Disorders and Stroke και συνεχίζει “όσο πιο γρήγορα ανιχνεύουμε ότι ο πόνος θα γίνει χρόνιος, τόσο πιο γρήγορα θα είμαστε σε θέση να θεραπεύσουμε τους ασθενείς”.

Πηγή

National pain Report, “Scientist Say Brain ‘Hot Wired’ for Chronic Pain”, September 18th, 2013 by Richard Lenti

Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
| Αθηνάς Κατσιμήτρου - Τιγγινάγκα, Mld/Cdt | Καρκίνος του Μαστού

Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Αυχενικό Σύνδρομο

Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σύνδρομο Θωρακικής εξόδου

Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Άγχος - stress

Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.

stressed woman siting at desk in office surroundedΣε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress

  • close up portrait of upset african american girl l 2024Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
  • Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
  • empowering gorgeous businesswomen sitting togetherΕργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
  • Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
  • Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
  • close up of psychologist comforting his depressed 202Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
  • Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).

Επιπτώσεις του stress στην υγεία

african american businesswoman trying to concentraΤο χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:

  • Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
  • Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
  • Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
  • Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
  • Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress

Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.

1. Τρόπος ζωής

  • adult woman with her granddaughters morningΣωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
  • Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
  • Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
  • Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

  • Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
  • Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
  • Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.

3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger

osteopathy patient getting treatment massage1Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011).  Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.

4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα

executives doing yogaΗ αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:

  • Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
  • Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
  • Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
  • Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.

Συμπεράσματα

Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.

Πηγές

  • American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
  • Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
  • Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
  • Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
  • Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
  • Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
  • Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
  • Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
  • World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.

 

Η ΠΑΡΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ: ΓΙΑΤΙ Ο ΠΟΝΟΣ ΕΠΙΜΕΝΕΙ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Πληροφορίες για τον Εγκέφαλο

Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει πια σωματική βλάβη, ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίζει να “θυμάται” τον πόνο. Τα νευρωνικά του δίκτυα λειτουργούν έτσι ώστε να κρατούν τον πόνο ενεργό, παρόλο που δεν υπάρχει πια πραγματική ζημιά στον ιστό.

ΜΗΧΑΝΗΜΑ "ΕΝΕΡΓΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ" (ATM): Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Φυσικοθεραπεία
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Μηχάνημα Ενεργής Θεραπευτικής Κίνησης (ATM2)

Η σύγχρονη φυσικοθεραπεία και αποκατάσταση έχει εμπλουτιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών και θεραπευτικών προσεγγίσεων.

ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ: ΕΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Ανάλυση της βάδισης - Πελματογράφημα

Κάθε φορά που κάνουμε ένα βήμα τα πόδια μας αφήνουν ένα "αποτύπωμα" πίεσης στο έδαφος. Mία μοναδική υπογραφή που αποκαλύπτει μυστικά για τον τρόπο που κινούμαστε, την υγεία μας και ακόμη και την προσωπικότητά μας.

ΙΔΙΟΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η ΕΚΤΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Ιδιοδεκτικότητα

Ο μηχανισμός που επιτρέπει στον άνθρωπο να αντιλαμβάνεται τη θέση και την κίνηση του σώματός του στον χώρο χωρίς τη βοήθεια της όρασης.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ & ΥΓΕΙΑ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σκέψεις

Το καλοκαίρι αποτελεί μια περίοδο μοναδικών προκλήσεων και ευκαιριών για την ανθρώπινη υγεία.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Διαταραχές ύπνου

Χωρίς ποιοτικό ύπνο, η παραγωγικότητα, η δημιουργικότητα και η ψυχική αντοχή μας φθίνουν˙ και μαζί τους, η πορεία προς την επιτυχία.