Skip to main content

ΧΕΙΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟ-ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ

Οι, μετά από χειροθεραπεία, νευρο-φυσιολογικές αλλαγές μεταξύ περιοχών τού εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία και διαμόρφωση του πόνου, μπορεί να είναι ο υποκείμενος μηχανισμός τής ανακούφισης από τον πόνο.

doctor viewing ct scanΣυχνά αναφέρονται βελτιώσεις στην ένταση και στην ευαισθησία στον πόνο μετά από χειροθεραπεία (Μanual Τherapy). Έρευνες έχουν καταδείξει ότι οι νευροφυσιολογικές αλλαγές μετά από χειροθεραπεία μπορεί να βρίσκονται πίσω από την κλινική βελτίωση. Οι ερευητές Charles W. Gay, DC,a,⁎ Michael E. Robinson, PhD,b Steven Z. George, PT, PhD,c William M. Perlstein, PhD,d,e and Mark D. Bishop, PT, PhDf σχεδίασαν μια μελέτη με θέμα: "IMMEDIATE CHANGES AFTER MANUAL THERAPY IN RESTING-STATE FUNCTIONAL CONNECTIVITY AS MEASURED BY FUNCTIONAL MAGNETIC RESONANCE IMAGING IN PARTICIPANTS WITH INDUCED LOW BACK PAIN" και τη χρήση της Λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας -Functional magnetic resonance imaging (fMRI). Σκοπός της μελέτης ήταν μετά από την εφαρμογή τριών διαφορετικών τεχνικών χειροθεραπείας - manual therapy (MT), με τη χρήση της Λειτουργικής Μαγνητικής Τομογραφίας, να διερευνηθούν: α) οι άμεσες αλλαγές στη "Λειτουργική Συνδεσιμότητα - functional connectivity (FC)" μεταξύ των περιοχών του εγκεφάλου που επεξεργάζονται και διαμορφώνουν την εμπειρία του πόνου, β) να εξακριβωθεί πιθανή μείωση του πόνου σε τεχνικά προκαλούμενη μυαλγία, γ) αλλαγές τοπικές ή απομακρυσμένες στην ευαισθησία του πόνου.

Μέθοδος

Συμμετείχαν είκοσι-τέσσερις ασθενείς (17 άνδρες με μέση ηλικία ± SD, 21,6 ± 4,2 χρόνια), που είχαν ολοκληρώσει ένα πρωτόκολλο τραυματικών ασκήσεων για τη πρόκληση οσφυαλγίας. Τυποποιήθηκαν σε τρεις ομάδες: α) χειροπρακτική σπονδυλική ανάταξη (n=6), β) κινητοποίηση σπονδυλικής στήλης (n=8), γ) θεραπευτικό άγγιγμα (n=10).

 Picture2

 

Picture1Το κύριο αποτέλεσμα μετά το τραυματικό πρωτόκολλο ήταν η άμεση αλλαγή στη Λειτουργική Συνδεσιμότητα - functional connectivity (FC), που παρατηρήθηκε στη λειτουργική μαγνητική τομογραφία, μεταξύ των ακόλουθων περιοχών του εγκεφάλου: σωματοαισθητικό φλοιό, δευτεροβάθμιο σωματοαισθητικό φλοιό, θάλαμο, εμπρόσθιο και οπίσθιο φλοιό του προσαγωγίου, πρόσθιο και οπίσθιο νησιδιακό φλοιό (νήσος του Reil) και περί-υδραγωγός ουσία.

Δευτερογενή αποτελέσματα ήταν άμεσες αλλαγές στην ένταση του πόνου, που μετρήθηκαν με την αριθμητική κλίμακα βαθμολόγηση και στην ευαισθησία του πόνο, που μετρήθηκε με ένα φορητό δυναμόμετρο. Ανάλυση επαναλαμβανομένων μετρήσεων, ποικίλων μοντέλων διακύμανσης και συσχέτισης, διεξήχθησαν για να εξεταστεί η αποτελεσματικότητα των θεραπειών και η σχέση μεταξύ των αλλαγών του κάθε ατόμου και των συνολικών μετρήσεων.

Αποτελέσματα

Picture3Οι αλλαγές στην Λειτουργική Συνδεσιμότητα - functional connectivity (FC), που ανιχνεύθηκαν μεταξύ των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου, μετά την πρόκληση του πόνου, ήταν κοινές και για τις τρεις τεχνικές χειροθεραπείας που μελετήθηκαν. Επίσης μεταβολές στην Λειτουργική Συνδεσιμότητα - functional connectivity (FC), παρατηρήθηκαν μετά από τη θεραπεία και με τις τρεις διαφορετικές τεχνικές, μεταξύ των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου. Βελτίωση παρατηρήθηκε στην ένταση του πόνου μετά από όλες τις παρεμβάσεις (P >.05), χωρίς σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των ομάδων (P > .05). Δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές στην ευαισθησία του πόνο.

Συμπεράσματα

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η χειροθεραπεία (χειροπρακτική σπονδυλική ανάταξη, κινητοποίηση της σπονδυλικής στήλης και το θεραπευτικό άγγιγμα) έχει άμεση επίδραση στην Λειτουργική Συνδεσιμότητα - functional connectivity (FC), μεταξύ περιοχών του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην επεξεργασία και διαμόρφωση της εμπειρίας του πόνου. Αυτό υποδηλώνει ότι νεύρο-φυσιολογικές αλλαγές, μετά από την χειροθεραπεία, μπορεί να είναι ο υποκείμενος μηχανισμός της ανακούφισης από τον πόνο. (J Manipulative Physiol Ther 2014;37:614-627)

Πηγές

  • ACCRAC 2014 AWARD WINNING PAPER: «IMMEDIATE CHANGES AFTER MANUAL THERAPY IN RESTING-STATE FUNCTIONAL CONNECTIVITY AS MEASURED BY FUNCTIONAL MAGNETIC RESONANCE IMAGING IN PARTICIPANTS WITH INDUCED LOW BACK PAIN», Charles W. Gay, DC,a,⁎ Michael E. Robinson, PhD,b Steven Z. George, PT, PhD,c William M. Perlstein, PhD,d,e and Mark D. Bishop, PT, PhDf
  • Tramontano, Marco et al. “Brain Connectivity Changes after Osteopathic Manipulative Treatment: A Randomized Manual Placebo-Controlled Trial.” Brain sciences vol. 10,12 969. 11 Dec. 2020, doi:10.3390/brainsci10120969

Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
| Αθηνάς Κατσιμήτρου - Τιγγινάγκα, Mld/Cdt | Καρκίνος του Μαστού

Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Αυχενικό Σύνδρομο

Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σύνδρομο Θωρακικής εξόδου

Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Άγχος - stress

Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.

stressed woman siting at desk in office surroundedΣε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress

  • close up portrait of upset african american girl l 2024Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
  • Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
  • empowering gorgeous businesswomen sitting togetherΕργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
  • Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
  • Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
  • close up of psychologist comforting his depressed 202Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
  • Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).

Επιπτώσεις του stress στην υγεία

african american businesswoman trying to concentraΤο χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:

  • Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
  • Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
  • Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
  • Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
  • Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress

Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.

1. Τρόπος ζωής

  • adult woman with her granddaughters morningΣωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
  • Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
  • Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
  • Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

  • Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
  • Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
  • Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.

3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger

osteopathy patient getting treatment massage1Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011).  Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.

4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα

executives doing yogaΗ αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:

  • Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
  • Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
  • Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
  • Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.

Συμπεράσματα

Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.

Πηγές

  • American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
  • Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
  • Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
  • Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
  • Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
  • Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
  • Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
  • Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
  • World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.

 

Η ΠΑΡΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ: ΓΙΑΤΙ Ο ΠΟΝΟΣ ΕΠΙΜΕΝΕΙ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Πληροφορίες για τον Εγκέφαλο

Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει πια σωματική βλάβη, ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίζει να “θυμάται” τον πόνο. Τα νευρωνικά του δίκτυα λειτουργούν έτσι ώστε να κρατούν τον πόνο ενεργό, παρόλο που δεν υπάρχει πια πραγματική ζημιά στον ιστό.

ΜΗΧΑΝΗΜΑ "ΕΝΕΡΓΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ" (ATM): Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Φυσικοθεραπεία
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Μηχάνημα Ενεργής Θεραπευτικής Κίνησης (ATM2)

Η σύγχρονη φυσικοθεραπεία και αποκατάσταση έχει εμπλουτιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών και θεραπευτικών προσεγγίσεων.

ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ: ΕΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Ανάλυση της βάδισης - Πελματογράφημα

Κάθε φορά που κάνουμε ένα βήμα τα πόδια μας αφήνουν ένα "αποτύπωμα" πίεσης στο έδαφος. Mία μοναδική υπογραφή που αποκαλύπτει μυστικά για τον τρόπο που κινούμαστε, την υγεία μας και ακόμη και την προσωπικότητά μας.

ΙΔΙΟΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η ΕΚΤΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Ιδιοδεκτικότητα

Ο μηχανισμός που επιτρέπει στον άνθρωπο να αντιλαμβάνεται τη θέση και την κίνηση του σώματός του στον χώρο χωρίς τη βοήθεια της όρασης.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ & ΥΓΕΙΑ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σκέψεις

Το καλοκαίρι αποτελεί μια περίοδο μοναδικών προκλήσεων και ευκαιριών για την ανθρώπινη υγεία.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ
| Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Διαταραχές ύπνου

Χωρίς ποιοτικό ύπνο, η παραγωγικότητα, η δημιουργικότητα και η ψυχική αντοχή μας φθίνουν˙ και μαζί τους, η πορεία προς την επιτυχία.