Η ΜΑΧΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ

Οι επιπτώσεις από την δύναμη της βαρύτητας είναι συνδεδεμένες με τις αλλαγές στην ευθυγράμμιση του σκελετού και την εμφάνιση του πόνου. Η σωστή λειτουργία τού εγκεφάλου μάς προφυλάσσει, για άλλη μια φορά!

Οι μύες είναι προορισμένοι να κινούνται ανεμπόδιστα γύρω από τις αρθρώσεις και τους παρακείμενους συνδετικούς ιστούς, καθώς ο κινητικός φλοιός, η παρεγκεφαλίδα και το στέλεχος του εγκεφάλου συντονίζουν με όμορφο τρόπο μια πολύπλοκη σειρά από πολύ συγκεκριμένες κινήσεις. Όταν παρατηρεί κάποιος σε ώρα δράσης τούς εν ενεργεία επαγγελματίες γυμναστές - αθλητές, αντιλαμβάνεται αμέσως την εξαιρετική ποιότητα, την ποικιλία και την πολυπλοκότητα των συνδυαστικών μοτίβων των κινήσεών τους. Αντίθετα, ο ηλικιωμένος αθλητής τού ποδοσφαίρου μοιάζει να έχει περιοχές τού σώματος παγωμένες στο χρόνο. Δυστυχώς, χρόνια έντασης, τραυματισμών και κακής στάσης τού σώματος, σε συνδυασμό με την έκθεση στη βαρύτητα αναγκάζουν το ανθρώπινο σώμα να θυσιάσει "την πολυπλοκότητα της κίνησης για την σταθερότητα".

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι άνθρωποι τείνουν να κάθονται για ώρες χωρίς ικανοποιητική σωματική δραστηριότητα, διατηρώντας τούς μύες σε σταθερή σύσπαση χωρίς κίνηση (ισομετρικά), στηρίζοντας το σκελετικό σύστημα χωρίς να αλλάζει η θέση των αρθρώσεων. Όταν οι μύες συστέλλονται, καίγονται καύσιμα και συσσωρεύονται απόβλητα (προϊόντα τού μεταβολισμού). Με την πάροδο του χρόνου, αυτός ο μηχανισμός μπορεί να αλλοιώσει το μήκος ανάπαυσης των μυών. Το παρατεταμένο κάθισμα (καθώς οι άνθρωποι περνούν αμέτρητες ώρες καθηλωμένοι σε τερματικά εργασίας, οικιακούς υπολογιστές, σχολικά θρανία και τηλεοράσεις) οδηγεί σε μυϊκή ανισορροπία. Για παράδειγμα, καθώς το κεφάλι ολισθαίνει αργά προς τα εμπρός και κάτω, οι ωμοπλάτες περιστρέφονται προς τα έξω και επιμηκύνονται αυξάνοντας τη θωρακική κύφωση και την απώλεια της οσφυϊκής λόρδωσης. Εξαντλημένοι από τη μάχη με τη βαρύτητα και τη συνεχή ισομετρική παρατεταμένη σύσπαση οι ενδογενείς αυχενικοί εκτείνοντες μύες –που διατηρούν τη στάση και κινούν την σπονδυλική στήλη και οι οποίοι είναι: ο ημιακανθώδης, ο μήκιστος, οι υποϊνιακοί και οι πολυσχιδείς μύες- στερούνται οξυγόνου, την βασική, δηλαδή, καύσιμη ύλη που χρειάζονται, και τότε αναλαμβάνουν οι εξωγενείς (φασικοί) μύες –που κινούν τα άνω άκρα και τις πλευρές και είναι: ο τραπεζοειδής, ο ρομβοειδής, το οπίσθιο πέταλο των στροφέων- οι οποίοι χρησιμοποιούν κατά προτίμηση γλυκόζη ως καύσιμο. Όταν η τάση, το τραύμα και η λανθασμένη στάση μειώνουν την ποσότητα του οξυγόνου που παρέχεται στους ενδογενείς μύες τής στάσης, τότε επέρχεται η κόπωση με αποτέλεσμα το βαρύ φορτίο να μετατοπίζεται στους εξωγενείς μύες. Οι εξωγενείς μύες είναι δυναμικοί και σχεδιασμένοι να παρέχουν γρήγορες εκρήξεις ενέργειας. Δεδομένου ότι οι φασικοί περιέχουν μεγαλύτερο αριθμό ινών ταχείας σύσπασης, δεν ανταποκρίνονται καλά στη συνεχή συμπιεστική φόρτιση και γρήγορα εγκαταλείπουν, οπότε οι εξαντλημένοι σε ενέργεια ενδογενείς μύες αναγκάζονται και πάλι να σηκώσουν το φορτίο. Αυτός ο φαύλος κύκλος σηματοδοτεί την αρχή ενός φαινομένου ντόμινο που δομικά/λειτουργικά εκδηλώνεται ως: μειωμένη ευλυγισία, απώλεια εύρους κίνησης και μια λανθασμένη στάση τού σώματος, στο παράδειγμα μας: με το κεφάλι προς τα εμπρός και τους ώμους προς τα κάτω.

Ο ανθρώπινος οργανισμός περιλαμβάνει ένα πυκνό δίκτυο ιδιοδεκτικών αισθητικών υποδοχέων που χρησιμεύουν ως πρώτη γραμμή επίγνωσης πιθανού κινδύνου. Λανθασμένη στάση, μικρό/μακρό τραύματα, η επίδραση της βαρύτητας και η φλεγμονή -ως επακόλουθο- προκαλούν δυσλειτουργία τής ομαλής αυτορυθμιστικής λειτουργίας αυτών των υποδοχέων. Σύντομα το άτομο αρχίζει να βιώνει επεισόδια μυϊκού σπασμού καθώς άχρηστα προϊόντα τού μεταβολισμού, όπως ισταμίνες, βραδυκινίνες και ιόντα καλίου, συσσωρεύονται στη γαστέρα των μυών. Η παρατεταμένη συσσώρευση αυτών των ουσιών διεγείρει τους ευαίσθητους χημειοϋποδοχείς, μεταφέροντας αλγαισθητικά μηνύματα μέσω του νωτιαίου μυελού στον εγκέφαλο και πυροδοτώντας φλεγμονώδη αντίδραση, η οποία με τη σειρά της προκαλεί επιπλέον αλγαισθητική διέγερση.

Η παρατεταμένη ισομετρική μυϊκή σύσπαση δεν διεγείρει μόνο τους ευαίσθητους στη φλεγμονή χημειοϋποδοχείς, αλλά και εξειδικευμένους μηχανοϋποδοχείς που έχουν σχεδιαστεί για να παρακολουθούν την υπέρμετρη διάταση ή συμπίεση στις κάψουλες των αρθρώσεων, των συνδέσμων, των δίσκων, της περιτονίας και των στροφέων μυών τής σπονδυλικής στήλης. Καθώς οι χημειοϋποδοχείς και οι μηχανοϋποδοχείς βομβαρδίζουν τον νωτιαίο μυελό με αέναες ροές βλαβερών ερεθισμάτων, ο μυελός αδυνατεί να διαχειριστεί την αυξημένη αισθητηριακή εισροή και επιστρατεύει γρήγορα τους αλγαισθητικούς υποδοχείς που σηματοδοτούν κινδύνους. Αυτοί οι μικροσκοπικοί, μη-μυελινωμένοι υποδοχείς μπορούν να μεταφέρουν γρήγορα αισθητηριακά μηνύματα στον θάλαμο και στον δικτυωτό σχηματισμό τού εγκεφαλικού στελέχους, προειδοποιώντας για την πιθανότητα πραγματικής βλάβης ιστού. Ανάλογα με τον τύπο και την ποσότητα των εισερχομένων πληροφοριών και την υγεία τού συστήματος επεξεργασίας τού φλοιού, ο εγκέφαλος μπορεί να αποφασίσει να ενεργοποιήσει στην περιοχή προστατευτικό μυϊκό σπασμό για να αποτρέψει περαιτέρω βλάβη, ή μπορεί να αποφασίσει να διατηρήσει στάση αναμονής, ή ενδεχομένως να αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα τής επίγνωσης, προκαλώντας αντίδραση πόνου.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι πρώτη γραμμή άμυνας, δηλαδή οι μύες που πρώτοι επιστρατεύονται, είναι λίγο-πολύ εκείνοι που ευθύνονται για την πρόσθια ολίσθηση του κεφαλιού: οι στερνοκλειδομαστοειδείς, οι υποϊνιακοί και ο πρόσθιος σκαληνός. Καθώς αυτοί οι μύες συσπώνται, το κεφάλι ολισθαίνει ακόμη περισσότερο προς τα εμπρός, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τον προστατευτικό μυϊκό σπασμό. Επιστρατεύεται τότε η δεύτερη γραμμή άμυνας. Επιστρατεύεται, δηλαδή, ο σπληνιοειδής κεφαλικός για να σταθεροποιήσει τον αυχένα προς τα πίσω, λόγω των κοινών προσφύσεων με τον στερνοκλειδομαστοειδή μυ στη μαστοειδή απόφυση. Ο σπληνιοειδής μυς προσφέρει μια τέλεια αντίρροπη δύναμη στην ισχυρή πρόσθια έλξη των στερνοκειδομαστοειδών μυών. Επίσης επιστρατεύονται οι ανελκτύρες τής ωμοπλάτης, λόγω των κοινών προσφύσεων με τους πρόσθιους σκαληνούς στις εγκάρσιες αποφύσεις τού πρώτου με τον τέταρτο αυχενικό σπόνδυλο (Α1-Α4). Αυτός ο σχεδιασμός προσφέρει αντιρρόπηση στις ελκτικές δυνάμεις τής ολίσθησης προς τα εμπρός. Ωστόσο, όταν η δομική συνοχή λόγω τραυματικών αλλαγών αποτυγχάνει, το περίπλοκα σχεδιασμένο αντιβαρυτικό σύστημα δεν μπορεί να αντιρροπήσει τις συμπιεστικές δυνάμεις που ασκούνται στην περιοχή λόγω της βαρύτητας. Η αυχενική λόρδωση μειώνεται, το βάρος πέφτει στις βαθύτερα ευρισκόμενες δομές, στις αποφυσιακές αρθρώσεις και στους μεσοσπονδύλιους δίσκους για να ξεκινήσει -κάπως έτσι- η καταλυτική διαδικασία των εκφυλιστικών αλλοιώσεων.

Νευρική ρίζα

Αν και οι περισσότεροι ερευνητές σήμερα απορρίπτουν τη νευρική ρίζα ως τη βασική δομή που παράγει πόνο, λόγω της έλλειψης θετικών αντικειμενικών ευρημάτων (όπως μυρμηγκιάσματος, μουδιάσματος ή "καρφίτσες και βελόνες", αισθητηριακά ελλείμματα και κινητική απώλεια), η σημασία της στην εξέλιξη της διαχείρισης του πόνου δεν μπορεί να παραληφθεί εντελώς. Η απώλεια του ύψους τού δίσκου, σε συνδυασμό με την οστική εκφύλιση του σπονδυλικού τόξου μπορούν, τελικά, να παραμορφώσουν και να περιορίσουν τη νευρική ρίζα. Καθώς η σκληρά μήνιγγα και τα περιβάλλοντα τριχοειδή αγγεία στον άξονα του νεύρου υφίστανται παρατεταμένη μηχανική παραμόρφωση, προκαλείται ισχαιμία, ενδονευρικό οίδημα, μείωση της αξοπλασματικής ροής και μείωση πρόσληψης θρεπτικών συστατικών. Ορισμένοι βιοϊατρικοί ερευνητές εκτιμούν ότι το 10 -15% των ασθενών που παρουσιάζουν αυτόν τον τύπο χρόνιου πόνου στον αυχένα, πάσχουν από αυτό που έχει ονομαστεί "σύνδρομο σιωπηλής νευρικής συμπίεσης - silent nerve compression syndrome ".

Θεραπευτική προσέγγιση

Είναι δελεαστικό για τους θεραπευτές να καταφεύγουν σε λογικές άμεσης αντιμετώπισης του πόνου, αναπτύσσοντας όμως στρατηγικές που προσφέρουν βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Και αυτό γιατί τόσο ο ασθενής, όσο και ο θεραπευτής προσδοκούν άμεσα αποτελέσματα. Ωστόσο, μια ολιστική προσέγγιση, με σύμμαχο το κεντρικό νευρικό σύστημα του ασθενή, ενισχύει τις δυνατότητες του σώματος για μόνιμες αλλαγές ώστε να επανέλθει η ισορροπία και η αρμονία στη λειτουργικότητα, προσφέροντας ικανοποιητικά μακροχρόνια αποτελέσματα και βελτιώνοντας την ποιότητα της ζωής τού ασθενή.

Συμπέρασμα

Η αλλαγή στην ευθυγράμμιση του σκελετού μπορεί να ξεκινήσει ως λειτουργικό πρόβλημα στους ιστούς τού σώματος, αλλά τελικά, στην πραγματικότητα, είναι δηλωτικό δυσλειτουργίας στο λογισμικό τού εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος μπορεί να ενεργοποιήσει ή να αναστείλει τον μυϊκό τόνο και την ισορροπία, ανάλογα με το τι κρίνει ως ασφαλές για εμάς. Ο εγκέφαλός είναι εκεί για να μας προστατεύει. Και όταν λειτουργεί σωστά, μας προστατεύει αποτελεσματικά.