ΣΚΟΛΙΩΣΗ

Η σκολίωση αναφέρεται στην πλάγια καμπυλώση της σπονδυλικής στήλης, δημιουργώντας μια "S" ή "C" μορφή. Σκολίωση μπορεί να προκληθεί σε οποιαδήποτε περιοχή της σπονδυλικής στήλης και συχνά εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ή εφηβικής ηλικίας.

Πραγματοποιήθηκε μια προοπτική μελέτη (έρευνα που διερευνά τα αποτελέσματα ή τις εξελίξεις που ενδέχεται να συμβούν στο μέλλον) σχετικά με τη συχνότητα εμφάνισης και την φυσιογνωμία της ιδιοπαθούς σκολίωσης των εφήβων σε 26.947 μαθητές (Scoliosis: incidence and natural history. A prospective epidemiological study, E J Rogala, D S Drummond, J Gurr). Ελήφθησαν στοιχεία για 1.122 μαθητές με ιδιοπαθή σκολίωση. Η συχνότητα εμφάνισης της ιδιοπαθούς σκολίωσης ήταν 4,5%. Η αναλογία γυναικών προς άνδρες ήταν 1,25:1,0 συνολικά, αλλά η αναλογία μεταβαλλόταν άμεσα με τη σοβαρότητα της καμπύλης - δηλαδή 1:1 για καμπύλες 6 έως 10 μοιρών και 5,4:1 για καμπύλες άνω των 20 μοιρών. Η εξέλιξη της καμπύλης προσδιορίστηκε με διετή παρακολούθηση 603 ασθενών. Εξέλιξη παρατηρήθηκε στο 6,8% των φοιτητών και στο 15,4% των σκελετικά ανώριμων κοριτσιών με σκολίωση άνω των 10 μοιρών κατά την αρχική εξέταση. Στο 20 % των σκελετικά ανώριμων παιδιών με καμπύλες 20 μοιρών κατά την αρχική εξέταση, δεν παρατηρήθηκε εξέλιξη. Αυθόρμητη βελτίωση της καμπύλης σημειώθηκε στο 3% και παρατηρήθηκε συχνότερα σε καμπύλες ηπιότερες από 11 μοίρες. Θεραπεία χρειάστηκε σε 2,75 μαθητές ανά 1.000 εξεταζόμενους.

Η σκολίωση ταξινομείται σε τέσσερις τύπους:

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗ. Είναι παρούσα από την γέννηση του παιδιού. Η μόνη αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι η χειρουργική.
ΣΚΟΛΙΩΣΗ ΛΟΓΩ ΝΕΥΡΟ-ΜΥΪΚΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ (πολιομυελίτιδα, εγκεφαλική παράλυση, μυϊκή δυστροφία κ.α.). Η αντιμετώπιση εντάσσεται στην γενική θεραπευτική προσέγγιση αυτών των ασθενών.
ΙΔΙΟΠΑΘΗΣ ΣΚΟΛΙΩΣΗ. Αποτελεί το 80% των περιστατικών, αγνώστου αιτιολογίας. Εμφανίζεται σε ηλικία 10 ετών περίπου, με συχνότητα μεγαλύτερη στα κορίτσια από τα αγόρια. Η εγκατάσταση είναι σταδιακή, χωρίς πόνο, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα σοβαρό πρόβλημα, χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους γονείς.
ΣΚΟΛΙΩΣΗ ΛΟΓΩ ΚΑΚΗΣ ΣΤΑΣΗΣ. Όπως το περιγράφει και ο χαρακτηρισμός της, οφείλεται στην κακή στάση του παιδιού ή του ενήλικα, ενώ είναι αρκετά συχνή. Μπορεί να αντιμετωπισθεί με επιτυχία με τεχνικές Χειροθεραπείας - Manual Therapy, σε συνδυασμό με επανεκπαίδευση στην σωστή στάση και πρόγραμμα ειδικών ασκήσεων ενίσχυσης της λειτουργικότητας και του μυϊκού τόνου, ώστε να διατηρείται η σωστή στάση σε κάθε δραστηριότητα του ασθενή.

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς ώστε να προλάβουν την εξέλιξη της σκολίωσης

Ιδιαίτερα για τους δυο τελευταίους τύπους σκολίωσης (Ιδιοπαθής, Λόγω κακής στάσης), καθοριστικός παράγοντας για την έκβαση της θεραπείας είναι η έγκαιρη διάγνωση. Οι γονείς πρέπει και μπορούν να έχουν μια καθοριστική συμμετοχή σε αυτήν. Θα πρέπει να παρατηρούν το παιδί τους για:

Ασυμμετρία των ώμων.
Αν προεξέχει η ωμοπλάτη προς τα πίσω.
Ασυμμετρία στην μέση ή την λεκάνη.
Ανυψωμένο ισχίο.
Κλίση ολόκληρου του σώματος στην μια πλευρά.
Βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε την προληπτική εξέταση των παιδιών, είτε με πρωτοβουλία των γονέων, είτε του σχολείου από ειδικευμένους ιατρούς ή φυσικοθεραπευτές.

Πως προκαλείται πόνος στη σπονδυλική στήλη εξαιτίας της σκολίωσης

Η σπονδυλική στήλη (Σ.Σ.) είναι ένα κινητικό όργανο, που περιλαμβάνει τους σπονδύλους, τον μεσοσπονδύλιο δίσκο (βρίσκεται ανάμεσα στους σπονδύλους αποσβένοντας τους κραδασμούς και τις πιέσεις που δέχεται η Σ.Σ., ενώ επιτρέπει τις πλάγιες και στροφικές κινήσεις του κορμού), και ένα σύνολο μυών - συνδέσμων για επιπρόσθετη στήριξη και βοήθεια στην διατήρηση της ακεραιότητας της κατασκευής. Η ύπαρξη σκολίωσης σημαίνει αλλαγή στην διάταξη αυτής της κατασκευής με διαταραχή της λειτουργικότητας. Δηλαδή περιορισμός της κινητικότητας. Η ένταση των καθημερινών δραστηριοτήτων προκαλεί μια σημαντική μηχανική τάση πάνω της, που επιδεινώνεται από την κακή στάση, το αδύνατο μυϊκό σύστημα και τυχόν τραυματισμούς. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι μικροτραυματισμοί στους μυς, τους συνδέσμους, φλεγμονή στα νεύρα ή της αρθρώσεις και φυσικά πόνος.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η σκολίωση πάνω από 10 μοίρες μπορεί να διαπιστωθεί από την κλινική εξέταση και να επιβεβαιωθεί από την ακτινογραφία (X-RAY) ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης. Με την ακτινογραφία μπορούμε να καθορίσουμε ακριβώς το μέγεθος του κυρτώματος, σημαντικό στοιχείο για τη επιλογή του θεραπευτικού προγράμματος που θα ακολουθήσει ο ασθενής.

Θεραπεία

Για την καλύτερη κατανόηση της θεραπευτικής προσέγγισης ας βάλουμε κάποια όρια σύμφωνα με το μέγεθος του κυρτώματος.

10 – 20 μοίρες. Συνίσταται πρόγραμμα ειδικών θεραπευτικών ασκήσεων, επανεκπαίδευση στην σωστή στάση. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο εγκέφαλος (το όργανο που ελέγχει όλες μας τις δραστηριότητες εκούσιες ή ακούσιες), έχει καταγράψει την λανθασμένη στάση σαν φυσιολογική και αυτό είναι που πρέπει να αλλάξει. Για τον σκοπό αυτόν απαιτείται η συνεργασία του ίδιου του ασθενή, αλλά και του περιβάλλοντος του. Η δυσκολία είναι μεγάλη ιδιαίτερα στα παιδιά που δεν έχουν συμπτώματα, αλλά πρέπει να πεισθούν να συνεργασθούν για να μην έχουν προβλήματα στο μέλλον. Επανεξέταση του ασθενή κάθε έξη μήνες, ώστε να παρακολουθείτε η εξέλιξη της σκολίωσης.
25 – 40 μοίρες. Στα προηγούμενα προστίθεται η αναγκαιότητα χρήσης ειδικών κηδεμόνων, με σκοπό να σταματήσει η εξέλιξη της σκολίωσης (ποσοστό επιτυχίας 70%), αλλά όχι να διορθωθεί.
40 - 50 μοίρες. Ο ασθενής βρίσκεται σε επικίνδυνη ζώνη για επιπλοκές από το αναπνευστικό ή το καρδιαγγειακό σύστημα, απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση.

Προηγούμενες μακροχρόνιες μελέτες για την ιδιοπαθή σκολίωση έχουν συμπεριλάβει ασθενείς που έπασχαν και από άλλες αιτίες, οδηγώντας στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι όλοι οι τύποι ιδιοπαθούς σκολίωσης καταλήγουν αναπόφευκτα σε αναπηρία. Η ιδιοπαθής σκολίωση όψιμης έναρξης είναι μια ξεχωριστή οντότητα με μοναδική φυσιογνωμία. Για τον λόγο αυτό σχεδιάστηκε μελέτη με σκοπό την παρουσίαση των αποτελεσμάτων που σχετίζονται με την υγεία και τη λειτουργικότητα σε ασθενείς με ιδιοπαθή σκολίωση, που δεν ακολούθησαν κάποια θεραπεία. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι οι ενήλικες με ιδιοπαθή σκολίωση και δεν ακολούθησαν κάποια θεραπευτική προσέγγιση είναι παραγωγικοί και λειτουργικοί σε υψηλό επίπεδο κατά την 50ετή παρακολούθηση. Η μη θεραπευμένη ιδιοπαθής σκολίωση προκαλεί μικρή σωματική βλάβη εκτός από τον πόνο στην πλάτη και τις αισθητικές ανησυχίες.

Πρόληψη

Η έγκαιρη διάγνωση είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας για την εξέλιξη του προβλήματος. Μέχρι την ηλικία των 16 - 17 χρόνων πολλά μπορούν να γίνουν και πολλά μπορούν να διορθωθούν. Μετά από αυτήν την ηλικία, που σταματάει η ανάπτυξη του παιδιού, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και η αποτροπή της επιδείνωσης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό το πρόβλήμα είναι ικανό να δημιουργήσει στον ασθενή κοινωνικά ή ψυχολογικά προβλήματα (έλλειψη αυτοσεβασμού, αυτοπεποίθησης, περιθωριοποίηση κ.α.) , τόσο στην ενηλικίωση, όσο και στον εργασιακό χώρο (περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες). Φυσικά η οικονομική επιβάρυνση για τις απαραίτητες θεραπείες είναι σημαντική.