Τα νερά των φυσικών ή ιαματικών πηγών είναι νερά, που πηγάζουν μέσα από πετρώματα και βράχους που βγαίνουν από τα έγκατα της γης. Είναι μεταλλικά νερά, που περιέχουν διαλυμένα μεταλλικά συστατικά - όπως νάτριο, κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο, ράδιο, σίδηρο, ιώδιο , φωσφόρο και θείο - ή αέρια- όπως διοξείδιο του άνθρακα, υδρόθειο, άζωτο, οξυγόνο και υδρογόνο.

Τα νερά αυτά έχουν διάφορο βαθμό οξύτητας και είναι ή όξινα ή αλκαλικά ή και ουδέτερα. Έτσι συχνά ακούμε ότι μία πηγή είναι θειούχος αλκαλική ή χλωρονατριούχος ή οξυπηγή ή ραδιούχος. Αυτό σημαίνει ότι στην πηγή αυτή υπερισχύει ένα συστατικό περισσότερο από τα άλλα . Η θερμοκρασία των φυσικών πηγών είναι διάφορη επίσης και φτάνει μέχρι και τους 60oc και ακόμα περισσότερο.

Το πόσιμο νερό που βρίσκεται στους ποταμούς, τα πηγάδια ή τις κοινές πηγές, προέρχεται είτε από τη βροχή, είτε από νερά που μετακινούνται στο φλοιό της γης με εξάτμιση ή διήθηση μέσω των επιφανειακών πετρωμάτων.
Τα μεταλλικά νερά των ιαματικών πηγών προέρχονται αντίθετα από μεγάλο βάθος μέσα από τη γη. Παράγονται από την ερυθροπυράκτωση πετρωμάτων που βρίσκονται σε βάθος, ως αποτέλεσμα της αυξημένης θερμοκρασίας του κέντρου της γήινης σφαίρας. Ο καθηγητής Arm. Gautier (1837 – 1930), της Ιατρικής Χημείας του Πανεπιστημίου του Παρισιού, έδειξε ότι από τη θέρμανση στους 600ο Κελσίου πετρωμάτων γρανίτη, πορφυρίτη, οφείτη και άλλων, μπορεί να παραχθεί νερό. Το οξυγόνο και το υδρογόνο που παράγονται από την ερυθροπυράκτωση των πετρωμάτων, λόγω διαφοράς πίεσης μετακινούνται προς την επιφάνεια της γης. Στη πορεία τους αυτή, σιγά – σιγά ψύχονται, για να σχηματίσουν τελικά νερό. Αυτή η πορεία συμπαρασύρει μόρια αλάτων σε κατάσταση ιόντων, μαζί με αέρια και ράδιο, που υπάρχει στα πετρώματα πισσουρανίτου, καθιστώντας το νερό ραδιενεργό. Η ραδιενέργεια μετράτε σε millimicrocurie (μιλιμικροκιουρι). Ραδιενεργός θεωρείτε μια πηγή όταν περιέχει 1 ¼ μονάδες. 
Τα πρωτογενή αυτά νερά, όπως ονομάζονται, εμφανίζουν σταθερή θερμοκρασία, που δεν επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες ή τη θερμοκρασία των επιφανειακών στρωμάτων της γης, όπως συμβαίνει με τα δευτερογενή βρόχινα ή πηγαία κοινά νερά. 
Τα πρωτογενή νερά υπολογίζεται ότι προέρχονται από 18.000 μέτρα βάθος. 
Μερικά από αυτά είναι υπόθερμα. Το γεγονός αυτό μπορεί να οφείλεται στην δαιδαλώδη πορεία που ακολουθούν σε μικρό βάθος από την επιφάνεια της γης ή στην ανάμειξη τους με δευτερογενή ψυχρά νερά πριν την έξοδό τους στην επιφάνεια.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

Η Ελληνική γη βρίσκεται στο κέντρο περιοχής γεωλογικών τεκτονικών διαταράξεων, με αποτέλεσμα να προκαλούνται συχνοί και μερικές φορές ισχυροί σεισμοί. Σαν αντιστάθμισμα όμως είναι μεταξύ των πλουσιότερων χωρών σε ιαματικές πηγές. 
Οι πηγές μας, αν και δεν έχουν την επιστημονική οργάνωση και τον απαραίτητο εξοπλισμό, ανάλογων του εξωτερικού, θεραπευτικά όμως είναι ισάξιες και πολλές φορές ανώτερες από αυτές.
Υπάρχουν περίπου 752 μεταλλικές ιαματικές πηγές (νησιά 229, Στερεά Ελλάδα 156, Μακεδονία 115, Πελοπόννησος 114, Θεσσαλία 57, Ήπειρος 56, Θράκη 25). Από τις πηγές αυτές λειτουργούν σαν λουτροπόλεις 80, ο επίσημα καταχωρημένος αριθμός τους όμως είναι 65. Απ’ αυτές τουριστικής σημασίας είναι οι 18 και τοπικής σημασίας οι 47. Οι περισσότερες είναι χλωριονατριούχες, όπως για παράδειγμα του Αγίου Νικολάου Μεθάνων, της Βουλιαγμένης Αττικής, στα Λουτρά της Ωραίας Ελένης στις Κεχριές Κορίνθου, στα Καμένα Βούρλα και στο Λουτράκι.

Τα λουτρά στην Ελλάδα ταξινομούνται με βάση τη θερμοκρασία του νερού:

• σε κρύα (κάτω των 28oC) 
• σε ζεστά (άνω των 28 oC) 

Από τα πιο δημοφιλή είναι τα λουτρά της Αιδηψού με θερμοκρασία 78oC.

Τα ιαματικά λουτρά μπορούν να βοηθήσουν ένα ευρύ φάσμα παθήσεων ανάλογα με τη σύνθεση τους, π.χ. αρθρίτιδα, δερματοπάθειες, κυκλοφορικές διαταραχές, νευρώσεις, ρευματισμούς, διευκόλυνση της εντερικής λειτουργίας κ.α. πάντως οι παθήσεις για τις οποίες "ενδείκνυται" μια ιαματική πηγή έχουν καθοριστεί εμπειρικά, αλλά όχι επιστημονικά. Σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα των ιαματικών λουτρών έχει η σωστή επιλογή του κατάλληλου για την συγκεκριμένη πάθηση. Απαραίτητα ο πάσχων πρέπει συμβουλεύεται τον ιατρό του ή φυσικοθεραπευτή για την σύνθεση που πρέπει να έχει το λουτρό ώστε να μπορέσει να ευεργετηθεί από τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Τα ερεθίσματα από τις ιαματικές πηγές διακρίνονται:

• Θερμικά
• Χημικά
• Μηχανικά

Α) Θερμικό ερέθισμα

Έχουμε θερμικό ερέθισμα όταν η θερμοκρασία του ιαματικού νερού είναι ανώτερη ή κατώτερη της θερμοκρασίας του σώματός μας η οποία καλείται ουδέτερη ή αδιάφορος και είναι 33ο ως 34 oC. Έτσι ένα λουτρό με θερμοκρασία 21ο ως 25oC χαρακτηρίζεται ως δροσερό, χλιαρό χαρακτηρίζεται αυτό με θερμοκρασία 26ο - 32oC, αδιάφορο αυτό με θερμοκρασία 33ο - 34oC και από 38oC και πάνω υπέρθερμο. Τα θερμά λουτρά λοιπόν προκαλούν περιφερική υπεραιμία και χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία χρόνιων παθήσεων (ρευματισμοί, αρθρίτιδες, νευρίτιδες).
Αυτά τα λουτρά αυξάνουν τις καύσεις στον οργανισμό και αυτό διαπιστώνεται με την αύξηση των αλάτων και του ουρικού οξέος που αποβάλλονται με τα ούρα.
Θερμά λουτρά μικρής διάρκειας φέρνουν ευεξία και εξαφανίζουν την κόπωση. Ενώ αντίθετα λουτρά μεγαλύτερης διάρκειας προκαλούν εξάντληση.

Β) Χημικό ερέθισμα

Αυτό προκαλείται από τα διαλυμένα στα ιαματικά νερά στερεά συστατικά τα οποία βρίσκονται υπό μορφή ιόντων. Αυτά κατά τη διάρκεια του λουτρού προσκολλώνται στο δέρμα ερεθίζουν τις νευρικές ίνες και δια της νευρικής οδού το ερέθισμα μεταφέρεται σ' ολόκληρο τον οργανισμό αντίθετα τα αέρια που βρίσκονται σε αεριώδη κατάσταση προσκολλώνται για λίγο, απορροφώνται, διεισδύουν βαθύτερα στο δέρμα και με την κυκλοφορία μεταφέρονται σ' όλα τα όργανα και τους ιστούς του οργανισμού (CO2, H2s, ραδόνιο).

Γ) Μηχανικό ερέθισμα

Προκαλείται από την πίεση του ιαματικού νερού στο σώμα του λουομένου (υδροστατική πίεση). Η επίδραση της υδροστατικής πίεσης γίνεται καταφανής σε λουτρά αδιάφορης θερμοκρασίας στα λουτρά που δεν έχουμε καθόλου θερμικό παράγοντα.
Διαπιστώθηκε λοιπόν ότι σε αυτά τα λουτρά η πίεση στις περιφερειακές φλέβες ανέρχεται. Η αύξηση αυτής της πιέσεως όμως είναι μικρά εφ' όσον το ύψος του νερού παραμένει κάτω από το ύψος της καρδιάς. Όταν το νερό ανέλθει πάνω από το ύψος της καρδιάς έχουμε μεγαλύτερη συμπίεση του θώρακος και κατ' αυτόν τον τρόπο αύξηση της φλεβικής πιέσεως.
Η υδροστατική πίεση έχει σημαντική δράση στη διούρηση. Στην αρχή κάθε λουτρού η ποσότητα των ούρων αυξάνει, ανεξάρτητα από την θερμοκρασία, αυξάνει δε τόσο περισσότερο όσο μεγαλύτερη είναι η "στήλη" ύδατος που πιέζει την κοιλιά.

ΛΟΥΤΡΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Λουτροθεραπεία είναι η εμβύθιση ολόκληρου του σώματος ή μέρους του σώματος σε κάποιο υλικό (νερό, λάσπη) για θεραπευτικούς σκοπούς. Ο τρόπος εφαρμογής της γίνεται με: λούσεις, καταιονήσεις, περιτυλίξεις, επιθέματα, λασπόλουτρα, υδρομάλαξη - δινόλουτρα.
Πριν την έναρξη κάθε λουτροθεραπείας πρέπει να καθοριστεί η διάρκεια της, η θερμοκρασία και η μορφή του λουτρού. Είναι υποχρεωτική η ιατρική εξέταση όχι μόνο των πασχόντων αλλά και των υγιών ακόμα ατόμων. 
Επειδή ακόμα η ευεργετική δράση των ιχνοστοιχείων, που περιέχονται στα θερμομεταλλικά νερά καθώς και αν αυτά περνάνε μέσα από το δέρμα και με ποιο τρόπο δεν είναι πλήρως εξακριβωμένη σαν μοναδική αποδεκτή δράση της λουτροθεραπείας είναι αυτή, που πηγάζει από τις φυσικές ιδιότητες του φυσικού νερού (άνωση, οσμωτική πίεση και θερμοκρασία). Αυτές οι ιδιότητες σε συνδυασμό με την κινησιοθεραπεία,που πρέπει απαραίτητα να γίνεται μέσα στο νερό κάνουν τη μέθοδο πολύ αποτελεσματική στην αντιμετώπιση παθήσεων του μυοσκελετικού συστήματος. Έτσι λοιπόν η λουτροθεραπεία είναι μια μορφή φυσικοθεραπείας που προκαλεί συνήθως κατά την πρώτη εβδομάδα μεγάλες τροποποιήσεις στον οργανισμό. Κατά γενικό κανόνα πρέπει να διακόπτεται η λουτροθεραπεία όταν οι μεγάλες παροξύνσεις κατά το έβδομο λουτρό δεν έχουν υποχωρήσει. Η διάρκεια του λουτρού ποικίλει από 15' έως 25'. Η χρονική διάρκεια πρέπει να είναι μικρά κατά τα πρώτα λουτρά και να αυξάνεται βαθμιαίως. Η δε μέση διάρκεια μιας λουτροθεραπείας είναι τρεις βδομάδες. Τα λουτρά γίνονται συνήθως το πρωί ή αργά το απόγευμα και πάντοτε με κενό στομάχι.
Πάρα πολλές φορές τις πρώτες μέρες της θεραπείας ο ασθενής αρχίζει να αισθάνεται αδιαθεσία, αϋπνία, κεφαλαλγία, πυρετό ή υποθερμία, ολιγοουρία ή πιο σπάνια πολυουρία. Ακόμα έχουμε διαταραχές στο πεπτικό σύστημα που συνοδεύονται από ανορεξία έως και δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Έχουμε ακόμα επιδείνωση των αρθριτικών πόνων, κρίση ουρικής αρθρίτιδας και υπατικές αντιδράσεις. Αυτή τη πρώτη φάση που χαρακτηρίζει την "ιαματική κρίση" ή "λουτρική αντίδραση" ακολουθεί μια "θετική φάση", σχετικής ευεξίας. Τη δεύτερη φάση ακολουθεί μια τρίτη που ονομάζεται "ιαματική κόπωση" η οποία πολλές φορές μπορεί να είναι παρά πολύ πρόωρη και δεν πρέπει να συγχέεται με την "ιαματική κρίση.

Η ευεργετική δράση της ιαματικής λουτροθεραπείας οφείλεται σε συνδυασμό διαφορετικών παραγόντων, όπως:

• η κατάλληλη θερμοκρασία του νερού (33-35 βαθμοί Κελσίου)
• η άσκηση του σώματος μέσα στο νερό, μέσω της εξουδετέρωσης της βαρύτητας του σώματος μέσα στο νερό
• η δυνατότητα που προσφέρει μια λουτρόπολη για ανάπαυση, σωματική άσκηση, φυσικοθεραπεία και ψυχαγωγία
• η αλλαγή του φυσικού περιβάλλοντος και των συνθηκών της καθημερινής τους ζωής
• τα συστατικά του νερού

Τα πλεονεκτήματα της ιαματικής λουτροθεραπείας είναι πολλά, όπως η μείωση του πόνου, η βελτίωση του μυοσκελετικού συστήματος - που συμβάλλει στη καλύτερη αυτοεξυπηρέτηση του ατόμου -, η βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος, η βελτίωση της ψυχικής διάθεσης.

Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες δεν συνιστάται η ιαματική λουτροθεραπεία, όπως:

• το άτομο έχει πυρετό
•  η ρευματική πάθηση συνυπάρχει ή με μια βλάβη της καρδιάς ή με σοβαρή αναιμία ή με αυξημένη αρτηριακή πίεση ή με μια άλλη σοβαρή ανωμαλία
• η ρευματική πάθηση βρίσκεται σε οξύ στάδιο
• επιβάλλεται μια παρατεταμένη ανάπαυση
• η ρευματική πάθηση δεν ελέγχεται ικανοποιητικά με τα φάρμακα και τα γενικά μέτρα αντιμετώπισης της
• όταν δεν βοηθά ο ασθενής ή όταν δεν είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετηθεί
• σε γυναίκες κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσης

ΠΑΘΗΣΕΙΣ - ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Ρευματικές Παθήσεις: Καμένα Βούρλα, Αιδηψός, Θερμοπύλες, Θερμή Λέσβου, Ικαρία, Κύθνος, Λαγκαδάς , Ν.Απολλωνία.
• Αναπνευστικού συστήματος: Θερμοπύλες, Σμόκοβο ,Κυλλήνη.
• Γυναικολογικές Παθήσεις: Θερμοπύλες, Μέθανα, Λαγκαδάς, Ν. Απολλωνία, Υπάτη,…
• Δέρματος: Αριδαία ,Υπάτη, Καϊάφα, Θερμοπύλες ,…
• Ήπατος και χοληδόχου: Πλατύστομο, Λουτράκι, Καϊάφα, Καλλιθέα Ρόδου,…
• Θρέψης: Πλατύστομο, Λουτράκι, Καλλιθέα Ρόδου,…
• Κυκλοφορικού Συστήματος: Υπάτη, Λαγκαδάς ,…
• Νεφρών και Ουροφόρων Οδών: Πλατύστομο, Λουτράκι, Καλλιθέα Ρόδου,…
• Περιφερικών Νεύρων:Καμένα Βούρλα, Θερμοπύλες, Κύθνος, Μέθανα, Αιδηψός,…
• Στομάχου και εντέρων: Πλατύστομο, Λουτράκι, Καλλιθέα Ρόδου,…

Υπάρχουν ασφαλιστικά ταμεία που να καλύπτουν τα έξοδα της ιαματικής λουτροθεραπείας;

Ναι! Απλά ρωτήστε το ασφαλιστικό σας ταμείο ή το γιατρό σας. Όμως, τα ασφαλιστικά ταμεία έχουν κάποιους περιορισμούς.