26 Μαΐου 2003

Κατηγορία

Trigger Points

# Topics

πόνος, μυοπεριτονιακή απελευθέρωση, μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης πόνου, myofascial pain syndrome

Social sharing

ΜΥΟΠΕΡΙΤΟΝΙΑΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΥΡΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΟΝΟΥ

Μικρο-τραυματισμοί των μυϊκών ινών οδηγούν στην δημιουργία των Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Πόνου. Πώς μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτά;

Η πρώτη αναφορά στην διεθνή βιβλιογραφία της άποψης ότι οι μύες μπορεί να είναι η αιτία πόνου έγινε από την Dr Travell και τον D.G. Simons το 1983, εκφράζοντας μια ριζοσπαστική ιδέα για το Μυοσκελετικό Σύστημα. Πολλοί πίστευαν και μερικοί ακόμα και σήμερα πιστεύουν ότι η αλλαγές στην δομή του σώματος, όπως είναι οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις, η φλεγμονή κάποιου νεύρου, οι τραυματισμοί αρθρώσεων κ.α., είναι οι μοναδικές χειροπιαστές αιτίες πόνου (Δομικό Μοντέλο). Αυτή άποψη έρχεται σήμερα να αμφισβητηθεί κυρίως λόγω της αναποτελεσματικότητας να αντιμετωπισθούν με τον κλασσικό τρόπο κάποιες επώδυνες καταστάσεις.

Τι είναι τα Trigger Points ή Μυϊκά Σημεία Πυροδότησης Πόνου και πως δημιουργούνται;

Το ανθρώπινο σώμα περιλαμβάνει περισσότερους από 600 μύες. Η σύσπαση αυτών των μυών προκαλεί όλες τις κινήσεις του σώματος, όπως είναι το βάδισμα, το τρέξιμο, κ.α.. Οι σκελετικοί μύες αποτελούνται από τις μυϊκές ίνες, οι οποίες έχουν την δυνατότητα να “κονταίνουν” κατά την διάρκεια της σύσπασης 30% με 40% του συνολικού μήκους τους. Οι μυϊκές ίνες αποτελούνται από πολλά ινίδια, που είναι κατασκευασμένα από δύο τύπους πρωτεϊνών την Ακτίνη και την Μυοσίνη, που στην ουσία προκαλούν την μυϊκή σύσπαση. Κατά την διάρκεια της σύσπασης οι μυϊκές ίνες γλιστρούν η μία πλάι στην άλλη, αντίθετα σε περίπτωση έλξης απομακρύνονται. Η βίαιη έλξη κατά συνέπεια η βίαιη απομάκρυνση προκαλεί αντίδραση βίαιης επαναφοράς. Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να προκαλέσει Μικρό-τραυματισμό στις μυϊκές ίνες. Αυτός ο μικρό-τραυματισμός οδηγεί στην δημιουργία των Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Πόνου (ΜΣΠΠ) - trigger points (TPs).

Το μυοπεριτονιακό σημείο πυροδότησης πόνου ή trigger point είναι ένα υπερευαίσθητο σημείο στον μυ, το οποίο χαρακτηρίζεται σαν ενεργό όταν είναι επώδυνο στην πίεση ή προβάλει (αντανακλά) πόνο σε κάποια περιοχή του σώματος μακριά από αυτό, ενώ περιορίζει την κινητικότητα της περιοχής και ελαττώνει την μυϊκή ισχύ. Αρκετές φορές μεταπηδάει σε λανθάνουσα κατάσταση, προκαλώντας μόνο περιορισμό της κινητικότητας και της μυϊκής ισχύος, αλλά μόλις οι συνθήκες το ευνοήσουν μετατρέπεται εκ νέου σε ενεργό. Μέσω ποιου μηχανισμού ένα ενεργό trigger point μεταπηδάει σε λανθάνουσα κατάσταση και το αντίθετο; Συνήθως τα TPs προκαλούν συγκεκριμένο υπόδειγμα πόνου. Αν αυτό δεν διαπιστωθεί και αναγνωρισθεί από κάποιον έμπειρο θεραπευτή, τότε ακολουθείται η συνηθισμένη αγωγή (ξεκούραση, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, μυοχαλαρωτικά, παυσίπονα, φυσικοθεραπεία κ.α.). Αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει το TP από ενεργό να μεταπηδήσει σε σιωπηλό ή λανθάνων, ανακουφίζοντας από τον πόνο τον ασθενή. Παραμένει όμως ο περιορισμός της κινητικότητας και η ελάττωση της μυϊκής ισχύος. Αυτή η κατάσταση μπορεί να διατηρηθεί για χρόνια ή έχοντας ο ασθενής ανακουφισθεί από τον πόνο να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες, που θα οδηγήσει στην εκ νέου ενεργοποίηση του, με αποτέλεσμα περιόδους ύφεσης οι οποίες θα εναλλάσσονται με περιόδους έξαρσης. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει πλέον ορατός ο κίνδυνος πρόκλησης χρόνιου πόνου.

Η παρουσία trigger points μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις μη αναστρέψιμες;

Πόνος ο οποίος επαναλαμβάνεται και δεν αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγεί σε πολλές δυσάρεστες καταστάσεις επηρεάζοντας την ποιότητα τα ζωής των ασθενών. Προκαλεί ψυχολογικά, κοινωνικά αλλά και οικονομικά προβλήματα τόσο στον ίδιο τον ασθενή όσο και στο περιβάλλον του. Παρόλα αυτά όμως η σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος μέσω της τεχνικής Manual Therapy μπορεί να βγάλει τον ασθενή από αυτήν την δυσάρεστη θέση, ακριβώς γιατί τον αντιμετωπίζουμε σαν ένα ενιαίο σύνολο με ψυχοσωματική διάσταση.

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια:

ΟΥΣΙΩΔΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ

Λεπτομερές ιστορικό
Ψηλάφηση του μυός για αναζήτηση του επώδυνου σημείου, αναπαραγωγή του πόνου με επιβεβαίωση από τον ασθενή και πρόκληση πόνου στο τελικό όριο της κίνησης

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗΣ

Πρόκληση “Αντανακλαστικής Μυϊκής Σύσπασης”, με την ψηλάφηση ή την ισχαιμική πίεση
Πρόκληση Αντανακλαστικής Μυϊκής σύσπασης με την χρήση Στεγνής Βελόνας
Αναπαραγωγή του υποδείγματος του προβαλλόμενου πόνου
Ηλεκτρομυογράφημα - Η.Μ.Γ.
Έλεγχος Μυϊκής ισχύος
Νευρολογικός έλεγχος

Θεραπεία

trigger point treatment Ισχαιμική Πίεση: Χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα του ο ειδικός θεραπευτής ή ένα ειδικό όργανο εφαρμόζει σταθερή πίεση με ελαφρά κυκλική φορά από έξω προς το κέντρο του TPs για 35 έως 45 δευτερόλεπτα. Η ένταση της πίεσης εξαρτάται από την αντοχή του ασθενή στο επώδυνο ερέθισμα. Η Dr Travell ονόμασε αυτήν την τεχνική “Ισχαιμική Πίεση” γιατί κατά την εφαρμογή το σημείο γίνεται λευκό λόγω της απομάκρυνσης του αίματος, ενώ με την απελευθέρωση της πίεσης κόκκινο λόγω της βίαιης επαναφοράς του αίματος. Η τεχνική επαναλαμβάνεται για 4 ή 5 φορές ανάλογα με την κρίση του θεραπευτή. Στην συνέχεια εφαρμόζεται πάγος για 10 λεπτά και διάταση του μυ ώστε να τον επαναφέρουμε στο σωστό μήκος και να αποκτήσει την φυσιολογική του ελαστικότητα.

Τεχνική της Στεγνής (Ξηράς) Βελόνας: Η τεχνική βασίζεται στην εισαγωγή και τον επαναλαμβανόμενο χειρισμό μίας αποστειρωμένης ( μίας χρήσεως ) πολύ λεπτής και ευκίνητης βελόνας στα trigger points. Η ανακούφιση από τον πόνο οφείλεται στην αντανακλαστικά και μηχανικά προκαλούμενη μυϊκή απελευθέρωση. Συνήθως μία εφαρμογή με βελόνα είναι αρκετή.Με την χρήση αυτής της τεχνικής επιταχύνουμε τα θετικά αποτελέσματα, αν και το πρώτο 24ώρο πιθανόν να προκληθούν αντιδράσεις που έχουν να κάνουν με αίσθημα βάρους στη περιοχή, μούδιασμα ή πόνο. Από το δεύτερο 24ώρο και κυρίως μετά το τέταρτο επιτυγχάνουμε σημαντική μυϊκή χαλάρωση και αναλγησία, ή οποία συνοδεύεται από αύξηση της μυϊκής ελαστικότητας και ισχύος. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να επιτύχουμε λειτουργικότητα απαλλαγμένη από συμπτώματα.

Ανάλογα με την κρίση του θεραπευτή μπορεί η θεραπεία να συνδυασθεί με Θεραπευτικό Υπέρηχο.

Η Τεχνική της Στεγνής Βελόνας έχει κάποια σχέση με τον Βελονισμό;

Όχι δεν έχει καμία σχέση με τον Βελονισμό. Αντίθετα έχει σημαντικές διαφορές όπως:

Η απελευθέρωση του TP γίνεται μέσο του αντανακλαστικού τόξου, ενώ στον βελονισμό το παυσίπονο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με την απελευθέρωση ενδορφινών (φυσικής παυσίπονης ουσίας που παράγεται από τον οργανισμό)
Τα TPs είναι συγκεκριμένα σημεία των μυών, που ακολουθούν συγκεκριμένα πατέντα προβαλλόμενου πόνου, ενώ στον βελονισμό χρησιμοποιούνται μεσημβρινοί ή ενεργειακά κανάλια
Χρησιμοποιείται μία βελόνα ενώ στον βελονισμό πολλές
Ο θεραπευτής πρέπει να γνωρίζει την θέση και την περιοχή που προβάλλει πόνο το κάθε TP, ενώ ο βελονιστής όχι
Η τεχνική της στεγνής βελόνας ακολουθείται πάντα από διάταση του μυ, ώστε να επανέλθει η ελαστικότητα και το φυσικό του μήκος.

Συνήθως σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει και πόσες θεραπείες χρειάζονται;

Μπορεί να βοηθήσει σε όλα τα επώδυνα περιστατικά που δεν έχουν αντιμετωπισθεί ικανοποιητικά από άλλες μορφές θεραπείας ή δεν έχουν σαφή διάγνωση, όπως: Πονοκέφαλος, οσφυαλγία, ισχιαλγία, Αυχενικό Σύνδρομο, περιαρθρίτιδα ώμου, παγωμένος ώμος, τενοντίτιδα, σύνδρομα υπέρχρησης, περιορισμός της κινητικότητας, κ.α.. Συνήθως χρειάζονται 5 έως 10 συνεδρίες ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος.

Πηγή

The Manual of Trigger Point and Myofascial Therapy by Dimitrios Kostopoulos

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΙΓΓΙΝΑΓΚΑΣ, MSc, Υπ. Διδάκτορας

Φυσικοθεραπευτής

Στην ίδια κατηγορία

Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

04 Οκτωβρίου 2025 | Αθηνάς Κατσιμήτρου - Τιγγινάγκα, Mld/Cdt | Καρκίνος του Μαστού

Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ

04 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Αυχενικό Σύνδρομο

Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σύνδρομο Θωρακικής εξόδου

Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Άγχος - stress

Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.

stressed woman siting at desk in office surrounded Σε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress

Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
Εργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).

Επιπτώσεις του stress στην υγεία

african american businesswoman trying to concentra Το χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:

Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress

Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.

1. Τρόπος ζωής

Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.

3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger

osteopathy patient getting treatment massage1 Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011). Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.

4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα

executives doing yoga Η αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:

Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.

Συμπεράσματα

Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.

Πηγές

American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.