Τον τελευταίο καιρό, από την επιστημονική  κοινότητα υπάρχει μια έκρηξη ενδιαφέροντος για έρευνες και αναλύσεις σχετικά με την κατανόηση του θέματος της φλεγμονής.

Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στο γεγονός ότι η χρόνια φλεγμονή έχει συνδεθεί σχεδόν με κάθε χρόνια ασθένεια, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, των καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου, της αρθρίτιδας, της άνοιας, του μυοπεριτονιακού πόνου, ενώ συνδέεται ακόμη με την επιτάχυνση της διαδικασίας γήρανσης.

Φλεγμονή: Φίλος ή εχθρός;

Η φλεγμονή είναι μέρος του αμυντικού μηχανισμού του σώματος ως απάντηση σε τραυματισμό, σε παθογόνο τοξίνη ή μόλυνση. Προστατεύει τον οργανισμό εσωτερικά ενεργοποιώντας τις διαδικασίες επούλωσης για την αποκατάσταση της υγείας μέσω της ομοιόστασης. Σε περίπτωση όμως όπου αποτύχει να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον επιβαρυντικό παράγοντα στη συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, αλλοιώνεται η δράση της και μετατρέπεται σε παράγοντα κινδύνου.

Μεταξύ των δυο βασικών τύπων φλεγμονής, δηλαδή της οξείας και της χρόνιας, η πρώτη εντοπίζεται εύκολα. Η οξεία φλεγμονή εκδηλώνεται τοπικά και γρήγορα μετά από έναν τραυματισμό π.χ. διάστρεμμα στη ποδοκνημική άρθρωση. Σε μια τέτοια περίπτωση το ανοσοποιητικό σύστημα θα ενεργοποιήσει την άμυνα του και θα στείλει στη περιοχή φλεγμονώδη κύτταρα και κυτοκίνες (οι κυτοκίνες περιλαμβάνουν χημειοκίνες, ιντερφερόνες, ιντερλευκίνες, λεμφοκίνες και παράγοντες νέκρωσης όγκων, παράγονται από ένα ευρύ φάσμα κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των ανοσοκυττάρων). Επιπλέον, οι κυτοκίνες και οι χημειοκίνες (Οι υποδοχείς χημειοκινών, που βρίσκονται στην επιφάνεια πολλών ανοσοκυττάρων, είναι μικρές πρωτεΐνες που συνδέονται με τους υποδοχείς τους και ελέγχουν τη δράση και συμπεριφορά των λευκών αιμοσφαιρίων) στέλνουν μήνυμα έλκοντας ένα στρατό από λευκά αιμοσφαίρια να περικυκλώσουν και να προστατέψουν τη περιοχή, με αποτέλεσμα πόνο, ερυθρότητα, πρήξιμο και θερμότητα.

Η οξεία φλεγμονώδης διδικασία λειτουργεί ανάλογα και σε περιπτώσεις λοιμώξεων όπως στη γρίπη, COVID-19 ή πνευμονία. Σε περιπτώσεις λοιμώξεων η φλεγμονή είναι απαραίτητη, γιατί διαφορετικά θα ενισχύονταν η δράση τους σε τέτοιο βαθμό ώστε να υπάρχει η πιθανότητα να γίνουν θανατηφόρες. Εντούτοις, αν η φλεγμονώδης απόκριση δεν υποχωρήσει μετά από περίπου έξι βδομάδες χαρακτηρίζεται ως χρόνια φλεγμονή. Χρόνια φλεγμονή μπορεί να προκληθεί και από άλλες αιτίες όπως από ένα αυτοάνοσο νόσημα, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται από λάθος στον ίδιο τον οργανισμό ή από μακροχρόνια έκθεση σε περιβαλλοντική μόλυνση. Τη χρόνια φλεγμονή ακολουθεί ένα σύνολο αναπάντητων ερωτημάτων, μη αιτιολογημένων συμπτωμάτων, αμφίβολες θεραπείες και αναποτελεσματικά συνταγογραφούμενα φάρμακα. Σύμφωνα με το Colorado Center for Functional Medicine «Η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με τις περισσότερες αν όχι όλες τις παθήσεις». Ωστόσο, ο αντίκτυπος της χρόνιας φλεγμονής συχνά παραβλέπετε ή αγνοείται πριν καταλάβει κανείς ότι είναι το κύριο πρόβλημα.

Συμπτώματα χρόνιας φλεγμονής

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι από ήπια έως ανυπόφορα και να διαρκούν μήνες ή χρόνια. Ενδεικτικά είναι:

• Εξάντληση, χαμηλά επίπεδα ενέργειας
• Πυρετός
• Άφθες στο στόμα
• Φαγούρα
• Πόνος στη κοιλιά και στο στήθος

Επιβαρυντικοί παράγοντες

• Κάπνισμα
• Παχυσαρκία
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• Χρόνιο στρες

Η χρόνια φλεγμονή είναι επιβλαβής για τον οργανισμό καταστρέφοντας κύτταρα, ιστούς, όργανα, αλλοιώνει το σύστημα επικοινωνίας, ενώ επιβαρύνει την διαδικασία της ομοιόστασης, επιταχύνοντας την προσαρμοστική εξάντληση.

“The Inflammation Spectrum”, Dr. Will Cole

Στο βιβλίο “The inflammation Spectrum” ο συγγραφέας εξηγεί τα κοινά συμπτώματα που σχετίζονται με τη χρόνια φλεγμονή αλλά συχνά παραμένουν αδιάγνωστα ή δεν γίνονται αντιληπτά. Όπως:

• Κυκλοθυμία: Ηφλεγμονή μπορεί να επηρεάσει συνολικά το σώμα συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Τακτική αίσθηση θολούρας στον εγκέφαλο, εναλλαγές διάθεσης, τακτικές κρίσεις άγχους και κατάθλιψης σχετίζονται με τη χρόνια φλεγμονή.
• Πόνος: Τα έντονα συναισθήματα που προκαλούνται από τον πόνο, κάποιες φορές μάλιστα είναι τόσο ισχυρά που ακινητοποιούν το άτομο, στην πραγματικότητα είναι ο βασικός τρόπος του σώματος να επικοινωνήσει μαζί του και να του υποδείξει ότι τώρα είναι ο χρόνος για να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές που χρειάζεται στη ζωή του. Στη πραγματικότητα είναι ένα κάλεσμα δράσης.
• Επίμονη Κόπωση: Φανταστείτε πως νιώθετε όταν περπατάτε πάνω σε πάγο. Το σώμα βρίσκεται σε κατάσταση συναγερμού στη προσπάθεια να σας προστατεύσει από ενδεχόμενη πτώση και τραυματισμό. Σκεφτείτε τώρα αυτή η κατάσταση να διαρκούσε μέρες, μήνες ή χρόνια. Σκεφτείτε την ενέργεια που απαιτείται για αυτό. Μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε την εξάντληση και αδιαθεσία που θα προκαλούσε στον οργανισμό. Η χρόνια φλεγμονή αναστατώνει τον τρόπο που το σώμα ανταποκρίνεται στο στρες. Αυξάνει την παραγωγή συγκεκριμένων ορμονών, της κορτιζόλης και αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια, των ‘ορμονών του stress’, με αποτέλεσμα ένα σύνολο αρνητικών επιπτώσεων.

Τρόποι αντιστάθμισης της φλεγμονής

Ευτυχώς όμως, μπορούμε να αποτρέψουμε αυτά αποτελέσματα, κάνοντας κάποιες βελτιώσεις στην καθημερινότητα μας. 

Πολλές μελέτες δείχνουν τα ισχυρά οφέλη για το σώμα και τον εγκέφαλο από τη δράση του κουρκουμά. Η κουρκουμίνη είναι η κύρια δραστική ουσία στον κουρκουμά και έχει ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση.

Περίπου το 70% έως 80% του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκεται στο πεπτικό σύστημα, επιβεβαιώνοντας ότι η τροφή είναι φάρμακο και αντίστροφα ότι μπορεί να γίνει δηλητήριο ανάλογα με τις επιλογές μας. Η πεπτική οδός περιέχει λεμφοειδή ιστό που σχετίζεται με το έντερο (gut-associated lymphoid tissue – GALT). Είναι η μεγαλύτερη μάζα λεμφικού ιστού στο σώμα. Αποτελείται από κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος όπως Β και Τ λεμφοκύτταρα, μακρόφαγα κ.α. Υπάρχει υψηλή συγκέντρωση του GALT στο λεπτό έντερο όπου το φαγητό απορροφάτε. Το Harvard Health συνιστά τα λαχανικά και τα φρούτα να αντιπροσωπεύουν τη μισή ποσότητα του φαγητού που καταναλώνεται καθημερινά. Αυτή είναι μια φανταστική αντιφλεγμονώδης επιλογή.

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Brain, Behavior and Immunity αναφέρει ότι μια συνεδρία 20λεπτης μέτριας άσκησης μπορεί να τονώσει το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλώντας μια αντιφλεγμονώδη κυτταρική απόκριση.    

Το χρόνιο στρες συμβάλλει στην διατήρηση της φλεγμονής. Εισάγοντας στην καθημερινότητα μας πέντε λεπτά δραστηριότητες που μειώνουν το άγχος όπως διαλογισμό, γιόγκα, διάβασμα ή οτιδήποτε άλλο μας χαλαρώνει βοηθά σημαντικά στην αντιμετώπιση της φλεγμονής.

Θεραπευτικές επιλογές

Ο θεραπευτικός στόχος για την αντιμετώπιση της χρόνιας φλεγμονής είναι η ενίσχυση της Ομοιόστασης ή αυτορρύθμισης ενός συστήματος, δηλαδή του οργανισμού. Ο όρος εισήχθη το 1932 από τον Αμερικανό φυσιολόγο Walter Cannon. Ένα σύστημα βρισκόμενο σε ομοιόσταση, είναι ένα ανοικτό σύστημα που διατηρεί τη δομή και τις λειτουργίες του μέσω της πολλαπλότητας δυναμικών ισορροπιών που ελέγχονται αυστηρά από αλληλεξαρτώμενους ρυθμιστικούς μηχανισμούς. Ένα τέτοιο σύστημα, αντιδρά σε κάθε αλλαγή του περιβάλλοντος, ή σε κάθε τυχαία παρενόχληση, μέσω σειράς ισομεγεθών και αντίρροπων μετατροπών. Ο σκοπός των μετατροπών είναι η διατήρηση της εσωτερικής ισορροπίας. Η ομοιόσταση μπορεί να θεωρηθεί και ως δυναμική αυτορρύθμιση ενός συστήματος. Αυτορρύθμιση είναι η δυνατότητα ενός συστήματος να μεταβαίνει εκούσια από μια κατάσταση δυσαρμονίας στην οργάνωση του σε μια περισσότερο αρμονική. Η έννοια αυτής της αυτορρύθμισης, ιδιαίτερα για τον ανθρώπινο οργανισμό ως σύστημα περιγράφει μια από τις θεμελιώδεις ιδιότητες του, δηλαδή να αλλάζει από μόνο του τον τρόπο συμπεριφοράς, μεταβαίνοντας από μια κατάσταση δυσαρμονίας σε μια κατάσταση αρμονίας. 

Η Κρανιοϊερή Θεραπεία είναι μία μέθοδος θεραπείας με ήπιους χειρισμούς που εφαρμόζει ο θεραπευτής σε διάφορα σημεία του σώματος του ασθενή, ώστε να αποκαταστήσει την λειτουργικότητα στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, με στόχο να ενεργοποιήσει την διαδικασία 'αυτοδιόρθωσης' του οργανισμού, που θα οδηγήσει στην «Ομοιόσταση». Πρόκειται για μια “εν τω βάθει” τεχνική που αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα ως «ολότητα». Επιδρά μέσω του συστήματος της περιτονίας αξιοποιώντας τη δυνατότητας του σώματος για αυτοθεραπεία. Έχει τη ρίζα της στην Κρανιακή Οστεοπαθητική, ενώ εμπνευστής της ήταν ο Αμερικανός Οστεοπαθητικός Dr John Upledger, Do. Το Διεθνές Ινστιτούτο Upledger (The Upledger Institute International), ευθυγραμμιζόμενο με τις νέες επιστημονικές έρευνες, συνεχώς εξελίσσει τα πρωτόκολλα και τη θεώρηση της Κρανιοϊερής θεραπείας, εστιάζοντας στην ασφάλεια, στην αξιολόγηση και στην θεραπευτική επίδραση.

Συμπεράσματα

Δεν υπάρχει μαγικό χάπι ή στρατηγική για να απαλλαγούμε από τη χρόνια φλεγμονή και τις επιπτώσεις της. Όμως, μια καλή αρχή είναι οι αλλαγές που επικεντρώνονται στο τρόπο ζωής. Η διατροφή, η άσκηση, η διαχείριση του άγχους, είναι μερικές από τις επιλογές που έχουμε για να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικά μας σύστημα. Η «Βιοατομικότητα -Bioindividuality» υποστηρίζει ότι ο καθένας μας έχει ένα μοναδικό συνδυασμό συμπεριφοράς και τρόπου ζωής που είναι σε θέση να βελτιστοποιήσει, είτε να διαταράξει τη πορεία προς την υγεία και την ευτυχία. Αρκεί να πειραματιστούμε και να καθορίσουμε τον συνδυασμό που μας ταιριάζει. Στη πραγματικότητα δεν υπάρχει ένα ενιαίο αντιφλεγμονώδες πρωτόκολλο για όλους. Το κλειδί που ξεκλειδώνει τα δεσμά της χρόνιας φλεγμονής βρίσκεται στην αποκατάσταση της επικοινωνίας με το σώμα μας, που στηρίζεται στην αποδοχή και την αγάπη προς αυτό. Ο Dr Upledger χρησιμοποιεί τον όρο «εσωτερικός ιατρός – inner physician», επισημαίνοντας πως έχει την σοφία να συμβουλέψει τον ασθενή σωστά πως θα αντιμετωπίσει τα προβλήματα του. Για να συμβεί όμως αυτό προϋπόθεση είναι να αποδεχτούμε την ύπαρξη του και να του αναγνωρίσουμε την ικανότητά του να μας κατευθύνει σωστά χωρίς κριτική, φιλτράρισμα ή δεύτερες σκέψεις. Ας έχουμε στο μυαλό μας ότι το σώμα μας έχει την ικανότητα να μας αγαπά άνευ όρων!

Πηγές

• Healthline. “10 Proven Health Benefi ts of Turmeric and Curcumin.” By Kris Gunnars, BSc. Medically reviewed by Kathy W. Warwick, R.D., CDE, Nutrition. Updated May 10, 2021. www.healthline.com/nutrition/top-10-evidence-based-health-benefi ts-of-turmeric.
• Integrativenutrition.com. “New Research Demonstrates Power of IIN’s Core Concept of Bio-Individuality.” Darrell Rogers. Last modified August 2, 2021. www.integrativenutrition.com/blog/advocacy-update-research-bio-individuality.
• UC San Diego Health. “Exercise . . . It Does a Body Good: 20 Minutes Can Act as Anti-Inflammatory.” Last modified January 12, 2017. Michelle Brubaker. www.health.ucsd.edu/news/releases/pages/2017-01-12-exercise-can-act-as-anti-infl ammatory.aspx. 2022, https://fi nancesonline.com/the rippling-cost-of-chronic-diseases.
• Yale Medicine, “How Infl ammation Affects Your Health,” April 8, 2022, www.yalemedicine.org/news/how-inflammation-affects-your-health.
• Colorado Center for Functional Medicine, “Chronic Infl ammation,” www.ccfuncmed.com/conditions/chronic-inflammation.
• Harvard T.H. Chan School of Public Health, “The Nutrition Source: Healthy Eating Plate,” www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/healthy-eating-plate.
• Stoyan Dimitrov, Elaine Hulteng, and Suzi Hong, “Inflammation and Exercise: Inhibition of Monocytic Intracellular TNF Production by Acute Exercise Via 2-Adrenergic Activation,” Brain, Behavior, and Immunity 61 (March 2017): 60–8, www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0889159116305645.