ΠΑΡΕΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΝΕΥΡΟΥ

Η πάρεση του προσωπικού νεύρου, γνωστή και ως παράλυση του Bell, είναι νευρολογική διαταραχή που προκαλεί αδυναμία ή παράλυση των μυών τής μιας πλευράς τού προσώπου.

Το προσωπικό νεύρο (VII εγκεφαλική συζυγία) ελέγχει τους μιμικούς μυς τού προσώπου, καθώς και λειτουργίες όπως η γεύση στα πρόσθια δύο τρίτα τής γλώσσας και η έκκριση δακρύων και σιέλου. Οι περισσότεροι από τους μύες τού προσώπου ελέγχονται από το προσωπικό νεύρο. Το προσωπικό νεύρο ομοιάζει με τηλεφωνικό καλώδιο που περιλαμβάνει 7.000 ατομικές νευρικές ίνες και η ανατομία του είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Ξεκινά από το Εγκεφαλικό Στέλεχος, για την έξοδό του από τον Εγκέφαλο ακολουθεί ένα στενό τούνελ στο κροταφικό οστό, ενώ βρίσκεται σε στενή σχέση με τα νεύρα τής ακοής και ισορροπίας για να εξέλθει μέσω του βελονομαστοειδούς τρήματος. Μετά από την έξοδό του περνά μέσα από την παρωτίδα και χωρίζεται σε πολλούς κλάδους. Εξαιτίας της πολυπλοκότητας του προσωπικού νεύρου, τυχόν διαταραχή του μπορεί να προκαλέσει ποικιλία συμπτωμάτων. Αν οι μισές ή περισσότερες από τις νευρικές ίνες κοπούν, προκαλείται ατροφία των προσωπικών μυών. Αν ερεθιστούν από φλεγμονή, τότε προκαλείται σπασμός ή τίναγμα στους μύες τού προσώπου. Βέβαια δεν επηρεάζονται μόνο οι μύες, αλλά μπορεί να επηρεαστούν ακόμη οι δακρυϊκοί αδένες, οι σιελογόνοι αδένες, η γεύση στην πρόσθια επιφάνεια της γλώσσας κ.ά., με αποτέλεσμα στέγνωμα του ματιού, ή του στόματος που θα έχει ως συνέπεια την διαταραχή στη γεύση.

Bell's palsy

Η περισσότερο συνηθισμένη περίπτωση πάρεσης του προσωπικού νεύρου οφείλεται σε ίο, ονομάζεται πάρεση του Bell και ονομάστηκε έτσι γιατί ο Sir Charles Bell ήταν ο πρώτος που περιέγραψε την συγκεκριμένη πάθηση. Η παράλυση του Bell είναι συχνά ιδιοπαθής, δηλαδή χωρίς γνωστή αιτία. Πιθανοί παράγοντες περιλαμβάνουν ιογενείς λοιμώξεις, όπως ο ιός τού έρπητα (HSV-1), που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και οίδημα του νεύρου μέσα στο στενό κανάλι τού κροταφικού οστού, οδηγώντας σε πίεση και δυσλειτουργία τού νεύρου. Στη περίπτωση του έρπη ζωστήρας η διαφορά είναι ότι, εκτός από την μυϊκή αδυναμία, προκαλείται απώλεια της ακουστικής ικανότητας, με παρουσία ασαφών και επώδυνων φυσαλίδων. Αυτά τα συμπτώματα προοδευτικά εξαφανίζονται αυτόματα, παραμένει όμως μία μικρή απώλεια της ακουστικής ικανότητας.

Άλλες αιτίες πάρεσης είναι:

Τραυματισμός από κάταγμα στα οστά του κρανίου.
Χειρουργικές επεμβάσεις στην περιοχή τού αυτιού, ή στις περί του προσωπικού νεύρου περιοχές.
Όγκος στην περιοχή

Η συχνότητα της πάρεσης του προσωπικού νεύρου είναι 7-20/1000 άτομα, το ποσοστό ανδρών και γυναικών είναι ίδιο, υποτροπιάζει στο 7% των ασθενών, αφορά την δεξιά πλευρά τού προσώπου σε ποσοστό 63%, και ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι διαβητικοί και οι έγκυες γυναίκες.

Βασικά συμπτώματα

Κύρια συμπτώματα της πάρεσης του προσωπικού νεύρου είναι:

Ασυμμετρία στο πρόσωπο.
Πτώση του φρυδιού.
Απώλεια ρυτίδων στο μέτωπο και τα μάγουλα.
Πτώση της γωνίας του στόματος.
Ανεξέλεκτα δάκρυα από το μάτι της πάσχουσας πλευράς.
Αδυναμία να κλείσει το μάτι στη πάσχουσα πλευρά.
Αδυναμία να σφίξει το χείλος ή να διατηρηθεί το φαγητό στο στόμα.
Προοδευτική ατροφία των μυών του προσώπου.

Διάγνωση - Πρόγνωση

Τρεις είναι οι βασικές ερωτήσεις που συνήθως διατυπώνουν οι ασθενείς με πάρεση:

Ποία είναι η αιτία;
Πότε θα περάσει;
Ποία είναι η καλύτερη θεραπεία;

Για να απαντηθούν, θα πρέπει να γίνει μία λεπτομερής εκτίμηση της κατάστασης του ασθενή, να καθοριστούν τα αίτια. αλλά και ποια περιοχή τού νεύρου έχει επηρεαστεί ώστε να σχεδιαστεί η καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση. Υπάρχουν ειδικά test, όπως ακοής, δακρύων, ισορροπίας με σκοπό να καθορισθεί η περιοχή τού νεύρου που έχει επηρεασθεί. Με την ακτινογραφία, την μαγνητική τομογραφία, ή την αξονική διευκρινίζεται αν υπάρχει φλεγμονή, όγκος, ή κάταγμα. Επίσης, υπάρχουν τεχνικές ηλεκτροδιάγνωσης, όπως το ηλεκτρομυογράφημα κ.ά., όπου καταγράφεται η λειτουργική κατάσταση του νεύρου, ενώ μπορεί να φανεί και κάποια προοπτική τής τελικής έκβασης του προβλήματος.

Σύμφωνα με την Copenhagen Facial Nerve Study, σε σύνολο 2.570 ασθενών -όπου 1.701 με ιδιοπαθή πάρεση και 869 από άλλες αιτίες-, με το 70% να εμφανίζει πλήρη πάρεση, τα αποτελέσματα ήταν: το 71% των ασθενών είχε πλήρη αποκατάσταση, το 12% μικρή αποκατάσταση, το 13% μέτρια αποκατάσταση, ενώ το 4% καθόλου αποκατάσταση.

Η πλέον σημαντική επιπλοκή που μπορεί να προκληθεί από την ολική παράλυση του προσωπικού νεύρου αφορά έλκος στον κερατοειδή χιτώνα τού ματιού. Η επιπλοκή αυτή αποφεύγεται, αν το μάτι διατηρείται υγρό είτε με περιοδικό κλείσιμο του, είτε με την χρήση συστηματικά ειδικών σταγόνων (κολλύριο). Ο ασθενής πρέπει να φορά σε εξωτερικό χώρο πάντα γυαλιά ηλίου

Θεραπεία

Η θεραπεία είναι κυρίως συντηρητική. Για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να αρχίσει άμεσα ή το αργότερο μέσα στις πρώτες τρείς ημέρες μετά την εγκατάσταση των συμπτωμάτων της πάρεσης του προσωπικού νεύρου. Εάν η θεραπεία ξεκινήσει δέκα ή περισσότερες ημέρες μετά, τότε η αποτελεσματικότητα της μειώνεται. Η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και φυσικοθεραπεία. Φαρμακευτικά χορηγούνται στον ασθενή κορτικοστεροειδή με στόχο την μείωση της φλεγμονής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αντιϊκά. Συμπληρωματικά χορηγούνται βιταμίνες, ιδιαίτερα του συμπλέγματος Β για την ενδυνάμωση του νεύρου. Η φυσικοθεραπεία έχει δύο στόχους. Ο πρώτος είναι η αποσυμπίεση του νεύρου και ο δεύτερος η ενίσχυσή του. Η αποσυμπίεση επιτυγχάνεται με ήπιους χειρισμούς, κινητοποιώντας τα οστά τού κρανίου, ιδιαίτερα του κροταφικού, μέσω της κρανιοϊερής θεραπείας. Για την ενίσχυση του νεύρου χρησιμοποιούμε ερεθιστικά ρεύματα ειδικής μορφής. Απαραίτητο συμπλήρωμα της θεραπευτικής μας προσέγγισης είναι ειδικό πρόγραμμα ασκήσεων ενίσχυσης των μυών τού προσώπου. Σε περισσότερο πολύπλοκες περιπτώσεις η αποσυμπίεση επιτυγχάνεται χειρουργικά. Βέβαια αυτή η διαδικασία έχει μερικές επιπλοκές, όπως: απώλεια, ή μείωση της ακουστικής ικανότητας, πρόκληση ιλίγγων, πρόκληση αιματώματος, απώλεια ποσοτήτων εγκεφαλονωτιαίου υγρού, μόλυνση, προσωρινή παράλυση.