Αυχενικό Σύνδρομο
ΔΥΣΚΑΜΠΤΟΣ ΑΥΧΕΝΑΣ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΟ
Ο δύσκαμπτος αυχένας είναι ένα σύμπτωμα για το οποίο συχνά παραπονούνται οι ασθενείς και χρήζει αντιμετώπισης.
Ένα συνηθισμένο σύμπτωμα για το οποίο συχνά οι ασθενείς παραπονούνται και αναζητούν βοήθεια είναι ο «δύσκαμπτος αυχένας». Αυτός ο άτυπος όρος μπορεί να αναφέρεται σε συμπτώματα που κυμαίνονται από την γενική δυσκαμψία της αυχενικής μοίρας τής σπονδυλικής στήλης, έως την ακινητοποίηση και τον οξύ πόνο, ή μπορεί να αναφέρεται σε πόνο που ακτινοβολεί στο άνω άκρο και περιορίζει την ικανότητα στροφής τού κεφαλιού σε μια ή περισσότερες κατευθύνσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις η λεπτομερής κλινική αξιολόγηση μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες για την πιθανή αιτιολογία. Ασθενείς με χρόνιο πόνο στην περιοχή αναφέρουν ότι μετά από ιατρικό έλεγχο διαγνώστηκαν με οστεοαρθρίτιδα και εκφυλισμό του δίσκου, και είναι πεπεισμένοι ότι εκεί βρίσκεται η αιτία του πόνου τους. Αν και οι συγκεκριμένοι ιατρικοί όροι ακούγονται τρομακτικοί, στην πραγματικότητα αποτελούν μέρος της φυσιολογικής εξέλιξης της γήρανσης της ανθρώπινης σπονδυλικής στήλης. Γνωρίζουμε ότι ο πόνος είναι η αίσθηση κινδύνου/απειλής που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος. Αν, λοιπόν, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται αυτούς τους ιατρικούς όρους ως απειλή, τότε αυτή ακριβώς η αντίληψη μπορεί να είναι γεννετήριος πηγή πόνου. Αυτή η αντίληψη συχνά προκαλεί περιττή ανησυχία και άγχος. Ο θεραπευτής θα πρέπει να αποφεύγει λέξεις ή εικόνες που να δραματοποιούν και να προκαλούν φόβο στους ασθενείς, και πιθανώς να προκαλέσουν το φαινόμενο nocebo -το αντίθετο του placebo. Δηλαδή το φαινόμενο όπου οι αρνητικές πεποιθήσεις και προσδοκίες επηρεάζουν μια κατάσταση με αρνητικό τρόπο. Ας περιγράψουμε τα στάδια όπου ένας απλά δύσκαμπτος αυχένας μπορεί να καταλήξει στις εκφυλιστικές αλλοιώσεις και τον ολοκληρωτικό πόνο:
Στάδιο 1ο: Μηχανική Συμπίεση
Αρχικά ο ασθενής παρατηρεί δυσκαμψία στον αυχένα, με απώλεια του εύρους κίνησης, αλλά όχι πόνο. Καθώς οι αρθρώσεις, οι σύνδεσμοι και οι εν τω βάθει σπονδυλικοί μύες χάνουν την ικανότητά τους να εκτελούν κανονικές - ομαλές κινήσεις ολίσθησης, ενεργοποιούνται εξειδικευμένοι αισθητικοί υποδοχείς που ονομάζονται μηχανοϋποδοχείς. Δουλεία τους είναι να ειδοποιούν τον εγκέφαλο, μέσω του νωτιαίου μυελού, για πιθανή δυσλειτουργία. Ο εγκέφαλος αντιδρά επιστρατεύοντας αντανακλαστικά ανόρθωσης της κεφαλής και του αυχένα, που συχνά είναι ικανά να αποκαταστήσουν προσωρινά την ισορροπία στην έλξη της βαρύτητας, τραβώντας το κεφάλι και την σπονδυλική στήλη πίσω σε κάθετη ευθυγράμμιση (προσαρμογή).
Στάδιο 2ο: Χρόνια Συστηματική Φλεγμονή
Τα συμπτώματα του δύσκαμπτου αυχένα κλιμακώνονται, καθώς η παρατεταμένη δυσκαμψία αυξάνει την συμπίεση των αρθρώσεων, συμπιέζοντας τον δίσκο, προκαλώντας εκφυλισμό τού αρθρικού χόνδρου και πιθανώς συμπίεση νευρικής ρίζας. Παρόλο που η φλεγμονή είναι φυσιολογική και ζωτική στην διαδικασία αποκατάστασης τραυματισμών, η παρατεταμένη έκθεση ευαισθητοποιεί τους περιβάλλοντες μαλακούς ιστούς, και υπερδιεγείρει τους χημειοϋποδοχείς. Αυτοί, μαζί με τους μηχανοϋποδοχείς, βομβαρδίζουν τον εγκέφαλο, μέσω του νωτιαίου μυελού, με πληροφορίες για υπερβολική χημική και μηχανική απειλή.
Στάδιο 3ο: Συναγερμός στον Εγκέφαλο για πιθανή βλάβη ιστού
Σε αυτή την εξέλιξη τα συνδυασμένα μηχανοδεκτικά και χημειοδεκτικά ερεθίσματα δεν αρκούν και ενεργοποιούνται οι ειδικοί υποδοχείς σηματοδότησης κινδύνου, που ονομάζονται αλγοϋποδοχείς (nociceptors), προειδοποιώντας τον εγκέφαλο για την πιθανότητα βλάβης ιστών. Ο εγκέφαλος ερμηνεύει με μεγάλη ταχύτητα τις πληροφορίες, με βάση παράγοντες όπως προηγούμενες εμπειρίες, προσδοκίες κ.ά. περνώντας από την αξιολόγηση στην δράση. Μπορεί να επιλέξει να αγνοήσει την κατάσταση προς το παρόν, να κλειδώσει την περιοχή με προστατευτικό σπασμό, ή να επιλέξει την πρόκληση πόνου (προσαρμοστική εξάντληση). Εάν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα συμπτώματα και δεν διαφοροποιήσει τις καθημερινές συνήθειες του, μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση της περιοχής με μια σειρά από ανεπιθύμητα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου μυϊκού σπασμού ή πόνου σε γειτονικές περιοχές.
Θεραπευτικοί στόχοι
Ο εκπαιδευμένος θεραπευτής στην Χειροθεραπεία (Manual Therapy), με χρήση των χεριών του, προσπαθεί να εντοπίσει, να αναγνωρίσει και τελικά εκτελώντας ήπιους χειρισμούς να αποκαταστήσει την δυσλειτουργία στις πάσχουσες περιοχές του σώματος. Οι χειρισμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί για τους ασθενείς που πάσχουν από «αισθητηριακή κινητική αμνησία», δηλαδή λόγω συνήθειας κυριαρχούν διαφοροποιημένα μοτίβα κίνησης, με αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να «ξεχάσει» πως να λειτουργεί ώστε να χαλαρώνει μέρη του σώματος όπως ο αυχένας και οι ώμοι. Με τους εξειδικευμένους χειρισμούς το κεντρικό νευρικό σύστημα επανεκπαιδεύεται στην σωστή λειτουργικότητα με ασφάλεια και χωρίς πόνο. Η επακόλουθη μείωση του πόνου, η αυξημένη αποτελεσματικότητα της κίνησης και η βελτιωμένη λειτουργία είναι τα επιθυμητά αποτελέσματα οποιασδήποτε θεραπευτικής στρατηγικής.
Πηγή
Στην ίδια κατηγορία
-
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
-
ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ
-
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
-
ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ
-
Η ΠΑΡΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ: ΓΙΑΤΙ Ο ΠΟΝΟΣ ΕΠΙΜΕΝΕΙ
-
ΜΗΧΑΝΗΜΑ "ΕΝΕΡΓΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ" (ATM): Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Φυσικοθεραπεία
-
ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ: ΕΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
-
ΙΔΙΟΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η ΕΚΤΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
-
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ & ΥΓΕΙΑ
-
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ
-
ΝΕΥΡΑΛΓΙΑ ΤΡΙΔΥΜΟΥ: ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ
-
ΗΜΙΚΡΑΝΙΑ: ΠΩΣ ΤΟ ΣΩΜΑ ΣΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΘΕΡΑΠΕΥΣΕΙ!
Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ
Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ
Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ
Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.
Σε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.
Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress
Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
- Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
Εργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
- Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
- Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
- Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).
Επιπτώσεις του stress στην υγεία
Το χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:
- Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
- Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
- Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
- Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.
Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress
Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.
1. Τρόπος ζωής
Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
- Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
- Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
- Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.
2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις
- Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
- Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
- Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.
3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger
Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011). Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.
4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα
Η αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:
- Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
- Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
- Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
- Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.
Συμπεράσματα
Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.
Πηγές
- American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
- Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
- Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
- Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
- Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
- Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
- Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
- Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
- World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.

Η ΠΑΡΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ: ΓΙΑΤΙ Ο ΠΟΝΟΣ ΕΠΙΜΕΝΕΙ
Ακόμα κι όταν δεν υπάρχει πια σωματική βλάβη, ο εγκέφαλος μπορεί να συνεχίζει να “θυμάται” τον πόνο. Τα νευρωνικά του δίκτυα λειτουργούν έτσι ώστε να κρατούν τον πόνο ενεργό, παρόλο που δεν υπάρχει πια πραγματική ζημιά στον ιστό.

ΜΗΧΑΝΗΜΑ "ΕΝΕΡΓΗΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ" (ATM): Σύγχρονες Προσεγγίσεις στη Φυσικοθεραπεία
Η σύγχρονη φυσικοθεραπεία και αποκατάσταση έχει εμπλουτιστεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με την εισαγωγή καινοτόμων τεχνολογιών και θεραπευτικών προσεγγίσεων.

ΠΕΛΜΑΤΟΓΡΑΦΗΜΑ: ΕΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ
Κάθε φορά που κάνουμε ένα βήμα τα πόδια μας αφήνουν ένα "αποτύπωμα" πίεσης στο έδαφος. Mία μοναδική υπογραφή που αποκαλύπτει μυστικά για τον τρόπο που κινούμαστε, την υγεία μας και ακόμη και την προσωπικότητά μας.

ΙΔΙΟΔΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η ΕΚΤΗ ΑΙΣΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
Ο μηχανισμός που επιτρέπει στον άνθρωπο να αντιλαμβάνεται τη θέση και την κίνηση του σώματός του στον χώρο χωρίς τη βοήθεια της όρασης.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ & ΥΓΕΙΑ
Το καλοκαίρι αποτελεί μια περίοδο μοναδικών προκλήσεων και ευκαιριών για την ανθρώπινη υγεία.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ
Χωρίς ποιοτικό ύπνο, η παραγωγικότητα, η δημιουργικότητα και η ψυχική αντοχή μας φθίνουν˙ και μαζί τους, η πορεία προς την επιτυχία.