Το κάπνισμα είναι απλώς μια «κακή» συνήθεια, ή εξάρτηση;

Οι περισσότεροι καπνιστές έχουν την εντύπωση πως το κάπνισμα είναι απλώς μια «κακή» συνήθεια, την οποία μπορούν να κόψουν όποτε θελήσουν. Εφευρίσκουν διάφορα επιχειρήματα προκειμένου να υποστηρίξουν την επιλογή τους, όπως: «το ελέγχω», «δεν καπνίζω πολύ», «καπνίζω ελαφριά τσιγάρα», «όταν θελήσω μπορώ να το κόψω», κ. ά. Η αλήθεια, όμως, είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι μια: Το κάπνισμα, όπως και τα ναρκωτικά, ή το αλκοόλ είναι μορφή εξάρτησης και μόνο κακό μπορεί να κάνει στον οργανισμό μας. Δικαιολογίες όπως οι προαναφερθείσες είναι σαφώς παραπλανητικές και χρησιμεύουν μόνο για να καθησυχάζουμε τον εαυτό μας. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι παρά την πολύπλευρη ενημερωτική εκστρατεία που γίνεται στην χώρα μας για τις βλαπτικές επιπτώσεις που επιφέρει το κάπνισμα στην υγεία και την μεγάλη προσπάθεια δημιουργίας υποστηρικτικού περιβάλλοντος για την διακοπή του, περισσότερος από τον μισό πληθυσμό -ανεξαρτήτως ηλικίας-  είναι φανατικοί καπνιστές. Ο πρώτος μύθος, λοιπόν, που πρέπει να καταρρίψουμε είναι πως η απεξάρτηση από το κάπνισμα είναι εύκολη υπόθεση και ότι με θέληση και λίγη προσπάθεια οποιοσδήποτε μπορεί, μόνος του, να «κόψει το τσιγάρο». Η αλήθεια είναι ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων έχουν καταφέρει να διακόψουν το κάπνισμα μόνοι τους και η προσπάθεια αυτή δεν ήταν καθόλου εύκολη. Η καλύτερη λύση για όποιον έχει αποφασίσει πραγματικά την διακοπή τού καπνίσματος είναι να το κάνει με την βοήθεια του κατάλληλου πλαισίου υποστήριξης.

Γιατί ένα πλαίσιο υποστήριξης είναι η κατάλληλη λύση;

Η απάντηση είναι απλή! Γιατί επιλέγοντας το κατάλληλο πλαίσιο υποστήριξης, τα επιθυμητά αποτελέσματα απεξάρτησης από το κάπνισμα είναι μεγαλύτερα, μακροχρόνια, χωρίς υποτροπές και ο κόπος σαφώς μικρότερος. Μπορεί ένας καπνιστής να διαβάσει, να ενημερωθεί και να προσπαθήσει μόνος του, όμως ο κατάλληλος ειδικός -που σε αυτή την περίπτωση μπορεί να είναι πνευμονολόγος, ψυχολόγος ή/και διατροφολόγος- θα καταστήσει την προσπάθεια επιτυχημένη και θα ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες για πισωγυρίσματα στην καπνιστική συνήθεια. Αυτό συμβαίνει διότι η εξάρτηση από το κάπνισμα δεν είναι μόνο σωματική. Αυτό σημαίνει ότι και η απεξάρτηση είναι τόσο σωματική, όσο και ψυχική. Τα συμπτώματα της εξάρτησης που δημιουργεί η νικοτίνη εξαφανίζονται μέσα σε 2 - 4 εβδομάδες, αλλά για να παραμείνουμε μη καπνιστές θα πρέπει να έχουμε δουλέψει και αλλάξει μέσα μας τις ρίζες αυτής της καταναγκαστικής συμπεριφοράς, η οποία όπως αναφέραμε είναι ψυχοσωματική. Η διαδικασία τού καπνίσματος είναι ένα τελετουργικό. Έτσι η αντιμετώπιση της εξάρτησης θα πρέπει να είναι συνολική. Δεν αφορά μόνο την διακοπή τού καπνίσματος, αλλά πρώτα απ' όλα την γνωσιακή αναδόμηση που έκανε κάποιον καπνιστή. 

Ας τα πάρουμε, λοιπόν, με την σειρά. Η επιτυχία διακοπής τού καπνίσματος οφείλεται και εξαρτάται, κυρίως, από την επιμονή τού καπνιστή να κόψει το κάπνισμα. Για να συμβεί, όμως, αυτό θα πρέπει πρώτα το άτομο να έχει ενημερωθεί λεπτομερέστατα τόσο για τις βλαπτικές επιπτώσεις τού καπνίσματος, όσο και για τα ευεργετικά αποτελέσματα της διακοπής του. Έτσι, θα ενισχυθούν τα κίνητρά του για να πραγματοποιήσει αυτή του την απόφαση. Άλλο σημαντικό ζήτημα στην πορεία τής προσπάθειάς του να πραγματοποιήσει την απόφασή του είναι η αποσαφήνιση των μύθων που ξέρει και υποστηρίζει σχετικά με το κάπνισμα. Σημασία δεν έχει το άτομο να «κόψει» το τσιγάρο αμέσως - «μαχαίρι», αλλά να το κόψει οριστικά! Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τους παράγοντες που οδηγούν το άτομο στο κάπνισμα, να το βοηθήσουμε να αυξήσει την αυτοπεποίθησή του και να πειστεί ότι μπορεί να γίνει μη-καπνιστής. Θα πρέπει να υπάρχει διερεύνηση της αμφιθυμίας του σχετικά με τη διακοπή, να αναλύσουμε τους λόγους που μπορεί να το οδηγήσουν σε υποτροπή, αλλά και να του διδάξουμε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να υπερνικήσει τους φόβους του, ακόμα κι αν αυτό αφορά την αύξηση του σωματικού του βάρους. Κατά κύριο λόγο, όμως, θα πρέπει να του μάθουμε πώς μπορεί να αντιμετωπίσει το άγχος, τον θυμό και την έντονη επιθυμία του για κάπνισμα. 

Πιο συγκεκριμένα: μέσω της αναγνώρισης των παραγόντων τού περιβάλλοντος που προάγουν το κάπνισμα είναι δυνατό να προχωρήσουμε στην αλλαγή. Και η αλλαγή δεν είναι τίποτα άλλο από την αποσύνδεση της συμπεριφοράς τού καπνίσματος από αυτούς τους παράγοντες. Ο εντοπισμός των συναισθηματικών συνθηκών που οδηγούν στο κάπνισμα, αλλά και η ανακάλυψη τρόπων αλλαγής αυτής της συμπεριφοράς και η αντικατάστασή της με άλλες αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την επιτυχή διακοπή τού καπνίσματος. Ουσιαστικής σημασίας είναι και η αλλαγή τού τρόπου σκέψης σε σχέση με το κάπνισμα.

Συμπέρασμα

Συνεπώς, τόσο η ιατρική βοήθεια -η οποία ενδεχομένως να εμπεριέχει και κάποια ήπια φαρμακευτική αγωγή- όσο και η ψυχολογική υποστήριξη -ώστε να αντιμετωπιστούν οι φόβοι, οι πειρασμοί, τα άγχη, αλλά και να επιτευχθεί η οριστική αλλαγή τής καταναγκαστικής του συνήθειας- είναι απαραίτητες, προκειμένου το άτομο να περάσει από τις τάξεις τού καπνιστή σε εκείνες του μη-καπνιστή.

Πηγές