ΧΟΝΔΡΟΠΑΘΕΙΑ ΕΠΙΓΟΝΑΤΙΔΑΣ

Η χονδροπάθεια της επιγονατίδας είναι μια συνηθισμένη πάθηση που αφορά τη φθορά τού χόνδρου που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της επιγονατίδας και προκαλεί πόνο στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος.

Η επιγονατίδα είναι ένα οστό σε σχήμα «διαμαντιού», που βρίσκεται σε ένα αντίστοιχα σχηματισμένο αυλάκι στην πρόσθια επιφάνεια του μηριαίου οστού. Προστατεύει την άρθρωση του γόνατος, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως μοχλός, ενισχύοντας τη δύναμη του τετρακέφαλου μυός. Η αφαίρεσή της μειώνει κατά περίπου 30% την δύναμη του τετρακέφαλου μυός.

Ως συνέπεια βίαιης ή επαναλαμβανόμενης συμπίεσης της επιγονατίδας πάνω στο μηριαίο οστό, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στη στάση «οκλαδόν». Σε αρκετές περιπτώσεις η πίεση επαφής που αναπτύσσεται μπορεί να είναι δυόμισι φορές το βάρος τού σώματος. Η συμπίεση της επιγονατίδας πάνω στο μηριαίο οστό, εκτός από την κακή στάση, μπορεί να οφείλεται στην μειωμένη ελαστικότητα του τετρακέφαλου μυός. Σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιούμε τις διατατικές ασκήσεις (stretching), ώστε να βελτιώσουμε την ελαστικότητα του μυός.
Ως συνέπεια αλλοίωσης της τροχιάς ολίσθησης της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι ερεθισμός αρχικά, και στην συνέχεια εκφυλισμός τού χόνδρου.
Κάποιες διαφοροποιήσεις στην ανατομία των κάτω άκρων, όπως η ανισοσκελία, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης.
Τραυματισμοί: Κάταγμα, διάστρεμμα, ή άλλου είδους τραυματισμοί στο γόνατο μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στο χόνδρο.

Υπάρχουν τρεις βασικές αιτίες αλλοίωσης της τροχιάς ολίσθησης της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό:

Αδυναμία τού έσω πλάγιου πλατύ μηριαίου μυ. Η πλάγια τάση προς τα μέσα που προκαλεί ο έσω πλατύς μυς στην επιγονατίδα εξισορροπείται από την πλάγια τάση προς τα έξω που προκαλεί ανάλογα ο έξω πλατύς μυς. Σε ασυμμετρία των ασκουμένων δυνάμεων, λόγω αδυναμίας τού έσω πλατύ, προκαλείται κλίση τής επιγονατίδας προς τα έξω, με αποτέλεσμα την αλλοίωση της τροχιάς της.
Μειωμένη ελαστικότητα της λαγονoκνημιαίας ταινίας - iliotibial band, θα προκαλέσει υπερβολική πλάγια τάση πάνω στην επιγονατίδα και αλλοίωση της τροχιάς της.
Κακή βιομηχανική στο κάτω άκρο. Αποτελεί ίσως την περισσότερο σημαντική και συνηθισμένη αιτία πρόκλησης της επιγονατιδομηριαίας δυσλειτουργίας. Υπάρχουν πολλές μελέτες στην διεθνή βιβλιογραφία που ενισχύουν αυτήν την άποψη. Οι περισσότερο συνηθισμένες μορφολογικές διαταραχές στο κάτω άκρο είναι: α) Πλατυποδία: Με τον όρο αυτόν εννοούμε την έλλειψη ποδικής καμάρας. Σε αυτήν την περίπτωση το πόδι βρίσκεται σε πρηνισμό, ως αποτέλεσμα του συνδυασμού αναστροφής, ραχιαίας κάμψης και απαγωγής τού άκρου πόδα λόγω κακής στήριξής του. Κατ’ επέκταση αντισταθμιστικά η κνήμη ή το μηριαίο οστό βρίσκονται σε έσω στροφή. Όλος αυτός ο μηχανισμός διαταράσσει την λειτουργικότητα της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό. β) Κοιλοποδία: Με τον όρο αυτόν εννοούμε αυξημένη ποδική καμάρα στον άκρο πόδα. Ασκείται αυξημένη τάση πάνω στον επιγονατιδομηριαίο μηχανισμό και αλλοίωση της λειτουργικότητάς του. γ) Αυξημένη γωνία Q, σημαίνει αυξημένο επιβαρυντικό παράγοντα για επιγονατιδομηριαία δυσλειτουργία
Επαναλαμβανόμενη για μεγάλο χρονικό διάστημα δραστηριότητα με μεγάλη επιβάρυνση στα γόνατα, όπως είναι η γονατιστή στάση, ή η χρήση πολλών σκαλοπατιών σε καθημερινή βάση.

Συμπτώματα

Τα βασικά συμπτώματα είναι πόνος (ιδιαίτερα σε ασύμμετρες επιφάνειες, σκάλες, στο κάθισμα μετά από κάποιο χρονικό διάστημα (theater symptom)), οίδημα, περιορισμός τού εύρους κίνησης της άρθρωσης του γόνατος, διαταραχή τής βάδισης.

Διάγνωση

Η διάγνωση περιλαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, κλινική αξιολόγηση, πελματογράφημα (βλέπε σχετικό άρθρο), ακτινογραφίες (πρόσθιο-οπίσθιες, ή πλάγιες εικόνες μπορούν να μας διευκρινίσουν αν υπάρχουν σοβαρές παθήσεις, όπως όγκος, μόλυνση, αρθρίτιδα κ.ά.), και αξονική, ή μαγνητική τομογραφία.

Θεραπεία

Η θεραπεία περιλαμβάνει τρία στάδια:

Αντιμετώπιση της οξείας φάσης
Αποκατάσταση
Πρόληψη

Στην αντιμετώπιση της οξείας φάσης, όπως συμβαίνει σε όλα τα σύνδρομα καταπόνησης, ο ασθενής πρέπει να διακόπτει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που του προκαλούν πόνο. Σε αυτή τη φάση εφαρμόζουμε τεχνικές για την ελάττωση της φλεγμονής, όπως είναι η θεραπεία με Laser, ιοντοφόρεση με διάλυμα solu-medrol και xylocaine 2%, παλμικό μαγνητικό πεδίο (διεισδύει στο σώμα ομοιόμορφα, ανεπηρέαστο και επιδρά στην ενδοκυτταρική κίνηση των ιόντων, αυξάνει δηλαδή την διαπερατότητα της κυτταρικής μεμβράνης, με αποτέλεσμα την ελάττωση του οιδήματος και του πόνου, την γρήγορη απομάκρυνση των προϊόντων του μεταβολισμού, την αύξηση της παροχής του οξυγόνου στην περιοχή), ειδική επίδεση του γόνατος, ώστε η επιγονατίδα να συγκρατείται σε σωστή τροχιά κίνησης, ενώ σύμφωνα με το αποτέλεσμα του πελματογραφήματος ο ασθενής άμεσα πρέπει να φορά στα παπούτσια του ειδικά κατασκευασμένα πέλματα, ώστε να εξισορροπούνται οι δυνάμεις που ασκούνται στο επιγονατιδομηριαίο μηχανισμό. Όταν υποχωρήσει η φλεγμονή και το οίδημα το επόμενο βήμα είναι η ισχυροποίηση των μυών τής περιοχής, ιδιαίτερα του τετρακέφαλου μυός, που έχει αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση αυτού του προβλήματος. Χρήσιμη είναι η μυϊκή εκπαίδευση με Biofeedback. Το πρόγραμμα συνδυάζεται με ασκήσεις διατάσεων ώστε να βελτιωθεί η ελαστικότητα και η λειτουργικότητα των μαλακών μορίων τής περιοχής. Τέλος, το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας. Σημαντικό μέρος τής θεραπείας είναι η ενημέρωση και η επανεκπαίδευση του ασθενή ώστε να προλαμβάνει τυχόν νέα υποτροπή τού προβλήματος στο μέλλον. Περιλαμβάνει επανεκπαίδευση στην σωστή στάση, συχνά διαλείμματα κατά την διάρκεια δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν τις αρθρώσεις των γονάτων, πρόγραμμα ασκήσεων, κολύμπι, ενώ καλό είναι να αποφεύγεται η άσκηση με ποδήλατο, ή να τοποθετείται η σέλα ψηλά.