Πολλές είναι οι φορές που νιώθουμε έναν κόμπο στο λαιμό, όταν δεν μπορούμε να εκφράσουμε κάτι που μας απασχολεί έντονα... Tο σώμα μας επηρεάζεται από το τι νιώθουμε και σκεφτόμαστε και όταν η ψυχή πονά, αλλά το στόμα σιωπά, το σώμα μας αναλαμβάνει να μας δείξει ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά...

Όσο απίστευτο και αν ακούγεται, το σώμα μας... μιλάει! Κάποιες φορές περισσότερο, άλλες λιγότερο, αλλά πάντα για τον ίδιο λόγο. Θέλει να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τι το ενοχλεί και τι το ευχαριστεί. Συνήθως επιλέγουμε να μην το ακούσουμε. Αν, όμως, το ακούγαμε, ο πόνος στην κοιλιά, η δύσπνοια, το τρέμουλο και η ταχυκαρδία τα οποία αρκετοί αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας, θα είχαν εξαφανιστεί. Σωματικά συμπτώματα, δηλαδή, που κάνουν την ζωή μας δύσκολη και επιμένουν με την ίδια ένταση, παρότι όλες οι εξετάσεις δείχνουν πως δεν πάσχουμε από κάτι ανησυχητικό. Εύλογα αναρωτιόμαστε: Αφού κανένα παθολογικό αίτιο δεν ευθύνεται για την κατάστασή μου, γιατί «πονάω»;

Η απάντηση κρύβεται στο μπαούλο των συναισθημάτων μας. Τα συναισθήματά μας επηρεάζουν κάθε κύτταρο του σώματός μας, και όχι μόνο τις σκέψεις και τη διάθεσή μας. Αναλόγως με το αν τα συναισθήματά μας είναι θετικά ή αρνητικά επηρεάζουν όλη τη χημεία του σώματός μας, με αποτέλεσμα την ενδυνάμωση ή την αποδυνάμωση της υγείας μας. Καθώς, λοιπόν, το σώμα μας επηρεάζεται, αρχίζει να μας δίνει κάποια συμπτώματα. Αρχίζει, δηλαδή, να μας μιλάει!

Η κατάσταση αυτή αναφέρεται συχνά με τον όρο «ψυχοσωματικά προβλήματα». «Ψυχοσωματικά ονομάζονται τα σωματικά συμπτώματα που δεν οφείλονται σε κάποια οργανική ή παθολογική αιτία. Η ένταση, όμως, και ο τρόπος που εκδηλώνονται, είναι παρόμοια με τη φύση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από μια βιολογική ασθένεια. Τα ψυχοσωματικά αποτελούν ένα μέσο έκφρασης των καταπιεσμένων δυσάρεστων συναισθημάτων και των ψυχολογικών συγκρούσεων/αδιεξόδων του ατόμου, μέσα από το σώμα του». Μια περίπτωση τέτοιων συγκρούσεων σχετίζεται με όσα θέλει να κάνει κάποιος, αλλά δεν μπορεί ή δεν πρέπει. Σαν συνέπεια, νιώθει μεγάλη καταπίεση, άγχος και στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει τη θέλησή του, την καταπνίγει, την «ξεχνά», ή πείθει τον εαυτό του πως την έχει ξεπεράσει. Τότε, το σωματικό σύμπτωμα χτυπάει σαν ξεχασμένο ξυπνητήρι, προκειμένου να μας αφυπνίσει. Όσο και να καταπιέσουμε τα συναισθήματά μας, είναι μαθηματικά βέβαιο πως εκείνα θα βρουν την έξοδο κινδύνου, όσο επώδυνη και αν είναι αυτή για τον οργανισμό μας. Το μυαλό ξεχνάει, το σώμα ποτέ...

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να διερευνάται το αίτιο έκλυσης αυτών των συμπτωμάτων, με τη βοήθεια του ιατρού, ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα κάποιας ασθένειας. Τα αίτια για την εμφάνιση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων είναι, όπως στις περισσότερες ψυχικές ασθένειες, πολυπαραγοντικά. Αυτό σημαίνει ότι συμβάλλουν περισσότεροι από ένας παράγοντες στη γέννηση και στη συντήρησή τους. Το άγχος εκτιμάται ότι αποτελεί έναν από τους πιο βασικούς παράγοντες που πυροδοτούν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, διότι επηρεάζει σημαντικά το κεντρικό νευρικό σύστημα, το ταλαιπωρεί, στέλνοντας άσκοπα «σήματα συναγερμού» και απορρυθμίζει τις βιολογικές λειτουργίες του σώματος, με αποτέλεσμα το άτομο να δυσλειτουργεί.

Συμπερασματικά, αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου μέσα στην περίοδο της «πολυμορφικής» κρίσης (αξιών, θεσμών, οικονομίας), θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει μια πληθώρα αγχογόνων ερεθισμάτων, π.χ. ανεργία, ή αίσθηση ξαφνικής απώλειας που το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει, αλλά και ότι το άτομο αρκετές φορές επενδύει τα μέγιστα για να πετύχει τα ελάχιστα. Οι συνθήκες αυτές αφενός αυξάνουν το άγχος για επιβίωση, αφετέρου καλλιεργούν συναισθήματα ματαίωσης, απαξίας, θλίψης και απογοήτευσης. Κάθε εξωτερικό ερέθισμα μας δημιουργεί συναισθήματα. Συναισθήματα που δεν είναι πάντα ευχάριστα. Μάλιστα, όσο πιο δυσάρεστα είναι, τόσο περισσότερο προσπαθούμε να τα απωθήσουμε. Τι ακριβώς απωθούμε όμως; Ένα κομμάτι του εαυτού μας; Γιατί το σώμα μας προσπαθεί να μας θυμίσει πράγματα που θέλουμε να ξεχάσουμε;

Η σχέση σώματος και ψυχής -που μελετάται από τους φιλοσόφους μέχρι και τους σύγχρονους ερευνητές- είναι μια σχέση αλληλεπίδρασης. Αυτό φαίνεται στις περιπτώσεις όπου το σώμα νοσεί από μια βιολογική ασθένεια, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η ψυχολογία (διάθεση – συναισθήματα) να επηρεάζεται αρνητικά. Ισχύει, ωστόσο, και το αντίστροφο! Θα πρέπει, λοιπόν, να δούμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ως τη φωνή της ψυχής μας, η οποία εξωτερικεύεται μέσα από το σώμα, αφού δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Στην περίπτωση που το άτομο δεν συμπεριφέρεται προληπτικά και αναβάλλει την επίλυση των ψυχολογικών του δυσκολιών, η ψυχή χρησιμοποιεί τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ως «υπενθύμιση» για κάτι που έχει μείνει πίσω και χρειάζεται να αλλάξει, ή να διορθωθεί.

Ο πόνος δεν είναι τυχαίος

Κάποιοι άνθρωποι υποφέρουν από σπαστική κολίτιδα, άλλοι από πονοκεφάλους, άλλοι από κρίσεις πανικού. Το όργανο, ή το σύστημα του σώματος στο οποίο εκδηλώνονται τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι εκείνο στο οποίο το άτομο έχει μια ευαισθησία. Είναι πολύ πιθανό να υπάρχει ένας κληρονομικός παράγοντας που να εξηγεί την ευαλωτότητα του συγκεκριμένου σημείου του σώματος. Για παράδειγμα, η σπαστική κολίτιδα ή οι πόνοι στο στομάχι ως αποτέλεσμα του άγχους πιθανόν να είναι συμπτώματα που τα μοιράζονται συγγενικά πρόσωπα (π.χ. μητέρα και κόρη)». Η ψυχή και το σώμα αποτελούν ένα ενιαίο και αδιάσπαστο σύνολο. Όταν πάσχει το ένα, μοιραία συμπαρασύρει και το άλλο. Γι' αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η αναζήτηση της ισορροπίας, στην επίτευξη της οποίας, συχνά, είναι αναγκαία και καθοριστική η συμβολή του θεραπευτή.

Με τη βοήθειά του θεραπευτή το άτομο θα μπορέσει:

• Να παρατηρήσει προσεκτικά την καθημερινότητά του και τα θέματα που το απασχολούν ή το δυσκολεύουν περισσότερο.
• Να ελέγξει τις προσωπικές του αντοχές σε στρεσογόνους παράγοντες.
• Να εντοπίσει τις αιτίες που πυροδοτούν το στρες του.
• Να ακολουθήσει ένα Πρόγραμμα Διαχείρισης Στρες, που θα ανταποκρίνεται στις δικές του προσωπικές ανάγκες.

Στόχος της θεραπείας είναι να βοηθήσει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών προβλημάτων, ενώ ταυτόχρονα ανοίγει τον δρόμο για τη βελτίωση της ψυχικής, σωματικής και πνευματικής υγείας του ατόμου.

Είναι σημαντικό να μην αγνοούνται τα σημάδια που το σώμα δείχνει...

Πηγές:

1. http://www.psy-therapy.gr/%CF%88%CF%85%CF%87%CE%BF%CF%83%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%B2%CE%BB%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/