Αυξημένη φλεγμονή και αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου ενδέχεται να έχουν επιδράσεις σε όλο το σώμα και να συμβάλλουν σε κόπωση, καρδιαγγειακές παθήσεις και κατάθλιψη.

Στη διάρκεια του 20ου αιώνα, η ιατρική στη προσπάθεια να κατανοήσει καλύτερα τα διαφορετικά συστήματα του ανθρωπίνου σώματος τα κατηγοριοποίησε. Ωστόσο, σήμερα όλο και περισσότερο συνειδητοποιούμε ότι τα διαφορετικά συστήματα του σώματος συνδέονται μεταξύ τους, ως εκ τούτου δεν μπορούν να γίνουν πλήρως κατανοητά μεμονωμένα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σύνδεση του εγκεφάλου με το έντερο.

Ο εγκέφαλος στέλνει σήματα στο πεπτικό ή στο γαστρεντερικό σύστημα μέσω του συμπαθητικού νευρικού συστήματος (μάχης ή φυγής) και του παρασυμπαθητικού (αναπλήρωσης και πέψης). Η ισορροπία των σημάτων από αυτές τις δυο πηγές, είναι σε θέση να επηρεάσει την ταχύτητα με την οποία τα τρόφιμα μετακινούνται μέσω του πεπτικού συστήματος, την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, την έκκριση των χυμών της πέψης ή της φλεγμονής στο πεπτικό σύστημα. Το πεπτικό σύστημα έχει επίσης το δικό του νευρικό σύστημα, το εντερικό νευρικό σύστημα, που αποτελείται από περίπου 100 εκατομμύρια νευρικά κύτταρα μέσα και γύρω από την περιοχή του γαστρεντερικού σωλήνα. Το εντερικό νευρικό σύστημα, λαμβάνει εισροές από το συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, αλλά μπορεί επίσης να λειτουργεί ανεξάρτητα από αυτά. Το εντερικό νευρικό σύστημα, είναι επίσης διασυνδεδεμένο με εκατομμύρια κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο ρόλος αυτών των κυττάρων είναι να ερευνούν το πεπτικό σύστημα και να μεταφέρουν πληροφορίες, όπως αν υπάρχει φούσκωμα στο στομάχι, φλεγμονή/μόλυνση στον γαστρεντερικό σωλήνα ή ανεπαρκής ροή αίματος προς τον εγκέφαλο. Έτσι, ο εγκέφαλος και ο γαστρεντερικός σωλήνας επικοινωνούν αμφίδρομα μεταξύ τους.

Επίδραση του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων στο έντερο

Λόγω της ισχυρής σύνδεσης εγκεφάλου-εντέρου, το άγχος και ποικιλία αρνητικών συναισθημάτων, όπως η θλίψη, η κατάθλιψη, ο φόβος και ο θυμός μπορούν να επηρεάσουν το γαστρεντερικό σύστημα. Αυτά είναι σε θέση να πυροδοτήσουν αντιδράσεις, δηλαδή μπορούν να επιταχύνουν ή να επιβραδύνουν τις κινήσεις στην γαστρεντερική οδό και στο περιεχόμενό της. Αποτέλεσμα είναι η ευαισθητοποίηση του πεπτικού συστήματος που γίνεται επιρρεπές σε φουσκώματα και επώδυνα ερεθίσματα. Διευκολύνεται έτσι η κίνηση των βακτηριδίων και η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλάζοντας τους τύπους των βακτηρίων που βρίσκονται στο έντερο. Γι' αυτό το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να συμβάλουν ή να επιδεινώσουν ποικίλες παθήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αλλεργίες σε τρόφιμα κ.ά.). Οι αρνητικές αλλαγές στο γαστρεντερικό σύστημα μπορούν να ανατροφοδοτήσουν τον εγκέφαλο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Για παράδειγμα, υπάρχει μια ερευνητική εργασία που αποδεικνύει ότι αυξημένη φλεγμονή και αλλαγές στα βακτήρια που βρίσκονται στο έντερο, μπορούν να έχουν βαθιές επιδράσεις σε όλο το σώμα και να συμβάλλουν στη κόπωση, τις καρδιαγγειακές παθήσεις και την κατάθλιψη.

Θεραπεία

Δεδομένης της ισχυρής σύνδεσης εγκεφάλου-εντέρου, θεραπευτικές προσεγγίσεις που στηρίζονται στο Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο (πνεύμα/σώμα), όπως είναι η Κρανιοϊερή Θεραπεία του Dr Upledger και η Σπλαχνική Κινητοποίηση, αποδεικνύονται αποτελεσματικές. Μειώνουν τις επιδράσεις του άγχους στο σώμα, που καταπονούν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, ενισχύεται η παρασυμπαθητική ανταπόκριση και μειώνεται η φλεγμονή. Προς αυτή τη κατεύθυνση είναι επίσης o διαλογισμός, η γιόγκα, ασκήσεις αναπνοής κ.α.

Πηγές

Rev Neurosci. 2018 Aug 28;29(6):629-643. doi: 10.1515/revneuro-2017-0072. "Gut microbiome and depression: what we know and what we need to know", Winter G1, Hart RA1, Charlesworth RPG1, Sharpley CF2.
Brain-gut connection explains why integrative treatments can help relieve digestive ailments. Posted www.health.harvard.edu April 11, 2019, 10:30 am. Michelle Dossett, MD, PhD, MPH