ΔΥΣΚΑΜΠΤΟΣ ΑΥΧΕΝΑΣ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΝΟ

Ο δύσκαμπτος αυχένας είναι ένα σύμπτωμα για το οποίο συχνά παραπονούνται οι ασθενείς και χρήζει αντιμετώπισης.

Ένα συνηθισμένο σύμπτωμα για το οποίο συχνά οι ασθενείς παραπονούνται και αναζητούν βοήθεια είναι ο «δύσκαμπτος αυχένας». Αυτός ο άτυπος όρος μπορεί να αναφέρεται σε συμπτώματα που κυμαίνονται από την γενική δυσκαμψία της αυχενικής μοίρας τής σπονδυλικής στήλης, έως την ακινητοποίηση και τον οξύ πόνο, ή μπορεί να αναφέρεται σε πόνο που ακτινοβολεί στο άνω άκρο και περιορίζει την ικανότητα στροφής τού κεφαλιού σε μια ή περισσότερες κατευθύνσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις η λεπτομερής κλινική αξιολόγηση μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες για την πιθανή αιτιολογία. Ασθενείς με χρόνιο πόνο στην περιοχή αναφέρουν ότι μετά από ιατρικό έλεγχο διαγνώστηκαν με οστεοαρθρίτιδα και εκφυλισμό του δίσκου, και είναι πεπεισμένοι ότι εκεί βρίσκεται η αιτία του πόνου τους. Αν και οι συγκεκριμένοι ιατρικοί όροι ακούγονται τρομακτικοί, στην πραγματικότητα αποτελούν μέρος της φυσιολογικής εξέλιξης της γήρανσης της ανθρώπινης σπονδυλικής στήλης. Γνωρίζουμε ότι ο πόνος είναι η αίσθηση κινδύνου/απειλής που αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος. Αν, λοιπόν, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται αυτούς τους ιατρικούς όρους ως απειλή, τότε αυτή ακριβώς η αντίληψη μπορεί να είναι γεννετήριος πηγή πόνου. Αυτή η αντίληψη συχνά προκαλεί περιττή ανησυχία και άγχος. Ο θεραπευτής θα πρέπει να αποφεύγει λέξεις ή εικόνες που να δραματοποιούν και να προκαλούν φόβο στους ασθενείς, και πιθανώς να προκαλέσουν το φαινόμενο nocebo -το αντίθετο του placebo. Δηλαδή το φαινόμενο όπου οι αρνητικές πεποιθήσεις και προσδοκίες επηρεάζουν μια κατάσταση με αρνητικό τρόπο. Ας περιγράψουμε τα στάδια όπου ένας απλά δύσκαμπτος αυχένας μπορεί να καταλήξει στις εκφυλιστικές αλλοιώσεις και τον ολοκληρωτικό πόνο:

Στάδιο 1^ο: Μηχανική Συμπίεση

Αρχικά ο ασθενής παρατηρεί δυσκαμψία στον αυχένα, με απώλεια του εύρους κίνησης, αλλά όχι πόνο. Καθώς οι αρθρώσεις, οι σύνδεσμοι και οι εν τω βάθει σπονδυλικοί μύες χάνουν την ικανότητά τους να εκτελούν κανονικές - ομαλές κινήσεις ολίσθησης, ενεργοποιούνται εξειδικευμένοι αισθητικοί υποδοχείς που ονομάζονται μηχανοϋποδοχείς. Δουλεία τους είναι να ειδοποιούν τον εγκέφαλο, μέσω του νωτιαίου μυελού, για πιθανή δυσλειτουργία. Ο εγκέφαλος αντιδρά επιστρατεύοντας αντανακλαστικά ανόρθωσης της κεφαλής και του αυχένα, που συχνά είναι ικανά να αποκαταστήσουν προσωρινά την ισορροπία στην έλξη της βαρύτητας, τραβώντας το κεφάλι και την σπονδυλική στήλη πίσω σε κάθετη ευθυγράμμιση (προσαρμογή).

Στάδιο 2^ο: Χρόνια Συστηματική Φλεγμονή

Τα συμπτώματα του δύσκαμπτου αυχένα κλιμακώνονται, καθώς η παρατεταμένη δυσκαμψία αυξάνει την συμπίεση των αρθρώσεων, συμπιέζοντας τον δίσκο, προκαλώντας εκφυλισμό τού αρθρικού χόνδρου και πιθανώς συμπίεση νευρικής ρίζας. Παρόλο που η φλεγμονή είναι φυσιολογική και ζωτική στην διαδικασία αποκατάστασης τραυματισμών, η παρατεταμένη έκθεση ευαισθητοποιεί τους περιβάλλοντες μαλακούς ιστούς, και υπερδιεγείρει τους χημειοϋποδοχείς. Αυτοί, μαζί με τους μηχανοϋποδοχείς, βομβαρδίζουν τον εγκέφαλο, μέσω του νωτιαίου μυελού, με πληροφορίες για υπερβολική χημική και μηχανική απειλή.

Στάδιο 3^ο: Συναγερμός στον Εγκέφαλο για πιθανή βλάβη ιστού

Σε αυτή την εξέλιξη τα συνδυασμένα μηχανοδεκτικά και χημειοδεκτικά ερεθίσματα δεν αρκούν και ενεργοποιούνται οι ειδικοί υποδοχείς σηματοδότησης κινδύνου, που ονομάζονται αλγοϋποδοχείς (nociceptors), προειδοποιώντας τον εγκέφαλο για την πιθανότητα βλάβης ιστών. Ο εγκέφαλος ερμηνεύει με μεγάλη ταχύτητα τις πληροφορίες, με βάση παράγοντες όπως προηγούμενες εμπειρίες, προσδοκίες κ.ά. περνώντας από την αξιολόγηση στην δράση. Μπορεί να επιλέξει να αγνοήσει την κατάσταση προς το παρόν, να κλειδώσει την περιοχή με προστατευτικό σπασμό, ή να επιλέξει την πρόκληση πόνου (προσαρμοστική εξάντληση). Εάν ο ασθενής συνεχίσει να αγνοεί τα συμπτώματα και δεν διαφοροποιήσει τις καθημερινές συνήθειες του, μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση της περιοχής με μια σειρά από ανεπιθύμητα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου μυϊκού σπασμού ή πόνου σε γειτονικές περιοχές.

Θεραπευτικοί στόχοι

Ο εκπαιδευμένος θεραπευτής στην Χειροθεραπεία (Manual Therapy), με χρήση των χεριών του, προσπαθεί να εντοπίσει, να αναγνωρίσει και τελικά εκτελώντας ήπιους χειρισμούς να αποκαταστήσει την δυσλειτουργία στις πάσχουσες περιοχές του σώματος. Οι χειρισμοί αυτοί είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί για τους ασθενείς που πάσχουν από «αισθητηριακή κινητική αμνησία», δηλαδή λόγω συνήθειας κυριαρχούν διαφοροποιημένα μοτίβα κίνησης, με αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να «ξεχάσει» πως να λειτουργεί ώστε να χαλαρώνει μέρη του σώματος όπως ο αυχένας και οι ώμοι. Με τους εξειδικευμένους χειρισμούς το κεντρικό νευρικό σύστημα επανεκπαιδεύεται στην σωστή λειτουργικότητα με ασφάλεια και χωρίς πόνο. Η επακόλουθη μείωση του πόνου, η αυξημένη αποτελεσματικότητα της κίνησης και η βελτιωμένη λειτουργία είναι τα επιθυμητά αποτελέσματα οποιασδήποτε θεραπευτικής στρατηγικής.