Ο Dr. Sutherland (1873 – 1954), πατέρας της Κρανιακής Οστεοπαθητικής, παρατήρησε την λειτουργία πέντε βασικών φαινομένων στο ανθρώπινο σώμα. Τα ονόμασε «Τα πέντε φαινόμενα του Πρωτογενή Αναπνευστικού Μηχανισμού». 

Η λέξη «Πρωτογενή» χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει κάτι σαν βασικό ή αρχικό. Η λέξη «Αναπνευστικός» αναφέρεται στον μεταβολισμό ή την φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία. Η χρήση της λέξης «Μηχανισμός», προέκυψε γιατί το ανθρώπινο σώμα θεωρείται ένας πολύπλοκος «μηχανισμός», δηλαδή ένα σύνολο τμημάτων που εργάζονται μαζί για μια συγκεκριμένη πράξη.

1)Η ΕΜΦΥΤΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ.

Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) έχει μια έμφυτη ρυθμική κίνηση. Στην φάση της εισπνοής στην πρωτογενή αναπνοή προκαλείται μια ελαφριά ελικοειδή κίνηση με μείωση του μήκους από την κορυφή έως την βάση του Νωτιαίου Μυελού. Τα οστά του κρανίου και το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ) διευρύνονται από τα πλάγια, ενώ στενεύουν από εμπρός προς τα πίσω.  Η φάση της εκπνοής στην πρωτογενή αναπνοή είναι ακριβώς το αντίθετο. Δεν πρόκειται για μεγάλες αλλαγές αλλά σημαντικές. Υπάρχουν κοιλότητες και διαστήματα μέσα και γύρω από το ΚΝΣ, καθώς ο Εγκέφαλος και ο Νωτιαίος Μυελός αλλάζουν σχήμα, με την έμφυτη αλλά ρυθμική κίνηση, προκαλείται αλλαγή στην χωρητικότητα τους, με αποτέλεσμα την ανανέωση των υγρών. Αυτός ο τύπος κίνησης δεν περιορίζεται στον άνθρωπο αλλά αφορά όλους τους ζώντες οργανισμούς με νευρικό σύστημα.

2) Η ΡΥΘΜΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΝΩΤΙΑΙΟΥ ΥΓΡΟΥ

Το Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό (ΕΝΥ) μεταβάλλεται, ή μετακινείται εμπρός και πίσω σε ένα σχετικά κλειστό δοχείο, το ΚΝΣ. Καθώς ο Εγκέφαλος και ο Νωτιαίος Μυελός αλλάζουν σχήμα σύμφωνα με τον κύκλο της εισπνοής και εκπνοής της πρωτογενούς αναπνοής, το ΕΝΥ μετακινείται εμπρός και πίσω στα διαστήματα του Εγκέφαλου και του Νωτιαίου Μυελού. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο Εγκέφαλος παράγει συνεχώς ΕΝΥ, το μικρό περίσσευμα ταξιδεύει κατά μήκος των καναλιών γύρω από τα νεύρα στην φάση της εκπνοής της πρωτογενούς αναπνοής. Το ΕΝΥ έχει σημαντικό λειτουργικό ρόλο στην κυκλοφορία και την τροφή των ιστών.

3) Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΜΒΡΑΝΩΝ.

Η μεμβράνη εσωτερικά του Κρανίου ονομάζεται Σκληρά Μήνιγγα (Dura Mater), περιλαμβάνει βασικά αγγεία και ουσιαστικά συνεχίζεται μέσα στον Εγκέφαλο. Βασικά αποτελείται από τρεις σειρές μεμβρανών ή μηνίγγων, οι οποίες μπλέκονται η μια με την άλλη και στην συνέχεια με τον Εγκέφαλο. Αυτές οι μεμβράνες σχηματίζουν ένα «τρίποδο» για να συγκρατείται ο Εγκέφαλος μέσα στο κρανίο. Ελέγχουν ή περιορίζουν την ελάχιστη κίνηση των οστών του κρανίου, αλλά και όλον τον μηχανισμό από το κρανίο μέχρι το Ιερό οστού. Οι μεμβράνες περιβάλλουν τον Νωτιαίο Μυελό με την μορφή ενός μεγάλου κυλίνδρου που συνδέεται σταθερά με την βάση του κρανίου και το Ιερό οστού, σχηματίζοντας με τον τρόπο αυτόν έναν ισχυρό σύνδεσμο μεταξύ αυτών των δύο κατασκευών.

4) Η ΑΡΘΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΚΡΑΝΙΟΥ

Υπάρχουν 26 οστά στο κρανίο, τα οποία βρίσκονται σε μια ελαφρά ρυθμική κίνηση, μαζί με το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, το Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό, τις Μεμβράνες και το Ιερό οστού. Τα οστά συνδέονται μεταξύ τους σαν τα γρανάζια ενός ωρολογίου επηρεάζοντας το ένα το άλλο. Οι αρθρώσεις στο κρανίο ή «οι Ραφές» αποτελούνται από συνδετικό ιστό, νεύρα και αιμοφόρα αγγεία. Δηλαδή περιλαμβάνουν ότι και οι υπόλοιπες αρθρώσεις του σώματος που είναι σχεδιασμένες για κίνηση. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι τα νεογέννητα έχουν πλάκες από χόνδρο που περιβάλλονται από μεμβράνη μέσα στο θόλο του κρανίου και όχι ραφές. Όσο το παιδί μεγαλώνει και ωριμάζει τόσο σχηματίζονται τα οστά και οι ραφές. Στην ηλικία των 13 χρόνων υπάρχει κάποιος σχηματισμός των ραφών αλλά δεν ολοκληρώνεται παρά μόνος στην ηλικία των 18 χρονών. Γιατί αυτά τα οστά σχηματίζονται αυτές οι ραφές και δεν συγχωνεύονται σε μια μεγάλη και ισχυρή κατασκευή; Αυτό συμβαίνει γιατί οι ραφές σχηματίζονται ώστε να συνοδεύουν την κίνηση που ήδη υπάρχει. Η Κίνηση αποτελεί βασική προϋπόθεση της ζωής. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες συνεχίζεται μέχρι τον θάνατο.

5) Η ΑΡΘΡΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΟΣΤΟΥ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΛΑΓΟΝΙΑ ΟΣΤΑ.

Εφόσον η Σκληρά Μήνιγγα συνδέεται στην βάση του κρανίου και το Ιερό οστό, η κίνηση της μεταφέρεται και στο Ιερό οστό. Το Κρανίο και το Ιερό οστό εργάζονται μαζί σαν μια μονάδα. Ο πρωτογενής αναπνευστικός μηχανισμός αποτελεί μια συνεχή, ρυθμική, κυκλική κίνηση. Η κίνηση του Εγκέφαλου, του Νωτιαίου Μυελού, του Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού, των Μηνίγγων και των οστών, είναι συγχρονισμένη η καθεμία με την άλλη, σχηματίζοντας μια μεγάλη σύνθετη λειτουργική μονάδα.