Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ) βρίσκεται μέσα στην άρθρωση του γόνατος, συνδέοντας το μηριαίο οστό με το οστό της κνήμης. Πρόκειται για ισχυρότατο σύνδεσμο, που παίζει σημαντικό ρόλο στη σταθερότητα της άρθρωσης, ενώ συνεισφέρει και στη λειτουργικότητα της. Απότομη επιβράδυνση της κίνησης σε συνδυασμό με αλλαγή στη κατεύθυνση κατά τη διάρκεια τρεξίματος ή άλματος ή βίαιη υπερέκταση της άρθρωσης, μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό ή ρήξη στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο.

Οι σκιέρ και γενικά όσοι ασχολούνται με αθλητικές δραστηριότητες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σ’ αυτόν τον τραυματισμό, κυρίως κατά την προσγείωση μετά από άλμα, μετά από ισχυρό κτύπημα είτε στη πρόσθια επιφάνεια, είτε στο πλάι, ή σε πτώση με στροφή του κορμού. Μπορεί να συμβεί σε αρχάριο σκιέρ, αν κατά την πτώση οι δέστρες δεν απελευθερωθούν. Κατά τη διάρκεια του τραυματισμού ακούγεται ένας χαρακτηριστικός ήχος παράλληλα με οξύ πόνο. Το γόνατο πρήζεται μέσα στις πρώτες 6 ώρες, προκαλείται αστάθεια στην άρθρωση με πόνο στην εσωτερική επιφάνεια και αδυναμία στήριξης του βάρους του σώματος.

 ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η κάκωση μπορεί να είναι ολική ρήξη του συνδέσμου ή μερική. Αμέσως μετά από τον τραυματισμό είναι δύσκολο να γίνει ακριβής εκτίμηση της βλάβης, λόγω του πόνου και του οιδήματος. Σε δεύτερο χρόνο μπορεί να εκτιμηθεί με ειδικές δοκιμασίες όπως:

 Lachman Test: Εκτιμάται αν υπάρχει μη φυσιολογική κίνηση της κνήμης προς τα εμπρός. Η υπερβολική κίνηση προς τα εμπρός σημαίνει ρήξη του συνδέσμου.
 Pivot Shift Maneuver: Εφαρμόζεται συνήθως στο χειρουργείο με τον ασθενή σε αναισθησία.

Διαγνωστικά μέσα όπως είναι η ακτινογραφία, για την εκτίμηση αλλοιώσεων στην άρθρωση ή την διαπίστωση πιθανού κατάγματος, και η Μαγνητική Τομογραφία (MRI), θα δώσουν χρήσιμες πληροφορίες στον θεράποντα ιατρό.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ ή ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ;

Δεν υπάρχει μια απάντηση μόνο. Άλλοι επιλέγουν συντηρητική μη χειρουργική αντιμετώπιση, άλλοι χειρουργική αναδημιουργία του συνδέσμου. Ποια είναι η σωστή επιλογή εξαρτάται από παράγοντες όπως:

 Η έκταση της ζημιάς, και η ύπαρξη συνοδών κακώσεων στους υπόλοιπους συνδέσμους, στους μηνίσκους ή τους χόνδρους της άρθρωσης.
 Ο τρόπος ζωής και η προθυμία να τροποποιήσουν τις δραστηριότητες τους στις νέες δυνατότητες που δημιουργούνται. Αποφυγή αθλημάτων, που έχουν υψηλές απαιτήσεις σταθερότητας της άρθρωσης, όπως είναι το σκι, το ποδόσφαιρο, το basket,το μονό τένις, κ.α. 
 Το κίνητρο για μακροχρόνια αποκατάσταση μετά από την χειρουργική αναδημιουργία του συνδέσμου.

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

 Επιτρέπει την συνέχιση αθλημάτων που απαιτούν μεγάλη σταθερότητα της άρθρωσης, όπως είναι το σκι. 
 Προστασία φθοράς του χόνδρου της άρθρωσης.
 Προσφέρει στον ασθενή ένα σχεδόν φυσιολογικό γόνατο.

ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

 Αποτυχημένο χειρουργείο.
 Σε πολλές δραστηριότητες δεν απαιτείται απόλυτη σταθερότητα της άρθρωσης, όπως είναι jogging, το ποδήλατο, κ.α.
 Μπορεί να προκύψουν επιπλοκές, όπως μόλυνση, αστάθεια, περιορισμός της κινητικότητας.
 Μακροχρόνιο πρόγραμμα αποκατάστασης.
 Επηρεάζει την οικογενειακή και επαγγελματική κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η κινητικότητα είναι περιορισμένη, δυσκολεύοντας τις καθημερινές δραστηριότητες για μακρύ χρονικό διάστημα.

Σε τελική ανάλυση η χειρουργική αντιμετώπιση επιλέγεται σε περιπτώσεις αθλητών ή ατόμων των οποίων το άθλημα επιβάλλει μεγάλη σταθερότητα στην άρθρωση, και σε εκείνους που βιώνουν μια ασταθή άρθρωση. Μη βιαστείτε για την χειρουργική αποκατάσταση, αλλά προγραμματίστε τον χρόνο σας, κάνοντας σωστή επιλογή θεράποντα ιατρού, και ακολουθήστε προ-εγχειρητικό πρόγραμμα φυσικοθεραπείας. Έτσι αυξάνεται τις πιθανότητες επιτυχούς αντιμετώπισης.

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Μπορεί να επιλεγεί η συντηρητική αντιμετώπιση εάν:

 Το γόνατο είναι σταθερό κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων.
 Δεν έχει βλαφθεί ο χόνδρος στην άρθρωση.
 Δεν υπάρχει η επιθυμία για συμμετοχή σε δραστηριότητες υψηλού κινδύνου, που απαιτούν άλματα, απότομη αλλαγή πορείας ή περιστροφή.
 Αν κριθεί απαραίτητο η χειρουργική αναδημιουργία του συνδέσμου παραμένει μια μελλοντική επιλογή.

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αρχικά γίνεται προσπάθεια ελέγχου του πόνου και μείωση του οιδήματος με τη χρήση θεραπευτικών μέσων όπως είναι τα Παλμικά Μαγνητικά Πεδία, Θεραπεία με Laser, κ.α. Στη συνέχεια ο στόχος της φυσικοθεραπείας είναι η βελτίωση του εύρους κίνησης της άρθρωσης, καθώς και η ενίσχυση του μυϊκού συστήματος, ώστε να αντισταθμιστεί η απουσία ή η ανεπάρκεια του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Αρχικά πρέπει να ενισχυθούν οι μύες που σταθεροποιούν την άρθρωση, και προοδευτικά να πλαισιωθούν και με πρόγραμμα ενίσχυσης των υπολοίπων μυών. Σημαντική βοήθεια μπορεί να προσφέρει προς αυτή τη κατεύθυνση η επανεκπαίδευση με βιοανάδραση (biofeedback). Το πρόγραμμα αποκατάστασης πρέπει να συμπληρώνεται και από ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας. Σε αρκετές περιπτώσεις απαιτείται η χρήση κηδεμόνων για τη συμμετοχή σε ορισμένους τύπους δραστηριοτήτων. Φυσικά ακόμα και τότε μπορεί να υπάρχει αστάθεια στην άρθρωση, που μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή ή νέο τραυματισμό. Συνήθως ένα μήνα μετά τον τραυματισμό αναμένεται η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες, ενώ συνεχίζεται το πρόγραμμα αποκατάστασης. Το πρόγραμμα ενδυνάμωσης πρέπει να γίνει μια απαραίτητη συνήθεια. Μέσα σε τρία χρόνια μετά από έναν τραυματισμό του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου, οι περισσότεροι άνθρωποι, που επιλέγουν την μη χειρουργική αντιμετώπιση, επιστρέφουν στις προγενέστερες δραστηριότητες τους (όχι στο προηγούμενο επίπεδο τους), χωρίς περαιτέρω προβλήματα γονάτων.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Ο στόχος της αναδημιουργίας του συνδέσμου είναι να δοθεί σταθερότητα στο γόνατο, έτσι ώστε να μπορεί ο ασθενής να επανέλθει στο προηγούμενο επίπεδο δραστηριοτήτων, έχοντας ένα ασφαλές γόνατο, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο μελλοντικής ζημιάς. Περίπου εννέα σε δέκα ασθενείς έχουν πολύ καλά αποτελέσματα. Αν και οι περισσότεροι επιστρέφουν στις αθλητικές δραστηριότητες, μερικοί δεν επιστρέφουν στο προηγούμενο επίπεδο.

Η επιλογή της χειρουργικής τεχνικής ανήκει στον χειρουργό. Η μετεγχειρητική αποκατάσταση ανήκει στον φυσικοθεραπευτή, που συνεργάζεται με τον θεράποντα ιατρό. Περιλαμβάνει τρεις φάσεις:

1η Φάση: Αρχίζει αμέσως μετά το χειρουργείο και διαρκεί έξι με οκτώ εβδομάδες. Περιλαμβάνει τον έλεγχο του πόνου, του οιδήματος, την βελτίωση του εύρους κίνησης της άρθρωσης, και την συντήρηση της μυϊκής ισχύος.
2η Φάση: Διαρκεί από δύο έως τέσσερεις μήνες μετά το χειρουργείο. Επικεντρώνεται στην ισχυροποίηση των μυών που σταθεροποιούν το γόνατο και την ιδιοδεκτικότητα.
3η Φάση: Διαρκεί αρκετούς μήνες μετά την χειρουργική επέμβαση και προοδευτικά επιτρέπει την επιστροφή στη πλήρη δραστηριότητα. Αυτό προϋποθέτει πλήρες εύρος κίνησης, άριστο μυϊκό σύστημα, και απουσία οιδήματος. Συνοδεύεται από βελτίωση της τεχνικής του αθλήματος για ελαχιστοποίηση του κινδύνου νέου τραυματισμού.

Είναι σημαντικό να μη βιαστεί να επιστρέψει ο ασθενής στις αθλητικές του δραστηριότητες, προς αποφυγή φλεγμονής ή νέου τραυματισμού. Μετά την αναδημιουργία και την αποκατάσταση των συνδέσμων, πρέπει να είναι σε θέση να επιστρέψει σε πλήρη δραστηριότητα χωρίς κηδεμόνα.

ΠΡΟΛΗΨΗ

1. Ικανοποιητικό μυϊκό σύστημα.
2. Καλή προετοιμασία του σώματος πριν από έντονη αθλητική δραστηριότητα
3. Όταν είστε κουρασμένοι μειώστε την ένταση των αθλητικών δραστηριοτήτων σας.
4. Βελτιώστε την τεχνική σας.