Η αναπνοή επηρεάζει την στάση του σώματος, την ευθυγράμμιση του σκελετού και την λειτουργικότητα του σώματος. Ο διάσημος Τσέχος ερευνητής Δρ Karel Lewit ανέφερε: «Η αναπνοή είναι το πρωταρχικό και πιο σημαντικό μοτίβο κίνησης μας... αλλά επίσης και το πιο δυσλειτουργικό». 

Η αναπνευστική λειτουργία (ακούσια δράση) είναι σε στενή αλληλεξάρτηση με δομές τού σώματος που χαλαρά αποκαλούμε «πυρήνα». Λόγω αυτής της στενής σχέσης, οτιδήποτε αποδυναμώνει το διάφραγμα, επηρεάζει αρνητικά την λειτουργικότητα της σπονδυλικής στήλης και του θώρακα. Δηλαδή, στην περίπτωση δύσκαμπτων αρθρώσεων στον πυρήνα, διαταράσσεται το φυσιολογικό πρότυπο της αναπνευστικής λειτουργίας. Αυτή η δυσλειτουργία προσθέτει έναν επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα για την πρόκληση πόνου.

Ας δούμε πώς το διάφραγμα συμμετέχει σε όλη αυτή τη διαδικασία

Γεννιόμαστε με μία εισπνοή και πεθαίνουμε με μια εκπνοή... Αναπνέουμε περίπου 1.000 φορές την ώρα και 20.000 φορές το 24ωρο.

Κεντρικό ρόλο στον μηχανισμό της αναπνοής διαδραματίζει το διάφραγμα. Πρόκειται για έναν μεγάλο μυ, που συνδέεται εσωτερικά με τις πλευρές και την σπονδυλική στήλη, έχει σχήμα θόλου με την καμπύλη προς τα πάνω, βρίσκεται κάτω από τους πνεύμονες και τους διαχωρίζει από τα άνω όργανα της κοιλιακής χώρας. Δεν θα είναι υπερβολή να αναφέρουμε ότι τα σπλάχνα «κρέμονται» από το διάφραγμα και κινούνται μαζί με αυτό. Η αναπνοή λειτουργεί ουσιαστικά ως ένα είδος μασάζ των εσωτερικών οργάνων. Αποτελεί, δηλαδή, έναν τρόπο χαλάρωσης και, ταυτόχρονα, ενεργοποίησής τους. Όταν αυτό γίνεται με λάθος τρόπο, ενδέχεται να δημιουργηθούν προβλήματα στο σύνολο του οργανισμού, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα σπλάχνα αποτελούν τον δεύτερο εγκέφαλο, ενώ παράγουν μεγάλες ποσότητες νευροδιαβιβαστών -παράγουν 6 lt/ημέρα σεροτονίνη, 3 lt/ημέρα ντοπαμίνη, 12lt/ημέρα γλουταμίνη (αμινοξέα για την αδρεναλίνη). Αν επιτύχουμε να βοηθήσουμε το σώμα να παράγει τέτοιες ποσότητες νευροδιαβιβαστών που θα περάσουν στην αιματική κυκλοφορία και μέσω του πυλαίου συστήματος στο συκώτι, όπου θα μετατραπούν σε άλλους νευροδιαβιβαστές για να τροφοδοτήσουν τελικά τον εγκέφαλο, αντιλαμβανόμαστε το κέρδος στην συνολική λειτουργία του οργανισμού. Μη ξεχνάμε, επίσης, τον άξονα Εγκεφάλου – Εντέρων με σύνδεσμο το Πνευμονογαστρικό νεύρο.

Καθώς το διάφραγμα κινείται προς τα κάτω ή συστέλλεται, τα πλευρά κυρτώνουν προς τα έξω, οι πνεύμονες διαστέλλονται και εισέρχεται ο αέρας (εισπνοή), στη συνέχεια όταν το διάφραγμα χαλαρώνει γίνεται η αντίθετη κίνηση και ο αέρας εγκαταλείπει τους πνεύμονες (εκπνοή). Οι πνεύμονες, όπως και τα μπαλόνια, απαιτούν ενέργεια για να φουσκώσουν, αλλά δεν χρειάζονται καθόλου ενέργεια για να αποβάλλουν τον αέρα. Άλλοι μύες που χρησιμοποιούνται στην αναπνοή βρίσκονται ανάμεσα στα πλευρά (μεσοπλεύριοι μύες), ή στον αυχένα (σκαληνοί μύες). Αν χρειαζόμαστε περισσότερη βοήθεια για να διαστείλουμε τους πνεύμονες, επιστρατεύονται και άλλοι μύες στον αυχένα και τους ώμους (τραπεζοειδής και στερνοκλειδομαστοειδής μυς). Με την σύσπαση του διαφράγματος συμπιέζονται ελαφρά τα όργανα της κοιλιακής χώρας. Το ρυθμικό αυτό μασάζ διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την καλή κυκλοφορία του αίματος. Άτομα με υπέρταση αγνώστου αιτιολογίας, ή με καρδιαγγειακά προβλήματα ευεργετούνται με την εξάσκηση της διαφραγματικής αναπνοής. Το διάφραγμα νευρώνεται από το Φρενικό νεύρο (Α3 – Α5) -που περιλαμβάνει κινητικούς, αισθητικούς και συμπαθητικούς νευρώνες- και πορεύεται μέσα από όλες τις περιτονίες των οργάνων. Μέσω του Φρενικού νεύρου συνδέεται το διάφραγμα με τυχόν προβλήματα των σπλάχνων. Όταν υπάρχουν σπλαχνικά προβλήματα γίνεται διαστολή της περιτονίας, οι αισθητικοί νευρώνες μεταφέρουν την πληροφορία στο Φρενικό νεύρο, ενεργοποιούνται οι κινητικοί νευρώνες τού νεύρου και συσπάται το διάφραγμα, με τελικό αποτέλεσμα την ανύψωσή του. Αυτή η ανύψωση διαφοροποιεί το μοντέλο της αναπνοής, συμπαρασύροντας στην πρόκληση ενός φαύλου κύκλου.

Ο εκπαιδευμένος θεραπευτής μπορεί να ανιχνεύσει αυτήν την δυσλειτουργία, καθώς η τάση που αναπτύσσεται από την κακή στάση του σώματος, αλλάζει την βιομηχανική και υπονομεύει την ενοποιημένη κίνηση του πυρήνα μεταβάλλοντας τα πρότυπα φόρτισης και ενεργοποίησης των μυών. Με κάποιο τρόπο οι ασθενείς χρόνιου πόνου αναπτύσσουν «κινητική αμνησία», αδυνατώντας να αντιληφθούν τις μεταβολές στα μοτίβα κίνησης τους.

Περιπτώσεις που αναφέρονται σε ένα εξασθενημένο πυρήνα και απώλεια της σωστής διαφραγματικής αναπνοής είναι:

• Χρόνιος πόνος στη μέση
• Συχνοί πονοκέφαλοι τάσης
• Συναισθηματική φόρτιση με επίμονο άγχος
• Επαναλαμβανόμενη κακή στάση στην εργασία ή αλλού
• Μειωμένη κινητικότητα στις πλευρεγκάρσιες αρθρώσεις

Ο θωρακικός κλωβός και ο πυρήνας λειτουργούν ως μονάδα, επομένως  ο συντονισμός στη κίνησή τους είναι απαραίτητος. Στην περίπτωση που λόγω μειωμένης λειτουργικότητας ένα τμήμα αυτής της μονάδας χάσει την ικανότητα του συντονισμού με τα υπόλοιπα μέρη της λειτουργικής μονάδας (πλευρά, σπονδυλική στήλη), ο εγκέφαλος αναγνωρίζει αυτή την αλλαγή ως απειλή και υπάρχει το ενδεχόμενο πρόκλησης πόνου.

Η αλλαγή στην λειτουργικότητα των πλευρών επηρεάζει την αναπνευστική λειτουργία, περιορίζει την κινητικότητα των ώμων, προκαλεί αναφερόμενο πόνο σε άλλες περιοχές και προστατευτικό μυϊκό σπασμό. Επιπλέον, υπάρχει πάντα η πιθανότητα εμπλοκής των μεσοπλεύριων νεύρων, προκαλώντας πόνο κατά μήκος των πλευρών ή στο θωρακικό τοίχωμα. Συχνά παραβλέπουμε ότι για να ανακουφίσουμε τον ενοχλητικό πόνο στον αυχένα, τους ώμους, ή ακόμη και την χαμηλή οσφυαλγία επιβάλλεται να βελτιώσουμε την κινητικότητα στον θωρακικό κλωβό. Η αναπνευστική λειτουργία πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο για την σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και την ανακούφιση του μυοσκελετικού πόνου, αλλά και για τον έλεγχο της χρόνιας κόπωσης και του άγχους.