Στατιστικά τα ¾ των ενηλίκων κάποια στιγμή θα παρουσιάσουν κάποιας μορφής πρόβλημα στην περιοχή του αυχένα, ενώ σε έναν στους έξι το πρόβλημα θα είναι ο χρόνιος πόνος.

Με τη χρησιμοποίηση του όρου ‘σύνδρομο’, θέλουμε να δείξουμε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα σύνολο συμπτωμάτων, που αφορούν μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, αλλά με διαφορετική αιτία προέλευσης. Ως Αυχενικό Σύνδρομο χαρακτηρίζουμε τον πόνο στην περιοχή του αυχένα ή πόνο που ακτινοβολεί στην πλάτη ανάμεσα στις ωμοπλάτες, στους ώμους, τα χέρια ακόμα μέχρι τα δάκτυλα των χεριών. Μπορεί να συνοδεύεται από μυϊκή αδυναμία, αισθητικές διαταραχές (μούδιασμα, βελόνιασμα, κάψιμο) και μειωμένη κινητικότητα. Ο πόνος μπορεί να είναι οξύς ή χρόνιος. Συχνά αναφέρονται ζαλάδες, ίλιγγοι, πονοκέφαλοι ακόμα και ‘θολούρα’ στα μάτια. Η αιτία πρόκλησης αυτών των συμπτωμάτων μπορεί να αφορά το μυϊκό σύστημα της περιοχής, τις νευρικές ρίζες που εκφύονται από τη περιοχή ή τα περιφερειακά νεύρα, τις αρθρώσεις, να είναι αποτέλεσμα συναισθηματικής φόρτισης και έντονου στρες ή πιο συνηθισμένα συνδυασμός όλων των προηγουμένων. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτή η περιοχή της αυχενικής μοίρας επιτρέπει μεγάλου εύρους κινήσεις, άρα είναι επιρρεπείς σε απευθείας τραυματισμούς, όπως στην περίπτωση απότομης ή βίαιης κίνησης λόγω τροχαίου ατυχήματος (whiplash syndrome), αλλά και από παρατεταμένη κακή στάση κατά την διάρκεια της εργασίας ή της ψυχαγωγίας, με αποτέλεσμα συνεχή τάση στους μύες και τους συνδέσμους της περιοχής. Τότε προκαλείται μυϊκός σπασμός, που σε αρκετές περιπτώσεις συνοδεύεται από μικροτραυματισμό των μυών και των συνδέσμων της περιοχής με ταυτόχρονη αλλαγή στην διάταξη του σκελετού. Έχουμε σε αυτήν την περίπτωση μυοσκελετική δυσλειτουργία. Τα κύρια συμπτώματα είναι πόνος και περιορισμός της κίνησης. Συνήθως ο πόνος υποχωρεί με την ξεκούραση και ήπια φαρμακευτική αγωγή. Παραμένει όμως μέσω αυτού του μηχανισμού η πιθανότητα δημιουργίας των Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Προβαλλομένου Πόνου ή Trigger Points. Από τη δεκαετία του ’80 που οι αμερικανοί γιατροί J. Travel και D.G. Simons τεκμηρίωσαν με επιστημονικές έρευνες το θέμα, άρχισε να γίνεται σταδιακά αντιληπτό ότι ο πόνος μπορεί να οφείλεται και σε μικροτραυματισμούς στις ίνες των σκελετικών μυών, με αποτέλεσμα κάποιοι από αυτούς να συσπώνται, να «σκληραίνουν», να «κονταίνουν» και να χάνουν την ελαστικότητά τους, πυροδοτώντας πόνο στον ασθενή, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές. Τα επώδυνα αυτά σημεία των μυών είναι γνωστά ως trigger points και η μέθοδος «απενεργοποίησης» τους σήμερα εφαρμόζεται αποτελεσματικά από εκπαιδευμένους φυσικοθεραπευτές. Η αλλαγή στην ανατομική διάταξη της περιοχής σε συνδυασμό με τη διαφοροποίηση της λειτουργικότητας, αν δεν αντιμετωπισθεί ικανοποιητικά τότε μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό και φλεγμονή των νεύρων της περιοχής ή ακόμα σε κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου. Τότε προκαλείτε πόνος που ακτινοβολεί στην περιοχή του σώματος που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο νεύρο. Μπορεί να εμφανιστούν νευρολογικά συμπτώματα, όπως απώλεια μυϊκής δύναμης, αντανακλαστικών, αισθητικότητας. Προκαλούνται αισθητικές διαταραχές όπως καυσαλγία, μούδιασμα, βελόνιασμα, κ.λ.π..Η συνέχιση ακόμα περισσότερο αυτής της δυσλειτουργίας, οδηγεί πλέον σε μη αναστρέψιμες βλάβες, τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις, δηλαδή σε φθορά του χόνδρου των αρθρώσεων, λόγω της ασυμμετρίας του καταμερισμού των φορτίων που δέχεται η περιοχή (πχ οστεοαρθρίτιδα, εκφυλισμό του μεσοσπονδυλίου δίσκου, σπονδυλική στένωση, σπονδυλολίσθηση, κ.ά). Με αποτέλεσμα επιπλέον περιορισμό της κινητικότητας των αρθρώσεων, περιορισμό της συνολικής λειτουργικότητας της περιοχής και φυσικά χρόνιο πόνο. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η αποτελεσματική αντιμετώπιση τόσο σύνθετων προβλημάτων, απαιτεί ο θεραπευτής να έχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί τον μηχανισμό που βρίσκεται πίσω από τη συμπτωματολογία του ασθενή. Αυτή η δυνατότητα δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο, στις αρκετά τα τελευταία χρόνια εξελιγμένες, απεικονιστικές μεθόδους, όπως είναι η αξονική τομογραφία ή η μαγνητική τομογραφία κ.ά. Πρέπει να στηριχθεί στο λεπτομερές ιστορικό, στη κλινική αξιολόγηση και να επιβεβαιωθεί το συμπέρασμα από τις απεικονιστικές μεθόδους.

 Θεραπεία

Η θεραπεία συνήθως είναι μια επίπονη προσπάθεια που περιλαμβάνει:

• Μείωση των δραστηριοτήτων του ασθενή , αλλά όχι ακινητοποίηση.
• Φαρμακευτική αγωγή που καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.
• Ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, που μπορεί να ξεκινήσει αμέσως ή σε κάποιες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης.

Με βάση τα ευρήματα της αξιολόγησης, πρέπει να σχεδιαστεί ένα θεραπευτικό πρόγραμμα αποκατάστασης που να περιλαμβάνει τρείς βασικές φάσεις: 

• ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ: Η πρώτη φάση της θεραπείας έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει ή να εκμηδενίσει την σοβαρότητα της ενόχλησης, σταθεροποιώντας την κατάσταση όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Η συχνότητα της θεραπείας είναι καθημερινή.
• ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Οι σκοποί αυτής της φάσης είναι να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα της περιοχής, να γίνει επανεκπαίδευση ώστε αυτή η λειτουργικότητα να περάσει αυτόματα στη καθημερινότητα του ασθενή (χωρίς δηλαδή να το σκέφτεται), να ισχυροποιηθούν αρχικά οι σταθεροποιητές μύες και στη συνέχεια συνολικά το μυϊκό σύστημα που είναι επιφορτισμένο να στηρίξει τις αλλαγές που επετεύχθησαν και φυσικά να ολοκληρωθεί η επούλωση των τραυματισμένων ιστών. Συνεχίζεται η εφαρμογή θεραπευτικών μέσων με μηχανήματα. Η συχνότητα της θεραπείας μπορεί να γίνει τρεις φορές την βδομάδα. Ολοκληρώνεται με ασκήσεις στο σπίτι , οδηγίες διατροφής και προσπάθεια τροποποίησης των καθημερινών ασχολιών σύμφωνα με τις ανάγκες της Σπονδυλικής στήλης (ΣΣ).
• ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ - ΠΡΟΛΗΨΗ: Η τρίτη και τελική φάση είναι σχεδιασμένη για να βελτιώσει την υγεία και την λειτουργικότητα της αυχενικής μοίρας, προφυλάσσοντας από τον μηχανισμό που προκάλεσε τον αρχικό τραυματισμό. Η συχνότητα της θεραπείας καθορίζεται από τον θεραπευτή .

Θεραπεία Λειτουργικής Αποκατάστασης

Η "Θεραπεία Λειτουργικής Αποκατάστασης - Χειροθεραπεία", είναι η θεραπευτική προσέγγιση όπου ο θεραπευτής με την χρησιμοποίηση των χεριών του προσπαθεί να εντοπίσει, να αναγνωρίσει και τελικά χρησιμοποιώντας ήπιους χειρισμούς να αποκαταστήσει τη λειτουργικότητα στις πάσχουσες περιοχές του σώματος. Η φιλοσοφία της τεχνικής βασίζεται στην διαπίστωση ότι η μορφή του σώματος εκφράζεται από την λειτουργικότητά του. Κακή στάση, επαναλαμβανόμενη κουραστική εργασία, ατυχήματα, κακό μυϊκό σύστημα, κ.ά, μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στην διάταξη του σκελετού και κατά συνέπεια διαταραχή της δυναμικής ισορροπίας του σώματος. Μέσω των τεχνικών της χειροθεραπείας, χρησιμοποιώντας ήπιους χειρισμούς, εργαζόμαστε να αποκαταστήσουμε την λειτουργικότητα της περιοχής επαναφέροντας όσο το δυνατό περισσότερο την σωστή ανατομική διάταξη του σκελετού. Εκπαιδεύουμε τον ασθενή να χρησιμοποιεί σωστά το σώμα του, ενώ τέλος γίνεται εκμάθηση ενός ατομικού προγράμματος ασκήσεων με σκοπό την ισχυροποίηση του μυϊκού συστήματος, ώστε να αποκτήσει τον έλεγχο του προβλήματος (αυτοέλεγχος). Μετά από κάθε συνεδρία εκτιμούμε τα αποτελέσματα της θεραπείας και ανάλογα καθορίζουμε την θεραπευτική μας παρέμβαση.

Πηγές

• The Classic: The Cervical Syndrome, Ruth Jackson, MD, FACS Clin Orthop Relat Res. 2010 Jul; 468(7): 1739–1745.Published online 2010 Feb 23.
• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cervical-spondylosis/symptoms-causes/syc-20370787