ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ... ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΓΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΕΤΕ ΤΑ ΟΣΤΑ ΣΑΣ!

Οστεοπόρωση σημαίνει «πορώδη οστά». Οστά που κάποτε ήταν δυνατά μετατρέπονται σε αδύνατα και εύθραυστα.

Η οστεοπόρωση είναι μια ασθένεια που ταλαιπωρεί πολύ κόσμο και κυρίως τις γυναίκες. Ο όρος σημαίνει πορώδη οστά, δηλαδή οστά που έχουν μετατραπεί σε εύθραυστα. Σε κάποιες, μάλιστα, προχωρημένες περιπτώσεις ασθενών γίνονται τόσο εύθραυστα, που ακόμα και μία ήπια επιβάρυνση -όπως ο βήχας, ή το σκύψιμο για να σηκώσει ο άνθρωπος ένα ασήμαντο βάρος- είναι δυνατόν να προκαλέσει οστεοπορωτικό κάταγμα. Για την οστεοπόρωση πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας τα εξής:

Η δύναμη των οστών εξαρτάται από την μάζα και την πυκνότητά τους. Η μάζα και η πυκνότητά τους, όμως, εξαρτώνται από το ασβέστιο, το φώσφορο και τα άλλα μέταλλα που βρίσκονται στα οστά. Η ελάττωση της ποσότητας των μετάλλων αποδυναμώνει τις κατασκευές που τα στηρίζουν εκ των έσω. Τα οστά συνεχώς ανακατασκευάζονται. Νέο οστό δημιουργείται και παλαιό αποικοδομείται. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «remodeling», ή «bone turnover».
Κύτταρα που oνομάζονται οστεοκλάστες διαλύουν παλαιά οστικά κύτταρα, δημιουργώντας μικροσκοπικές κοιλότητες. Άλλα κύτταρα, οι οστεοβλάστες, συμπληρώνουν αυτές τις κοιλότητες με μία μαλακή κηρήθρα από πρωτεϊνικές ίνες, η οποία στην συνέχεια σκληραίνει από την εναπόθεση μετάλλων και ιδιαίτερα του ασβεστίου.
Τα οιστρογόνα κατέχουν ένα ρόλο πολύ σημαντικό για την υγεία των οστών. Βοηθούν στην αργή απορρόφηση του παλαιού οστού, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουν την γρήγορη ανακατασκευή τού νέου.
Ένας πλήρης κύκλος ανακατασκευής γίνεται περίπου σε 2 - 3 μήνες. Στους νέους ανθρώπους ο οργανισμός ανακατασκευάζει νέο οστό γρηγορότερα από ό,τι αποικοδομεί παλαιό, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μάζα του οστού. Η μέγιστη οστική μάζα επιτυγχάνεται περίπου στα μέσα της δεκαετίας των 30 ετών. Μετά από την ηλικία αυτή ο συσχετισμός ανατρέπεται. Η απώλεια είναι 3 % έως 5 % κάθε χρόνο. Με την εμμηνόπαυση -οπότε το επίπεδο των οιστρογόνων πέφτει στο σώμα- η απώλεια της οστικής μάζας στις γυναίκες επιταχύνεται επιπλέον περίπου 1% έως 3 % κάθε χρόνο. Στην ηλικία των 60 ετών η αποικοδόμηση ελαττώνεται, αλλά δεν σταματά. Σε προχωρημένες ηλικίες οι γυναίκες έχουν χάσει το 35 % έως 50 % της οστικής μάζας, ενώ οι άνδρες το 20 % έως το 35 %.
Ο κίνδυνος να εκδηλωθεί η ασθένεια εξαρτάται από την ποσότητα της οστικής μάζας που συγκεντρώνεται μέχρι περίπου την ηλικία των 35 ετών και στην συνέχεια ανάλογα με τον ρυθμό τής απώλειας. Όσο περισσότερη οστική μάζα συγκεντρωθεί, τόσο περισσότερο απόθεμα υπάρχει και επομένως λιγότερες πιθανότητες να εκδηλωθεί η νόσος.
Η απώλεια της οστικής μάζας είναι ανώδυνη στα αρχικά στάδια.

Τα κατάγματα στην σπονδυλική στήλη προκαλούνται χωρίς ατύχημα, ή τραυματισμό. Είναι συμπιεστικά λόγω του βάρους. Προκαλούν ισχυρό πόνο και απαιτούν μεγάλο διάστημα αποκατάστασης. Ο ασθενής χάνει πόντους από το ύψος, καθώς η στάση γίνεται κυφωτική (κυρτή). Τα κατάγματα στο ισχίο είναι τα δεύτερα σε συχνότητα και προκαλούνται, συνήθως, μετά από τραυματισμό. Παρότι οι περισσότεροι ασθενείς έχουν πολύ καλή αποκατάσταση με τις μοντέρνες τεχνικές (αρθροπλαστική ισχίου), τα κατάγματα του ισχίου μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα αναπηρία, ή ακόμα και τον θάνατο από τις μετεγχειρητικές επιπλοκές.

Επιβαρυντικοί Παράγοντες

Φύλο: Τα κατάγματα από την οστεοπόρωση είναι διπλάσια σε συχνότητα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Οι γυναίκες δημιουργούν λιγότερη οστική μάζα από ό,τι οι άνδρες στην ενηλικίωση και καταναλώνουν λιγότερο ασβέστιο. Άλλη μεγάλη διαφορά είναι η σημαντική πτώση των οιστρογόνων με την εμμηνόπαυση.
Ηλικία: Οι μεγαλύτερες ηλικίες έχουν και μεγαλύτερο κίνδυνο.
Φυλή: Η Καυκάσια φυλή έχει την μεγαλύτερη συχνότητα σε οστεοπόρωση, ενώ η Μαύρη φυλή την μικρότερη.
Κληρονομικότητα: Η ύπαρξη ατόμων με οστεοπόρωση στην οικογένεια αυξάνει τον κίνδυνο.
Οιστρογόνα: Όσο μεγαλύτερη υπήρξε η παραγωγή οιστρογόνων κατά την περίοδο πριν την εμμηνόπαυση ή όσο αργότερα επήλθε η εμμηνόπαυση, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος για την εκδήλωση της νόσου.
Φάρμακα: Μακροχρόνια χρήση κορτικοστεροείδων φαρμάκων, ή διουρητικών, ή θυροειδικής ορμόνης προκαλούν ζημιά στα οστά. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να καταγράφεται συχνά η πυκνότητα των οστών και να δίνονται προληπτικά τα κατάλληλα φάρμακα.
Διάφορα: Χειρουργεία, όπως γαστρεκτομή, ή άλλες ασθένειες που περιλαμβάνουν το πεπτικό σύστημα μπορούν να ελαττώσουν την ποσότητα των μετάλλων που απαιτείται, λόγω μειωμένης απορρόφησης.

Προφύλαξη/Πρόληψη

Μην καπνίζετε: Το κάπνισμα αυξάνει την απώλεια της οστικής μάζας, ελαττώνοντας την ποσότητα των οιστρογόνων στον οργανισμό και μειώνοντας την απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο. Οι καπνίστριες τείνουν να εισέλθουν στην εμμηνόπαυση νωρίτερα από τις μη καπνίστριες.
Καταναλώνετε επαρκείς ποσότητες ασβεστίου και βιταμίνης D: Είναι σημαντικά για την πυκνότητα της οστικής μάζας στην νεαρή ηλικία, ενώ επιβραδύνουν την απώλειά της με το πέρασμα των χρόνων. Αν δεν προσλαμβάνετε επαρκή ποσότητα ασβεστίου με την διατροφή σας, τότε ο οργανισμός θα το «κλέψει» από τα οστά, ώστε να διατηρήσει σταθερή την ποσότητά του στο αίμα. Η βιταμίνη D βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου και την αποθήκευσή του στα οστά. Μπορείτε να προσλαμβάνετε βιταμίνη D από εμπλουτισμένο με την βιταμίνη γάλα, με την ηλιοθεραπεία και από τροφές όπως συκώτι, το ψάρι και το αυγό. Ωστόσο, η ικανότητα απορρόφησης βιταμίνης D από την διατροφή ελαττώνεται με την ηλικία.
Θεραπεία αναπλήρωσης οιστρογόνων: Η θεραπεία αναπλήρωσης οιστρογόνων είναι ο μόνος τρόπος προκειμένου οι γυναίκες να αποφύγουν ή μειώσουν τα ποσοστά εμφάνισης οστεοπόρωσης μετά την εμμηνόπαυση. Μπορεί να τις προστατεύσει από την απώλεια οστικής μάζας και να ελαττώσει τον κίνδυνο κατάγματος στην σπονδυλική στήλη και το ισχίο κατά 50 %. Στις γυναίκες που ήδη έχουν παρουσιάσει την νόσο, η συγκεκριμένη θεραπεία αυξάνει την οστική μάζα κατά 10 % στην σπονδυλικά στήλη και 5 % στο ισχίο. Ο τρόπος και ο χρόνος τής θεραπείας καθορίζεται από τον ειδικό γιατρό.
Αποφεύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ: Το αλκοόλ ελαττώνει την δυνατότητα του οργανισμού να απορροφά ασβέστιο.
Προσοχή στην καφεΐνη: Τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωση τριών φλιτζανιών καφέ διπλασιάζει την ποσότητα του ασβεστίου που αποβάλλεται με τα ούρα.

Άσκηση/Διατηρηθείτε ανεξάρτητοι με ασφάλεια

Η άσκηση δεν βοηθά μόνο στην πρόληψη της οστεοπόρωσης, αλλά και στην αντιμετώπισή της. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ποιες ασκήσεις πρέπει να κάνουμε και ποιες όχι, καθώς και τον τρόπο να τις κάνουμε σωστά. Η άσκηση επιβραδύνει την απώλεια των μετάλλων, βοηθά στην διόρθωση και διατήρηση της σωστής στάσης και βελτιώνει την συνολική φυσική κατάσταση, μειώνοντας τον κίνδυνο των ατυχημάτων από πτώση. Συνήθως απαιτείται ένας συνδυασμός δραστηριοτήτων για να βοηθήσει την πρόληψη, ή αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.

Δραστηριότητες: Πρέπει να περιλαμβάνονται δραστηριότητες κατά τις οποίες τα οστά να στηρίζουν το βάρος τού σώματος. Τέτοιες είναι το βάδισμα (τουλάχιστον 1 έως 2 χλμ. ημερησίως) το τρέξιμο, το ανέβασμα σκαλοπατιών κ.λπ.
.Ασκήσεις με αντίσταση: Είναι καλό να πραγματοποιούνται ασκήσεις ισχυροποίησης των μυών για την καλύτερη στήριξη του σκελετού και την ευκολότερη διατήρηση της σωστής στάσης. Αν ήδη έχετε στεοπόρωση, κρίνεται απαραίτητη η βοήθεια από έναν φυσικοθεραπευτή για τον σχεδιασμό τού προγράμματος ισχυροποίησης που θα περιλαμβάνει εκπαίδευση τού σωστού τρόπου χρησιμοποίησης του σώματος και του σωστού βαθμού δυσκολίας των ασκήσεων ανάλογα με το βαθμό απώλειας της οστικής σας μάζας.
Ισχυροποίηση ραχιαίων μυών: Η ισχυροποίηση των ραχιαίων μυών βοηθά στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, διατηρώντας ή βελτιώνοντας την στάση. Η κυρτή οστεοπορωτική στάση, που προκαλείται από τα συμπιεστικά κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, αυξάνει την πίεση κατά μήκος της και μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα περισσότερα συμπιεστικά κατάγματα. Ασκήσεις που ευθειάζουν ήπια την πλάτη μπορούν να ισχυροποιήσουν τους ραχιαίους μύες, ενώ ταυτόχρονα ελαττώνουν την τάση στα οστά.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Εάν έχετε διαπιστωμένη οστεοπόρωση, είναι σημαντικό ο φυσικοθεραπευτής να σχεδιάσει το πρόγραμμα των ασκήσεων που ασφαλές για εσάς και τις ανάγκες σας.

Επανεκτίμηση

Η τακτική επανεκτίμηση της κατάστασης αυξάνει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Θα πρέπει να αναφέρετε όλες τις αλλαγές που αισθάνεστε μέσα από την διαδικασία τής θεραπείας. Οι πληροφορίες αυτές είναι σημαντικές προκειμένου να λαμβάνονται οι καλύτερες αποφάσεις για την μελλοντική σας φροντίδα. Η κατανόηση του προβλήματος είναι ο παράγοντας που θα οδηγήσει στην επιτυχία.