Το σώμα μας χαρακτηρίζεται από αρμονία στη λειτουργικότητα του. Δηλαδή πόσο αρμονικά συνεργάζεται ένα τμήμα του σε σχέση με κάποιο άλλο, γειτονικό ή απομακρυσμένο. Αυτή η αρμονία δεν περιορίζεται μόνο στις αρθρώσεις, αλλά στη λειτουργικότητα του πιο απλού κυττάρου του ανθρωπίνου σώματος, έως την λειτουργικότητα του πιο πολύπλοκου μηχανισμού του. 

Υγιής σπονδυλική στήλη σημαίνει λειτουργική σπονδυλική στήλη.

Η σπονδυλική στήλη είναι ένα κινητικό όργανο, που επιτρέπει τις κινήσεις της κεφαλής και του κορμού. Αποτελείται, εκτός των άλλων από τους σπονδύλους, τους μεσοσπονδύλιους δίσκους (επιτρέπουν τις πλάγιες και στροφικές κινήσεις του κορμού), από τους συνδέσμους, τους μύες που στηρίζουν αυτές τις κατασκευές και ότι σχετίζεται με αυτά. Από τη σπονδυλική στήλη σε τακτά διαστήματα εξέρχονται τα Νωτιαία νεύρα, που σχηματίζουν το περιφερικό νευρικό σύστημα.

Κακή στάση, επαναλαμβανόμενη κουραστική εργασία, κακό μυϊκό σύστημα, μικροτραυματισμοί κ.α. προκαλούν αλλαγές στη διάταξη της σπονδυλικής στήλης, και κατά συνέπεια διαταραχή της δυναμικής ισορροπίας.  Λαμβάνοντας υπόψη ότι η μορφή του σώματος εκφράζει την λειτουργικότητα του, η αλλαγή της διάταξης της σπονδυλικής στήλης έχει άμεση επίπτωση στην λειτουργικότητα της. Η αλλαγή αυτή έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται  περιοχές που υπολειτουργούν και, παράλληλα, περιοχές με μεγαλύτερο εύρος κίνησης από το φυσιολογικό -που τις χαρακτηρίζουμε ασταθείς- και στόχο έχουν να καλύψουν το κενό.

Ο Εγκέφαλός μας διαφοροποιεί τα πρότυπα κίνησης, ώστε αυτή να γίνεται στην περιοχή με την μεγαλύτερη ευκολία, δηλαδή στις ασταθείς περιοχές. Φυσικά αυτές δεν είναι κατασκευασμένες να δέχονται τέτοιες επιβαρύνσεις, με αποτέλεσμα, αρχικά, τραυματισμό στους μύες και τους συνδέσμους που στηρίζουν την σπονδυλική στήλη, ενώ ο ασθενής εμφανίζει πόνο και περιορισμό του εύρους κίνησης. Με την ξεκούραση ή την φαρμακευτική αγωγή ο πόνος υποχωρεί, όμως παραμένει η μειωμένη λειτουργικότητα.

Εμπλοκή στις νευρικές ρίζες

Στην συνέχεια, ως αποτέλεσμα της ασυμμετρίας στις πλάγιες και στροφικές κινήσεις του κορμού επηρεάζονται οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, με ενδεχόμενο την πρόκληση προβολής ή κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Στο σημείο αυτό έρχονται και εμπλέκονται οι νευρικές ρίζες. Τα συμπτώματα για τον ασθενή είναι έντονα. Δεν περιορίζονται στην σπονδυλική στήλη, αλλά μπορεί να ακτινοβολούν και στα άνω ή κάτω άκρα και δεν υποχωρούν με την ξεκούραση, διαταράσσοντας, έτσι, σημαντικά την ποιότητα της ζωής του. Σε ποσοστό περίπου 20% ο ασθενής θα καταλήξει στο χειρουργείο. Αν η επιβάρυνση συνεχιστεί, τότε προκαλούνται εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην σπονδυλική στήλη, που φυσικά είναι μη αναστρέψιμες.

 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Με την Θεραπεία Λειτουργικής Αποκατάστασης ο θεραπευτής προσπαθεί να αντιληφθεί τον μηχανισμό που προκαλεί τα συμπτώματα στον ασθενή, να αναγνωρίσει τα διαφοροποιημένα πρότυπα κίνησης, εντοπίζοντας τις περιοχές που υπολειτουργούν, καθώς και εκείνες που είναι ασταθείς, ώστε με ήπιους χειρισμούς, ειδικές τεχνικές επανεκπαίδευσης (ιδιοδεκτικότητα) και το Μηχάνημα της Ενεργής Θεραπευτικής Κίνησης να αποκατασταθεί η φυσιολογική λειτουργικότητα, απαλλάσσοντας τον ασθενή από την συμπτωματολογία. Επίσης, ο θεραπευτής προσπαθεί να αντιληφθεί τι κρύβεται πίσω από τον πόνο του ασθενή.

Πολλές φορές ο πόνος είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης διεργασίας που έχει ξεκινήσει πολύ πριν γίνει αντιληπτός. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να δίνονται στον ασθενή «ρεαλιστικές προσδοκίες». Επίσης, επιδίωξη του θεραπευτή δεν είναι απλά η ανακούφιση του ασθενή, αλλά να αλλάξει την συνολική λειτουργικότητα του σώματος του ασθενής, γεγονός που θα επιφέρει μακροχρόνια αποτελέσματα.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Πρόκειται για ασφαλή μέθοδο, χωρίς επιπλοκές, η οποία στηρίζεται στην επανεκπαίδευση των φυσιολογικών πρότυπων κίνησης με τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνονται αυτόματα, δηλαδή χωρίς σκέψη. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της νευρομυϊκής επανεκπαίδευσης. Σημαντική βοήθεια προς αυτή την κατεύθυνση προσφέρει το Μηχάνημα της Ενεργής Θεραπευτικής Κίνησης.

Στη πράξη, η προσέγγιση της ενεργής θεραπευτικής κίνησης βασίζεται στην διαπίστωση ότι κρατώντας σταθερές συγκεκριμένες περιοχές του σώματος, π.χ. την λεκάνη, με τρόπο που να μην προκαλείται πόνος στον ασθενή, αυτός μπορεί να εκτελέσει κινήσεις ελεύθερες πόνου προς την κατεύθυνση που προηγουμένως η κίνηση ήταν επώδυνη ή περιορισμένου εύρους, και μάλιστα εναντίον αντίστασης (κάτι πρωτοποριακό σε σχέση με άλλες προσεγγίσεις που συστήνουν όχι μόνο αποφυγή αυτών των κινήσεων, αλλά σε πολλές περιπτώσεις πλήρη ακινησία). Οι κινήσεις αυτές εκτελούνται σε όρθια στάση, με μηχανική φόρτιση της σπονδυλικής στήλης από το βάρος του ίδιου του ασθενή, σε αντίθεση με οποιαδήποτε άλλη τεχνική όπου ο ασθενής είναι ξαπλωμένος σε εξεταστικό κρεβάτι, εκμηδενίζοντας την δύναμη της βαρύτητας.

Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η νευρομυϊκή επανεκπαίδευση του σώματος, ώστε να λειτουργεί αυτόματα (χωρίς σκέψη), με φυσιολογικά πρότυπα κίνησης.

Αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής στην κίνηση είναι η σχεδόν άμεση ελάττωση του πόνου σε ποσοστό 60%, η άμεση βελτίωση του εύρους κίνησης και, φυσικά, η μείωση του χρόνου θεραπείας - αποκατάστασης περίπου κατά 50%.

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 

Στόχοι της Θεραπείας Λειτουργικής Αποκατάστασης της σπονδυλικής στήλης είναι:

1. Περιοχές που υπολειτουργούν να αποκτήσουν όσο το δυνατόν φυσιολογική κινητικότητα, ενώ οι ασταθείς περιοχές να σταθεροποιηθούν.
2. Επανεκπαίδευση του σώματος, ώστε αυτή η νέα λειτουργικότητα να γίνεται αυτόματα, δηλαδή χωρίς ο ασθενής να καταβάλει προσπάθεια.
3. Βελτίωση της μυϊκής δύναμης, κυρίως των σταθεροποιητικών μυών της περιοχής, ώστε να στηρίζουν αυτές τις αλλαγές.
4. Βελτίωση στην λειτουργικότητα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που ελέγχει όλες μας τις δραστηριότητες.
5. Βελτίωση της λειτουργικότητας των σπλάχνων (εσωτερικών οργάνων), που διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση του πόνου στην σπονδυλική στήλη.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Μια ενδιαφέρουσα έρευνα δημοσιεύτηκε στο “Journal of the American Board of Family Medicine”, (10/3/2009). Σύμφωνα με τα ευρήματα, ενώ έχουν αυξηθεί υπερβολικά οι δαπάνες για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου στην μέση, δεν υπάρχει η αναμενόμενη αποδοτικότητα που θα περιμέναμε, ούτε για την αποτελεσματικότητα των μεθόδων, ούτε για την βελτίωση της ζωής των ασθενών.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι ο χρόνιος πόνος στην μέση αποτελεί συχνή αιτία παραπόνων από τους ασθενείς. Λόγω της ευρύτατης διάδοσης και της επίδρασης που ασκεί, έχει προκαλέσει εκρηκτική ανάπτυξη εξετάσεων και θεραπειών. Μερικές από αυτές χρησιμοποιούνται ευρέως για ενδείξεις που δεν έχουν επακριβώς εκτιμηθεί. Πρόσφατες μελέτες στις Η.Π.Α. έδειξαν αύξηση 629% στα έξοδα των ασφαλιστικών ταμείων (Medicare) για επισκληρίδιο έγχυση κορτιζόνης, 423% αύξηση στις δαπάνες για οπιοειδή φάρμακα σε ασθενείς με πόνο στην μέση, 307% αύξηση στην ζήτηση Μαγνητικής Τομογραφίας από τους ασφαλισμένους στο Medicare, και 220% αύξηση στην συχνότητα επεμβάσεων σπονδυλοδεσίας. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν συνοδεύτηκε από βελτίωση των αποτελεσμάτων για τους ασθενείς, ή για την βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.

Οι ερευνητές τονίζουν την αναγκαιότητα καλύτερης κατανόησης του μηχανισμού του πόνου, περισσότερες αυστηρές και ανεξάρτητες μελέτες για αρκετές θεραπείες, πιο αυστηρές προδιαγραφές και κανόνες για την προώθηση νέων φαρμάκων και συσκευών που αφορούν τον χρόνιο πόνο, και υιοθέτηση ενός “μοντέλου χρόνιας πάθησης” για τον έλεγχο του χρόνιου πόνου στην μέση.

Οι ασθενείς έχουν ανάγκη ρεαλιστικών προσδοκιών

Το αναφέραμε και νωρίτερα. Κατά την αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών και προσπάθεια  αποκατάστασης της λειτουργικότητας της σπονδυλικής στήλης θα πρέπει να δίνονται “ρεαλιστικές προσδοκίες” στον ασθενή από τον θεραπευτή του. Τι σημαίνει αυτό;

• Αρχικά, σημαίνει ότι πρέπει οι ασθενείς να γνωρίσουν το πρόβλημά τους.Ο πόνος στην μέση προκύπτει μέσα από μια σύνθετη διαδικασία, η οποία πιθανόν να έχει την αφετηρία της πολλά χρόνια πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Περιλαμβάνει σχεδόν όλους τους ιστούς που συνδέονται με τη περιοχή, αλλά και απομακρυσμένους, λαμβάνοντας υπόψη ότι το σώμα μας λειτουργεί ως ενότητα και όχι ανά τμήματα. Ευτυχώς, όμως, το σώμα μας έχει τον τρόπο να μας “περιγράψει” αυτή την διαδικασία, αρκεί να μπορούμε να την “διαβάσουμε” πάνω του. Ακριβώς αυτό επιχειρούμε να κάνουμε με τη Θεραπεία Λειτουργικής Αποκατάστασης. Ακόμα, δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι πολλές φορές η σωματική δυσλειτουργία βρίσκει έκφραση μέσα από συναισθηματική επιβάρυνση, δημιουργώντας ένα “συναισθηματικό φόντο” του πόνου. Αλλά και η συναισθηματική επιβάρυνση μπορεί να βρει έκφραση μέσα από το σώμα, εκδηλώνοντας πόνο ή δυσλειτουργία. Ποιος αλήθεια μπορεί να τα ξεχωρίσει αυτά;
• Δεύτερο βήμα είναι να θέτουμε στόχους υλοποιήσιμους σε μικρό χρονικό διάστημα, που φυσικά να είναι εφικτοί, σύμφωνα με τις ατομικές ανάγκες του κάθε ασθενή. Η προσέγγιση αυτή βελτιώνει την αυτοπεποίθηση των ασθενών τους και δυναμώνει την θέλησή τους να προχωρήσουν στον επόμενο στόχο. Υλοποιώντας τους στόχους που ορίζονται κάθε φορά, στο τελικό στάδιο μπορούν να απολαύσουν τις χαρές της ζωής που επιθυμούν, απαλλαγμένοι από τον εφιάλτη του πόνου. Να απολαύσουν, δηλαδή, λειτουργικότητα απαλλαγμένη από συμπτώματα.
• Τέλος, σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του χρόνιου πόνου είναι η δυνατότητα του ασθενή να έρθει σε επαφή με το σώμα του.Να βγει, επιτέλους, από τον “Εγκέφαλό του” και να προσπαθήσει να ακούσει τις ανάγκες που έχει το σώμα του. Ανάγκες, που τις περισσότερες φορές, έρχονται σε σύγκρουση με τα “θέλω”.

Όλα τα προηγούμενα συνθέτουν την προσέγγιση της Λειτουργικής Αποκατάστασης για τα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης. Περιλαμβάνει πολλές επιμέρους τεχνικές, αλλά κυρίως αποτελεί μια “ολιστική” προσέγγιση του προβλήματος, προσβλέποντας σε αλλαγές στην συνολική λειτουργικότητα του σώματος.