Κρανιοϊερή Θεραπεία και Χειροθεραπεία. Υπάρχουν στεγανά μεταξύ αυτών των τεχνικών, ή ο θεραπευτής μπορεί να ενσωματώσει στο θεραπευτικό σχήμα που ακολουθεί χειρισμούς και από τις δυο θεραπευτικές προσεγγίσεις; 

Στόχος τόσο των τεχνικών τής χειροθεραπείας, όσο και της κρανιοϊερής θεραπείας είναι η αποκατάσταση της αρμονίας στη λειτουργικότητα του οργανισμού. Η Χειροθεραπεία (Manual Therapy) είναι η θεραπευτική προσέγγιση κατά την οποία ο εκπαιδευμένος θεραπευτής με χρήση των χεριών του προσπαθεί να εντοπίσει, να αναγνωρίσει και τελικά εφαρμόζοντας ήπιους χειρισμούς να αποκαταστήσει τις πάσχουσες περιοχές τού σώματος. Η μεθοδολογία της την κατατάσσει στις πλέον ασφαλείς θεραπευτικές μεθόδους, με σχεδόν ανύπαρκτες επιπλοκές. Μέσα από τη λεπτομερή αξιολόγηση του μυοσκελετικού και νευρικού συστήματος, οι πάσχουσες περιοχές μπορούν να αναγνωρισθούν και να αποκατασταθούν πριν προκαλέσουν μεγαλύτερο πρόβλημα. Αν μία δυσλειτουργία -όπως για παράδειγμα ο χρόνιος πόνος- υπάρχει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να οδηγήσει σε δύσκολα αναστρέψιμες καταστάσεις.

Ομοιόσταση 

Είναι γνωστό πως προσαρμοζόμαστε σε κάθε μεταβαλλόμενο συνδυασμό βιοχημικών, βιομηχανικών και ψυχοκοινωνικών επιβαρυντικών παραγόντων, που περιγράφουμε κατά περίπτωση ως «βάρος», «πίεση», ή «άγχος». Από τη διάρκεια, την ένταση, τις απαιτήσεις, την επιμονή, ή τα διαλείμματα των επιβαρυντικών παραγόντων, αλλά και από την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών αντίδρασης εξαρτάται η τελική επίδραση στην υγεία και την λειτουργικότητα τόσο σε τμηματικό επίπεδο, όσο στο σύνολο του οργανισμού. Αυτός ο μηχανισμός διατυπώθηκε θαυμάσια στα μέσα του προηγούμενου αιώνα από τον Hans Selye, ο οποίος περιέγραψε τα στάδια στα οποία ένας αρχικός προστατευτικός μηχανισμός ενεργοποιείται ως απάντηση σε κάποιον επιβαρυντικό παράγοντα, ακολουθούμενος -σε περίπτωση που ο παράγοντας ή περισσότεροι παράγοντες επιμένουν-, από μια φάση προσαρμογής (αντίστασης) η οποία όταν εξαντληθεί, το αποτέλεσμα είναι η κατάρρευση, η ασθένεια και ο θάνατος.

Ο Selye όρισε αυτή τη βασική έμφυτη, ενδογενή, αυτο-ρυθμιστική διαδικασία ως «ομοιόσταση», η οποία όταν υπερφορτωθεί αποτυγχάνει και τότε περνάμε στη φάση τής «ετερόστασης», όπου απαιτείται μια θεραπευτική προσέγγιση προκειμένου να μειωθεί η επιβάρυνση της προσαρμογής ή να ενισχυθεί η προσαρμοστική ικανότητα, με σκοπό να αποφευχθεί η προσαρμοστική εξάντληση. Δηλαδή να αποφευχθεί το σημείο χωρίς επιστροφή, όπου η ατομική προσαρμοστική ικανότητα καταρρέει. Θεραπευτικός μας στόχος, λοιπόν, είναι να ενισχύσουμε την προσαρμοστική ικανότητα του οργανισμού, ενισχύοντας τον φυσικό αμυντικό μηχανισμό που διαθέτει, ενισχύοντας δηλαδή την ομοιόσταση.

Κρανιοϊερή Θεραπεία (Upledger)

Η Κρανιοϊερή Θεραπεία είναι μια μέθοδος με ήπιους χειρισμούς, που εφαρμόζεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο θεραπευτή σε διάφορα σημεία τού σώματος -κυρίως στα οστά τού κρανίου, του προσώπου, στη σπονδυλική στήλη και στο ιερό οστό-, με σκοπό να εκτιμήσει, αλλά και να αποκαταστήσει τη λειτουργικότητα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργούν ο Εγκέφαλος και ο Νωτιαίος Μυελός. Με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργίας τού νευρικού συστήματος, ιδιαίτερα του Εγκέφαλου, με αποτέλεσμα να ενισχύεται ο φυσικός αμυντικός μηχανισμός τού οργανισμού (ομοιόσταση) και να καταπολεμώνται τα συμπτώματα ασθενειών, μερικά εκ των οποίων είναι χρόνια. Η Κρανιοϊερή Θεραπεία είναι μία ήπια θεραπεία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την θεραπευτική αγωγή πολλών παθήσεων σε όλες τις ηλικίες. Είναι εξαιρετικά ήπια, μη επεμβατική και δεν προκαλεί δυσφορία ή ενόχληση στον ασθενή, ούτε ενέχει κινδύνους ή αντίθετες παρενέργειες. Επίσης, συνδυάζεται αποτελεσματικά με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Η χρησιμότητα ενσωμάτωσης τεχνικών της Κρανιοϊερής Θεραπείας στη Χειροθεραπεία

Η ενσωμάτωση τεχνικών τής κρανιοϊερής θεραπείας μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της χειροθεραπείας. Συνήθως τα προβλήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι πολύπλοκα. Αν λάβουμε υπόψη ότι ο κάθε ασθενής είναι μοναδικός και η κλινική του εικόνα που “βλέπουμε” κατά την κλινική αξιολόγηση είναι αποτέλεσμα προσαρμογής, επιβάλλεται να ανιχνεύσουμε τον πυρήνα τού προβλήματός του. Όπως σε κάθε άνθρωπο υπάρχει ο καρδιακός και ο αναπνευστικός ρυθμός, έτσι υπάρχει και ο Κρανιοϊερός Ρυθμός, ο οποίος, σύμφωνα με τον Dr John Upledger, προκαλείται από την παραγωγή και απορρόφηση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό). Ο ανεπαίσθητος αυτός ρυθμός μπορεί να γίνει αντιληπτός σε ολόκληρο το σώμα -ψηλαφίζεται με τα χέρια από θεραπευτή εκπαιδευμένο στην Κρανιοϊερή Θεραπεία- και η συχνότητά του είναι 6 έως 12 κύκλους ανά  λεπτό. Με ένα απαλό άγγιγμα σε διάφορα σημεία τού σώματος ένας εκπαιδευμένος θεραπευτής μπορεί να εντοπίσει περιοχές με ασυμμετρία του Κρανιοϊερού ρυθμού. Αυτή η ασυμμετρία μάς δείχνει ότι για κάποιο λόγο η συγκεκριμένη περιοχή δυσλειτουργεί. Η δυσλειτουργία μπορεί να εκφρασθεί με ποικιλία συμπτωμάτων. Τραύμα, λοιμώξεις, εξαιρετικά αγχώδεις καταστάσεις είναι μερικές μόνο από τις αιτίες πρόκλησης ενεργειακά δαπανηρών δυσλειτουργιών στο σώμα που εξαντλούν τα ενεργειακά του αποθέματα. Μέσω του Κρανιοϊερού Ρυθμού, ο θεραπευτής έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει πού βρίσκεται ο πυρήνας τού προβλήματος για τον συγκεκριμένο ασθενή και να ορίσει τις προτεραιότητες της θεραπευτικής του προσέγγισης.

Σύμφωνα με τον Δρ. Pischinger  η Περιτονία/Fascia είναι όργανο. Επιπλέον, ισχυρίζεται ότι είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος -το μοναδικό σύστημα που αγγίζει κάθε άλλο σύστημα (παρόλο που πολλοί στην επιστημονική κοινότητα ισχυρίζονται ότι το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο). Ο Pischinger ήταν ένας από τους πρώτους που αναγνώρισε την μεγάλη σημασία τής περιτονίας όταν, πριν από περίπου μισό αιώνα, είπε: "Η περιτονία πρέπει να θεωρείται ως ένα ενιαίο όργανο, ένα ενιαίο σύνολο, το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν όλα τα σωματικά συστήματα". Περιορισμοί στην περιτονία συνήθως αποτελούν κύρια πηγή πρόκλησης λειτουργικής δυσλειτουργίας. Αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, το σώμα προσαρμόζεται λειτουργικά σε αυτές. Ανεξάρτητα αν η θεραπεία επικεντρωθεί στα οστά, στο μυϊκό σύστημα, στις αρθρώσεις, στα σπλάχνα, στα αγγεία ή στα νεύρα η περιτονία θα εμπλακεί με κάποιο τρόπο σε αυτή. Η ενσωμάτωση στην Χειροθεραπεία (Manual Therapy) τεχνικών τής Κρανιοϊερής θεραπείας -οι οποίες βελτιώνουν την ελαστικότητα και την λειτουργικότητα της περιτονίας- έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει την ικανότητα των ιστών για αποκατάσταση. Οι τεχνικές αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά από άλλες θεραπευτικές τεχνικές.

Γραμμή Έντασης

Η Γραμμή έντασης είναι μια ζώνη τάσης μεταξύ δυο περιορισμών. Μια γραμμή έντασης είναι πάντοτε η πιο αποδοτική διαδρομή μεταξύ δυο θέσεων τάσης, αλλά δεν είναι πάντοτε σε ευθεία γραμμή. Αυτό εξαρτάται από την πυκνότητα των ιστών που μεσολαβούν. Δεν είναι καινούργιο στην Χειροθεραπεία ο θεραπευτής να βρίσκει και να απελευθερώνει μια γραμμή έντασης. Παραδοσιακά η Χειροθεραπεία αντιμετωπίζει μια γραμμή έντασης με άμεση τεχνική, με έμμεση τεχνική, ή απλά αντιμετωπίζει τους περιορισμούς ελπίζοντας η γραμμή έντασης να εξαφανισθεί. Στην έμμεση τεχνική ο θεραπευτής ακολουθεί τον ιστό προς την κατεύθυνση της ευκολίας, δηλαδή προς τα εκεί που κινείται πιο εύκολα, επιτρέποντας την ενεργοποίηση της διαδικασίας αυτο-διόρθωσης του ασθενή. Η υποβοήθηση και η παρακολούθηση του ιστού με την ελάχιστη τάση/δύναμη του επιτρέπει να κινηθεί σε ένα μοναδικό πρότυπο ισορροπημένης τάσης. Καθώς ο θεραπευτής υποστηρίζει αυτήν την ισορροπία, διοχετεύει στον εγκέφαλο πληροφορίες ότι η εμπλεκόμενη περιοχή είναι ασφαλής, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση/χαλάρωση. Δηλαδή περνώντας τους χειρισμούς μέσα από τον φακό τού Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, οδηγούμαστε στην αυτο-διόρθωση. Η προσέγγιση αυτή αποτελεί βασικό στοιχείο στην Κρανιοϊερή θεραπεία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό και με άλλες τεχνικές χειροθεραπείας.

Κεντρικό και Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα

Η αποτελεσματική λειτουργία τού Κεντρικού και Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος είναι βασική προϋπόθεση για την οργάνωση των τρισεκατομμυρίων κυττάρων τού σώματος, αλλά και την αρμονία στη λειτουργικότητά του. Οι νευρώνες τού νευρικού συστήματος και τα προ-γαγγλιακά κύτταρα του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος βρίσκονται εντός του «κρανιοϊερού συστήματος». Αυτό είναι ένα λειτουργικό σύστημα που αναφέρεται στις δομές οι οποίες περιβάλλουν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και τις οποίες ο Dr Upledger  τις συνέδεσε σε μια λειτουργική ενότητα/οντότητα με τον όρο «κρανιοϊερό σύστημα». Οι δομές που απαρτίζουν αυτό το σύστημα είναι τα οστά τού κρανίου, του προσώπου, της σπονδυλικής στήλης, το ιερό οστό, το σύστημα των μεμβρανών που εφάπτεται του εσωτερικού αυτών των οστών σαν φόδρα, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και ό,τι άλλο σχετίζεται με αυτά. Στην κρανιοϊερή θεραπεία υπάρχουν τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας στο κρανιοϊερό σύστημα, η ομαλή λειτουργικότητα του οποίου θα οδηγήσει με τη σειρά της σε βελτίωση της λειτουργικότητας του νευρικού συστήματος. Οι τεχνικές αυτές μπορούν εύκολα να ενσωματωθούν ως συμπλήρωμα σε μια υπάρχουσα θεραπευτική πρακτική, ή να ενταχθούν ως κύρια μορφή θεραπείας.

Συμπέρασμα

Η Κρανιοϊερή θεραπεία έχει ελάχιστες αντενδείξεις. Μπορεί να αντιμετωπίσει ένα ευρύ φάσμα δυσλειτουργιών με ένα ήπιο, πολύπλευρο και αποτελεσματικό τρόπο. Η εφαρμογή τεχνικών τής Κρανιοϊερής θεραπείας σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές χειροθεραπείας έχει τη δυναμική να ενισχύσει τη διαδικασία αυτο-διόρθωσης και αποκατάστασης του ασθενή.

Πηγές

• Effectiveness of craniosacral therapy in musculoskeletal pain disorders, Kacper Pajor, Justyna Szpyt, Agnieszka Turoń-Skrzypińska, I. Rotter less, Published 30 September 2020, Medicine, Journal of Education, Health and Sport
• Craniosacral therapy for chronic pain: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, H. Haller, R. Lauche, T. Sundberg, G. Dobos, H. Cramer less, Published in BMC Musculoskeletal Disorders 31 December 2019, Medicine
• A Comparison of Three Manipulative Therapy Techniques: CranioSacral Therapy, Muscle Energy Technique, and Fascial Distortion Model, Jessica M. Cole, Published 2017, Engineering, Medicine