Η ινομυαλγία (fibromyalgia) είναι μια χρόνια, μη φλεγμονώδης διαταραχή του μυοσκελετικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένο και επίμονο πόνο στους μύες και τους συνδετικούς ιστούς, συνοδευόμενο από κόπωση, διαταραχές ύπνου και υπερευαισθησία σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος (tender points).

Μια διαταραχή με ιστορία…

Το σύνδρομο της Ινομυαλγίας (fibromyalgia) είναι μια συνηθισμένη και χρόνια διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από διάχυτους μυϊκούς πόνους, κακουχία και πολλαπλά επώδυνα σημεία (tender points). Η ετοιμολογία του όρου “fibromyalgia” προέρχεται από την Λατινική λέξη fibro, που σημαίνει ιστός, και από τις Ελληνικές λέξεις myo και algia, που σημαίνουν μυς και άλγος (fibromyalgia = ινομυαλγία). Βρίσκουμε αναφορές για διάχυτο πόνο στο σώμα σε ιστορικά έγγραφά ακόμη πριν τον Μεσαίωνα, αλλά είναι καταπληκτικό ότι ακόμη και σήμερα αυτή η κατάσταση συνεχίζει να είναι υπό διερεύνηση.

Από το 1816 η Δυτική Ιατρική άρχισε να συνδυάζει μεταξύ τους συμπτώματα όπως είναι ο πόνος, η δυσκαμψία, η κόπωση και οι διαταραχές του ύπνου ως παραμέτρους του ίδιου συνδρόμου. Εκείνες τις ημέρες είχαν δοθεί ονόματα που υποδήλωναν την ύπαρξη φλεγμονής όπως μυϊκοί ρευματισμοί, ινομυίτιδα κ.α. Αυτό ίσχυε μέχρι το 1979, όποτε ομάδα Καναδών ερευνητών, μετά από βιοψία στα σημεία ευαισθησίας (Tender Points) δεν βρήκε στοιχεία φλεγμονής.

Ιστορικά, η Ινομυαλγία συγχέεται με παρόμοια, αλλά όχι συνώνυμη κατάσταση που ονομάζεται Σύνδρομο Μυιπεριτονιακού Πόνου (Myofascial Pain Syndrome – MFPS). Η Ινομυαλγία χαρακτηρίζεται από τα Σημεία Ευαισθησίας (Tender Points), ενώ το Σύνδρομο Μυοπεριτονιακού Πόνου από τα Σημεία Πυροδότησης Πόνου (Trigger Points). Συχνά γίνεται μια σύγχυση μεταξύ των Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Πόνου -trigger points- και των Σημείων Ευαισθησίας -tender points-. Ας δούμε επιγραμματικά τις βασικές τους διαφορές:

Το trigger point, είναι ένα σημείο πάνω στον μυ, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ενεργό όταν είναι επώδυνο στην πίεση ή προβάλει (αντανακλά) πόνο σε κάποια περιοχή του σώματος μακριά από αυτό, ενώ περιορίζει την κινητικότητα της περιοχής και ελαττώνει την μυϊκή ισχύ. Αρκετές φορές μεταπηδάει σε λανθάνουσα κατάσταση, προκαλώντας μόνο περιορισμό της κινητικότητας και της μυϊκής ισχύος, αλλά μόλις οι συνθήκες το ευνοήσουν μετατρέπεται εκ νέου σε ενεργό. Πρόκειται για ψηλαφητό οζίδιο στη γαστέρα του μυός, με αλλοδυνία και υπεραλγησία, που με την ισχαιμική πίεση προκαλείται το «αντανακλαστικό μυϊκής σύσπασης -local twitch response- μέσω ενός περιφερικού μηχανισμού πρόκλησης, ενώ σε βιοψία βρέθηκαν στοιχεία μυϊκού σπασμού.

Τα Tender points είναι εξαιρετικά ευαίσθητα σημεία στο σώμα που προκαλούν πόνο όταν ασκείται πάνω τους πίεση 4 κιλών περίπου. Στην ινομυαλγία ελέγχονται 18 συγκεκριμένα σημεία, σε εννέα περιοχές του σώματος, τόσο στην δεξιά, όσο και στην αριστερή πλευρά του. Για την διάγνωση της ινομυαλγίας απαιτείται πόνος στα 11 από τα 18 σημεία. Δεν εμφανίζονται ως ψηλαφητά οζίδια, βρίσκονται κοντά στους τένοντες των μυών, είναι πολλαπλά, εμφανίζεται αλλοδυνία και υπεραλγήσια έξω από αυτά, ο πόνος επιδεινώνεται με τη συναισθηματική επιβάρυνση, στη βιοψία δεν υπάρχουν ιστολογικές αλλαγές και έχουν πιθανή πρόκληση λόγω κεντρικής αιτιολογίας -Κεντρικό Νευρικό Σύστημα-.  

Από το πλήθος των διαφορών προκύπτει πως δεν υπάρχει μια κοινή αιτιολογία και παθοφυσιολογία μεταξύ των trigger points και των tender points.

Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο

Ένας ευρέως αποδεκτός ορισμός για την Ινομυαλγία είναι: «Η Ινομυαλγία είναι μια νευροαισθητηριακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία στην επεξεργασία του πόνου από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα». Παρόλο που χαρακτηρίζεται ως δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, αυτή η πεποίθηση είναι υπό διερεύνηση καθώς σε αρκετές περιπτώσεις έχουν διαπιστωθεί αλλαγές και στο περιφερικό νευρικό σύστημα. Σε κάθε περίπτωση έχουμε εμπλοκή τόσο του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, του Περιφερικού Νευρικού Συστήματος αλλά και του Μυοσκελετικού, με σημαντικό αντίκτυπο στη ποιότητα ζωής του ασθενή. Για τον λόγο αυτό η πιο κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση είναι εκείνη που στηρίζεται στο Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο, καθώς περιλαμβάνει βιολογικούς παράγοντες για τον ιστό και τις χημικές αλλαγές, ψυχολογικούς παράγοντες για τις επιπτώσεις στην συναισθηματική κατάσταση του ασθενή και κοινωνικούς παράγοντες καθώς επηρεάζει τις σχέσεις, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, την ανάγκη υποστήριξής από άλλους, την τάση απομόνωσης κ.λπ. Προς αυτή τη κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει σημαντικά η Κρανιοϊερή Θεραπεία.     

ΚΡΑΝΙΟΪΕΡΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ (ΕΡΕΥΝΑ)

Η Κρανιοϊερή Θεραπεία είναι μία μέθοδος θεραπείας με ήπιους χειρισμούς που εφαρμόζει ο θεραπευτής σε διάφορα σημεία του σώματος του ασθενή, ώστε να αποκαταστήσει την λειτουργικότητα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, με στόχο να ενεργοποιήσει την διαδικασία 'αυτοδιόρθωσης' του οργανισμού, που θα οδηγήσει στην «Oμοιόσταση». Πρόκειται για μια “εν τω βάθει” τεχνική που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα ως «ολότητα».

Επίδραση της Κρανιοϊερής Θεραπείας στο άγχος, στην κατάθλιψη και στην ποιότητα ζωής ασθενών με ινομυαλγία

Η ινομυαλγία θεωρείται ως ο συνδυασμός σωματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ανεπάρκειας. Ο υποκείμενος παθολογικός μηχανισμός πίσω από την ινομυαλγία είναι άγνωστος, εντούτοις η ινομυαλγία μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ποιότητας ζωής του ασθενή. Οι ερευνητές Guillermo A Matarán-Peñarrocha, Adelaida María Castro-Sánchez, Gloria Carballo García, Carmen Moreno-Lorenzo, Tesifón Parrón Carreño, María Dolores Onieva Zafra σχεδίασαν με μελέτη με θέμα: «Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia». Ο στόχος αυτής της μελέτης ήταν να αναλύσει πώς επιδρά η Κρανιοϊερή Θεραπεία σε καταστάσεις κατάθλιψης, άγχους, και στην ποιότητα ζωής των ασθενών που παρουσιάζουν επώδυνα συμπτώματα ινομυαλγίας.

Για τον σκοπό αυτό σχεδιάστηκε μια διπλά - τυφλή ερευνητική μελέτη. Ογδόντα τέσσερις (84) ασθενείς διαγνωσμένοι με ινομυαλγία χωρίστηκαν τυχαία σε μια ομάδα παρέμβασης (Κρανιοϊερή Θεραπεία) και μια  ομάδα ελέγχου -placebo-  (θεραπεία με αποσυνδεδεμένο υπέρηχο). Η περίοδος της θεραπευτικής αγωγής ήταν 25 εβδομάδες. Άγχος, πόνος, ποιότητα του ύπνου, κατάθλιψη και ποιότητα ζωής αξιολογούνταν κατά την έναρξη, 10 λεπτά, 6 μήνες και 1 έτος μετά τη θεραπεία. Η έρευνα έδειξε ότι η κατάσταση και τα χαρακτηριστικά του άγχους, του πόνου, της ποιότητας ζωής και ο δείκτης Pittsburgh για την ποιότητα του ύπνου ήταν σημαντικά καλύτερη στην ομάδα παρέμβασης, έναντι της ομάδα placebo 10 λεπτά μετά την θεραπευτική συνεδρία και κατά την 6άμηνη παρακολούθηση. Ωστόσο, μετά την πάροδο του 1 έτους από την θεραπευτική συνεδρία, οι ομάδες διέφεραν μόνο στον δείκτη Pittsburgh της ποιότητας του ύπνου.

Συμπεράσματα

Επιλέγοντας να εντάξουμε στην πολυδιάστατη αντιμετώπιση της ινομυαλγίας την Κρανιοϊερή Θεραπεία, συμβάλλουμε στον έλεγχο του πόνου, στην μείωση του επίπεδου άγχους, στην βελτίωση της ποιότητας του ύπνου και τελικά στην βελτίωση της ποιότητας του επιπέδου ζωής των ασθενών.

Πηγές

1. «Influence of Craniosacral Therapy on Anxiety, Depression and Quality of Life in Patients with Fibromyalgia» Guillermo A.Matar´an-Pe˜narrocha, Adelaida Mar´ıa Castro-S´anchez, Gloria Carballo Garc´ıa, CarmenMoreno-Lorenzo, Tesif ´on Parr ´on Carre˜no, and Mar´ıa Dolores Onieva Zafra
2. Hindawi Publishing Corporation, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2011, Article ID 178769, 9 pages doi:10.1093/ecam/nep125
3. “massage & bodywork” november/december 2022