11 Νοεμβρίου 2016

# Topics

SOCIAL SHARING

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ

13η ΗΜΕΡΙΔΑ "Φυσικοθεραπεία & Ογκολογία",

5 Νοεμβρίου 2016

Ενοποιημένη Ογκολογία - Integrative oncology

cancer-prevention-dr-adam-mcleod

Δυο δεκαετίες πριν αν κάποιος σκεφτόταν να ανοίξει μια συζήτηση με θέμα τις «Συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες στην ογκολογία» θα θεωρούνταν μάλλον γραφικός. Εντούτοις σήμερα τολμάμε να ανοίξουμε μια ευρεία συζήτηση μεταξύ των επαγγελματιών της υγείας για τον ρόλο, την αξιοπιστία και την καταλληλότερη κλινική εφαρμογή των συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών στην ογκολογία, ώστε εμείς οι επαγγελματίες της υγείας να είμαστε σε θέση να ενημερώνουμε αξιόπιστα τους ασθενείς με καρκίνο τι έχουν να περιμένουν από αυτές τις θεραπείες, όσο αφορά τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους, ανεξάρτητα από την τελική έκβαση της νόσου.

Τις τελευταίες δυο δεκαετίες υπήρξε μια αυξανόμενη αποδοχή της «ενοποιημένης Ογκολογίας - Integrative oncology» - ή αν προτιμάτε των «Συμπληρωματικών και εναλλακτικών θεραπειών σε ασθενείς με καρκίνο», ενώ αρκετές ερευνητικές εργασίες είναι σε εξέλιξη σε διάφορα ακαδημαϊκά κέντρα και ιατρικές σχολές. Οι υποστηρικτές της ενοποιημένης ογκολογίας ισχυρίζονται ότι αυτή στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, παρέχοντας το βέλτιστο από δυο διαφορετικές κοινότητες, συνδυάζοντας θεραπείες του στηρίζονται στην επιστήμη και στην "ολιστική" ιατρική. Εντούτοις, η μεγάλη πλειοψηφία των ολιστικών θεραπειών υποστηρίζεται, προς το παρόν, από πτωχή επιστημονική τεκμηρίωση.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τον Καναδά και στην Ευρώπη το κλίμα απέναντι στις συμπληρωματικές θεραπείες έχει αλλάξει από τον σκεπτικισμό σε ενθουσιώδη εναγκαλισμό. Το 2012 το NBC News ανέφερε ότι θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως ο βελονισμός, η παραδοσιακή κινεζική ιατρική αλλά και η ρεφλεξολογία προσφέρονται με αυξανόμενο ρυθμό σε αξιόπιστα ιατρικά κέντρα όπως είναι το Memorial Sloan Kettering Cancer Center (MSKCC), στη Νέα Υόρκη. Το 2014 the Wall Street Journal ανέφερε ότι η Cleveland Clinic, Ohio, U.S.A. άνοιξε κλινική με παραδοσιακά κινέζικα βότανα. Πολλά National Cancer Institute ανακηρύχθηκαν ως Comprehensive Cancer Centers (NCI-CCCs) - καθιερώνοντας προγράμματα ενοποιημένης ογκολογίας, προσφέροντας θεραπείες που περιλαμβάνουν οδηγίες διατροφής, διαλογισμό, συμβουλές για αλλαγή στον τρόπο ζωής, "ενεργειακή ιατρική", ρεφλεξολογία, βελονισμό και ομοιοπαθητική. Μια ιδιωτική αλυσίδα νοσοκομείων η Cancer Treatment Centers of America, έχει στηρίζει το επιχειρηματικό της μοντέλο στην ενοποιημένη ογκολογία και στην φυσιοπαθητική - naturopathic ογκολογία.

Η ευρεία αποδοχή λοιπόν της ενοποιημένης ογκολογίας οδήγησε στην δημιουργία μιας νέας κοινότητας της Society for Integrative Oncology.

Μετά από αυτά δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι οι ασθενείς με καρκίνο είναι εκείνοι με το μεγαλύτερο ποσοστό χρήσης συμπληρωματικών θεραπειών σε σχέση με άλλους ασθενείς.

Προβληματισμοί - ερωτήματα

Παρακάτω θα θέσω ερωτήματα και προβληματισμούς που απαιτούν πειστικές απαντήσεις:

• Ένα από τα περισσότερο επίμαχα ερωτήματα είναι: τι ακριβώς περιλαμβάνει ο όρος "συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες", πως προσδιορίζονται και από ποιον;

Συμπληρωματικές και Εναλλακτικές Θεραπείες: υποκατηγορίες όπως καθορίζονται από το National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM) μετά το 2011

1- Πρακτικές δια χειρισμών,εστιασμένες στο σώμα: Πρακτικές που βασίζονται στη κινητοποίηση των μυοσκελετικών δομών ώστε να επηρεάσουν τη φυσιολογία.
Οστεοπαθητική, χειροπρακτική, Κρανιοϊερή θεραπεία, θεραπευτικό μασάζ

2- Πρακτικές μυαλού- σώματος: Πρακτικές που επικεντρώνονται στην αλληλεπίδραση εγκεφάλου- νου- σώματος και συμπεριφοράς με πρόθεση να χρησιμοποιήσουν το νου ώστε να επηρεάσουν τη σωματική λειτουργία και να προάγουν την υγεία. Άσκηση, διαλογισμός, γιόγκα, βελονισμός, Tai Chi, προοδευτική χαλάρωση, υπνοθεραπεία, καθοδηγούμενη νοερή απεικόνιση

3-Φυσικά προϊόντα: Πρακτικές που χρησιμοποιούν ουσίες που βρίσκονται στη φύση , συμπεριλαμβανομένης της διατροφής. Βότανα, συμπληρώματα διατροφής, προβιοτικά, διατροφή, δίαιτα

4- Άλλες εναλλακτικές θεραπείες: Πρακτικές που δεν συνάδουν με τους προηγούμενους ορισμούς της NCCAM. Ενεργειακές πρακτικές (reiki, Qi Gong, θεραπευτικό άγγιγμα), εναλλακτικά συστήματα ιατρικής (ομοιοπαθητική, παραδοσιακές Κινέζικες πρακτικές, Αγιουβέρδα ,naturopathy)

• Αναφέρεται πως μέσω της ενοποιημένης ογκολογίας επιτυγχάνεται η ανακούφιση των συμπτωμάτων, ενώ δεν συνεισφέρει στη βασική θεραπεία για τον καρκίνο. Εντούτοις, οι σκεπτικιστές αναφέρουν πως από μια κοντινή μάτια, οι βασικές αρχές, σε πολλές από αυτές τις θεραπείες, με αυστηρά και απόλυτα επιστημονικά κριτήρια, είναι έωλες. Για παράδειγμα θα αναφερθώ στην Κρανιοϊερή θεραπεία του Dr Upledger. Αναφέρεται πως η Κρανιοϊερή θεραπεία στηρίζεται σε ανύπαρκτες φυσιολογικές λειτουργίες, όπως στην ύπαρξη του "κρανιοϊερού συστήματος" και του "κρανιοϊερού ρυθμού".

Ας τα δούμε πιο αναλυτικά: Ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός, οι δυο βασικές συνιστώσες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος για να λειτουργιόσουν αποτελεσματικά απαιτούν ένα απόλυτα ισορροπημένο περιβάλλον. Το κρανιοϊερό σύστημα είναι ένα λειτουργικό σύστημα που περιλαμβάνει τα κρανιακά οστά, τη σπονδυλική στήλη, το ιερό οστού, τις υποκείμενες μηνιγγικές μεμβράνες, όλες τις άλλες δομές που συνδέονται με τις μήνιγγες και το Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ). Αναφερόμαστε δηλαδή στην ανατομία, επιλέγοντας τις δομές που περιβάλλουν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, στις οποίες ο Dr Upledger ο εμπνευστής και θεμελιωτής της κρανιοϊερής θεραπείας τα συνέδεσε σε μια λειτουργική ενότητα/οντότητα με τον όρο "κρανιοϊερό σύστημα".

Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, στις αρχές του 1900 είχε διατυπώσει την άποψη ότι «κάποια κρανιακά οστά ήταν λοξοτμημένα σαν τα βράγχια ψαριού, υποδεικνύοντας την αρθρική κινητικότητα κάποιου "αρχέγονου αναπνευστικού μηχανισμού"». Πέραν της Οστεοπαθητικής κοινότητας, πολύ λίγοι θεραπευτές στον δυτικό κόσμο πίστευαν, τότε, ότι τα κρανιακά οστά κινούνται μετά την παιδική ηλικία. Στις αρχές του 1970 ο Dr Upledger εργαζόταν με μία ομάδα γιατρών κι ερευνητών στο Michigan State University. Στόχος τους ήταν να διαπιστώσουν την εγκυρότητα του έργου του Still και να εξακριβώσουν αν τα κρανιακά οστά πράγματι κινούνται, ή όχι. Στόχευαν, επίσης, να ερευνήσουν την σύνθεση του υλικού των κρανιακών ραφών.

Χρησιμοποίησαν ηλεκτρονικό μικροσκόπιο για να προσδιορίσουν ότι το υλικό των ραφών συμπεριλαμβάνει αιμοφόρα αγγεία, νεύρα και συνδετικό ιστό. Ό,τι, δηλαδή, βρίσκουμε και στις υπόλοιπες κινητικές αρθρώσεις του σώματος. Αυτά τα ευρήματα συνέτειναν περισσότερο σε δυναμική κινητικότητα των κρανιακών οστών, σε αντίθεση με την οστέινη συγκόλλησή τους.

Επίσης για να διαπιστώσουν αν τα κρανιακά οστά κινούνται, οι ερευνητές μελέτησαν την κρανιακή κίνηση ζώντων οργανισμών τους οποίους χρησιμοποίησαν στα πειράματά τους, επιβεβαιώνοντας την ύπαρξη ενός ρυθμού, διαφορετικού από τον καρδιακό ή αναπνευστικό ρυθμό. Ο Dr Upledger τον ονόμασε "κρανιοϊερό ρυθμό", υποστηρίζοντας ότι με επαρκή εκπαίδευση και εξάσκηση, ένας ικανός θεραπευτής μπορεί να ανιχνεύει και να αξιολογεί την ποιότητα του κρανιοϊερού ρυθμού ενός ατόμου οπουδήποτε επάνω στο σώμα του. Αυτός ο ρυθμός διακόπτεται, ή μεταβάλλονται τα ποιοτικά του στοιχεία όταν εμφανίζονται περιορισμοί.

Φυσικά οι αμφισβητήσεις δεν σταμάτησαν. Η πιο διαδεδομένη είναι μια μελέτη όπου εμφανίζονται διαφορετικοί θεραπευτές να αποτυγχάνουν να προσδιορίσουν τον ίδιο ρυθμό στον ίδιο ασθενή ( Rogers JS and others. Simultaneous palpation of the craniosacral rate at the head and feet: Intrarater and interrater reliability and rate comparisons. Physical Therapy 78:1175-1185, 1998).

Εντούτοις μελέτες όπως: "A study of the rhythmic motions of the living cranium, VIOLA M. FRYMANN, D.O. FAAO, La Jolla, California" και ερευνητική εργασία που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Osteopathic Medicine, όπου αναφέρεται πως η ακρίβεια στη ψηλάφηση του Κρανιοϊερού ρυθμού εξαρτάται από την εμπειρία του εξεταστή, δηλαδή στη πραγματικότητα είναι θέμα αντίληψης του εξεταστή, ενώ η αποδεκτή συχνότητα του ρυθμού κυμαίνεται από 2 - 7 κύκλους το λεπτό.

Σήμερα έχουμε προχωρήσει ακόμη περισσότερο. Η εξέλιξη στην μελέτη του Κρανιοϊερού ρυθμού έρχεται από τον ερευνητή ιατρό Dr Thomas Rasmussen, Clinical Research Fellow,The University of Melbourne, σχεδιάζοντας μια έρευνα, οπου μέσω ενός λογισμικού μπορεί να καταγραφεί ξεχωριστά ο καρδιακός ρυθμός, ο αναπνευστικός ρυθμός και ο κρανιοϊερος ρυθμός, δίνοντας πληροφορίες για τη συμμετρία, την ποιότητα, το εύρος και την συχνότητα του ρυθμού. Μέσω αυτής της ερευνητικής εργασίας δίνονται απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα. Σύντομα αναμένεται να δημοσιευτεί.

• Το κίνητρο για αρκετούς ασθενείς να δοκιμάσουν συμπληρωματικές θεραπείες στηρίζεται στη πεποίθηση πως "το φυσικό" είναι πάντα "ασφαλές". Οι σκεπτικιστές αμφιβάλλουν για αυτή τη πεποίθηση ισχυριζόμενοι πως το φυσικό μπορεί να είναι σε κάποιες περιπτώσεις θανατηφόρο όπως για παράδειγμα το... κώνειο.

Αν όμως αυτό είναι το θέμα τι να πει κάποιος για τη "χημεία".

• Συχνά αναφέρεται από τους σκεπτικιστές η έλλειψη τεκμηριωμένων ερευνητικών δεδομένων που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των συμπληρωματικών θεραπειών, τόσο στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ασθενών, όσο και στο προσδόκιμο επιβίωσης.

Ας θυμηθούμε τώρα τι έλεγαν οι μελέτες που χρησιμοποιούσαν ιατρικές κοινότητες στην Αμερική, αλλά και εδώ, προ 20ετίας για να πείσουν το κοινό πως το κάπνισμα συγκεκριμένων τσιγάρων είναι υγιεινό και τι πιστεύουν σήμερα για το ίδιο θέμα. Δεν νομίζω κάνεις σήμερα να πιστεύει πως το κάπνισμα είναι υγιεινό!

Η Ιατρική επιστήμη δεν είναι στατική αλλά μεταβάλλεται, κάτι που σήμερα θεωρείται αυτονόητο αύριο είναι ξεπερασμένο, ίσως και λανθασμένο.

Το American National Institute of Health (NIH), έχει σχεδιάσει ένα πλήρες ερευνητικό πρόγραμμα για τις συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες σε ογκολογικούς ασθενείς και πρόσφατα επισήμανε τις βασικές προκλήσεις από μια τέτοια ερευνητική προσπάθεια:

- Διεξαγωγή μελετών που αφορούν σύνθετα θεραπευτικά συστήματα μπορεί να είναι πολύ πιο δύσκολες από τις συμβατικές δοκιμασίες.

- Το πεδίο της ογκολογίας, είναι ιδιαίτερα συναισθηματικό πεδίο, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη δυσκολία στη στρατολόγηση εθελοντών από ότι συνηθίζεται σε άλλα πεδία.

- Τα βότανα και τα άλλα συμπληρώματα συνήθως δεν έχουν σταθερά χαρακτηριστικά που είναι επιθυμητά για κλινικές έρευνες.

- Σε κάποιες συμπληρωματικές θεραπείες, όπως για παράδειγμα στον βελονισμό, είναι δύσκολο να σχεδιαστεί μια τυφλή μελέτη, καθώς είναι δύσκολο να βρεθεί μια ικανοποιητική placebo δοκιμασία.

Στα παραπάνω θα προσέθετα την ηθική και την δεοντολογία της θεραπευτικής ομάδας να χορηγήσει placebo θεραπεία σε ασθενή με καρκίνο, αλλά και την έλλειψη οικονομικού ενδιαφέροντος από την πλευρά των φαρμακευτικών εταιρειών στο σχεδιασμό ερευνητικών προγραμμάτων με περιεχόμενο τις συμπληρωματικές θεραπείες.

Συμπέρασμα

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως από την πλήρη απόρριψη των συμπληρωματικών θεραπειών έχουμε φτάσει στην αποδοχή. Σημαντικό βήμα αρκεί να μην φτάσει στην αυθεντία. Απαιτούνται πολλά να γίνουν ακόμη. Υπάρχουν πολλά που δεν ξέρουμε και άλλα που πρέπει να διερευνηθούν. Αυτή τη συζήτηση ανοίγουμε σήμερα ελπίζοντας να δώσουμε πειστικές απαντήσεις ή να προσθέσουμε δημιουργικούς προβληματισμούς. Άλλωστε η συζήτηση μόλις ξεκίνησε ...!

ΠΗΓΕΣ:

1- Upledger, DO, OMM., John. Addressing the Skeptics, Part II. Massage Today, Vol. 4, Issue 2 at: http://www.massagetoday.com/mpacms/mt/article.php?id=10877

2 - Upledger, DO, OMM., John. CranioSacral Therapy: Who Shall Do It?. Massage Today, Vol. 4, Issue 5 at: http://www.massagetoday.com/mpacms/mt/article.php?id=10925

3 - Towards the Prolongation of a Healthy Life Span, New York Academy of Science Annals, Volume 854. Cited: http://www.massagetoday.com/mpacms/mt/article.php?id=10426 and http://www.massagetoday.com/mpacms/mt/article.php?id=10962

Αθηνά Κατσιμήτρου-Τιγγινάγκα, Mld/Cdt

Ειδικός Λεμφικής Παροχέτευσης με εξειδίκευση στη τεχνική του Dr. Vodder

Τελευταία άρθρα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΟΥΣ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

04 Οκτωβρίου 2025 | Αθηνάς Κατσιμήτρου - Τιγγινάγκα, Mld/Cdt | Καρκίνος του Μαστού

Το δευτεροπαθές λεμφοίδημα του άνω άκρου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες επιπλοκές της θεραπείας του καρκίνου του μαστού, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

ΑΥΧΕΝΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ

04 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Αυχενικό Σύνδρομο

Ο αυχενικός πόνος και το αίσθημα δυσκαμψίας, ή "πιασίματος" στον αυχένα είναι από τις συχνότερες αιτίες αναζήτησης ιατρικής βοήθειας στον σύγχρονο κόσμο.

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ ΕΞΟΔΟΥ: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Σύνδρομο Θωρακικής εξόδου

Το Σύνδρομο Θωρακικής Εξόδου συνιστά μια ετερογενή και αμφιλεγόμενη νοσολογική οντότητα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία και δραστηριότητα του ατόμου.

ΠΟΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΕΣ ΣΤΟ STRESS ΚΑΙ ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ

03 Οκτωβρίου 2025 | Χαράλαμπος Τιγγινάγκας MSc, Υπ. Διδάκτορας | Άγχος - stress

Το stress – ή αλλιώς άγχος – είναι η φυσική αντίδραση του σώματος όταν νιώθει πίεση, ή απειλή. Ωστόσο, δεν το βιώνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο∙ για κάποιους γίνεται απλή πρόκληση, ενώ για άλλους βαριά καθημερινή δοκιμασία.

stressed woman siting at desk in office surrounded Σε μικρές δόσεις το stress μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη, όμως όταν γίνεται χρόνιο ή υπερβολικό διαβρώνει την ψυχική και σωματική υγεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2020), το stress θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για την υγεία στον 21ο αιώνα, επηρεάζοντας τόσο την ποιότητα ζωής, όσο και την εμφάνιση χρόνιων νοσημάτων. Υπάρχουν κατηγορίες τού πληθυσμού που αποδεικνύονται πιο ευάλωτες είτε λόγω βιολογικών παραγόντων, είτε λόγω κοινωνικών και επαγγελματικών συνθηκών, είτε λόγω ιδιαίτερων απαιτήσεων στη ζωή τους. Η κατανόηση αυτών των ομάδων είναι κρίσιμη, καθώς βοηθά στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων στρατηγικών πρόληψης και παρέμβασης.

Ευάλωτες κατηγορίες ανθρώπων στο stress

Παιδιά και έφηβοι: Τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν stress που προκαλείται από ποικίλες πηγές: τις σχολικές απαιτήσεις, τις εξετάσεις, τον κοινωνικό ανταγωνισμό, ακόμη και από την πίεση που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το παιδικό και εφηβικό νευρικό σύστημα βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης, γεγονός που καθιστά αυτήν την ομάδα περισσότερο εκτεθειμένη στις αρνητικές συνέπειες του άγχους. Έρευνες δείχνουν ότι η παιδική έκθεση σε χρόνιο stress συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγχωδών διαταραχών, κατάθλιψης, αλλά και σωματικών παθήσεων στην ενήλικη ζωή (Shonkoff et al., 2012).
Νεαροί ενήλικες και φοιτητές: Οι φοιτητές και οι νεαροί ενήλικες καλούνται να διαχειριστούν την μετάβαση από την εφηβεία στην ενηλικίωση, γεγονός που συνοδεύεται από ακαδημαϊκές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η αβεβαιότητα για το μέλλον, η πίεση για επαγγελματική αποκατάσταση και οι οικονομικές δυσκολίες καθιστούν αυτήν την ομάδα ιδιαίτερα ευάλωτη στο άγχος (Beiter et al., 2015).
Εργαζόμενοι σε απαιτητικά επαγγέλματα: Το εργασιακό stress αποτελεί μία από τις πιο συχνές μορφές άγχους στη σύγχρονη κοινωνία. Ιδιαίτερα εκτεθειμένοι είναι οι επαγγελματίες υγείας, οι εκπαιδευτικοί, οι εργαζόμενοι σε θέσεις ευθύνης, αλλά και όσοι απασχολούνται σε ασταθή, ή χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα. Το φαινόμενο της «επαγγελματικής εξουθένωσης» (burnout) έχει λάβει διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας (Maslach & Leiter, 2016).
Γυναίκες: Οι γυναίκες αναφέρονται συχνά στη βιβλιογραφία ως πιο ευάλωτες στο stress, όχι μόνο λόγω βιολογικών παραγόντων (ορμονικές διακυμάνσεις, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση), αλλά και λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο συνδυασμός επαγγελματικών, οικογενειακών και κοινωνικών απαιτήσεων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένα επίπεδα άγχους (APA, 2019).
Φροντιστές ασθενών και γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες: Οι άνθρωποι που φροντίζουν άτομα με χρόνιες ασθένειες ή αναπηρίες συχνά βιώνουν έντονο και παρατεταμένο stress, γνωστό και ως «stress φροντιστή». Πρόκειται για μια κατηγορία που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, σωματικής κόπωσης και κοινωνικής απομόνωσης (Schulz & Sherwood, 2008).
Άτομα με χρόνια νοσήματα: Ο χρόνιος πόνος, οι σωματικοί περιορισμοί και η συνεχής αβεβαιότητα για την πορεία τής υγείας συνδέονται με υψηλά επίπεδα stress. Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδη διαβήτη, ή καρκίνο αναφέρουν συχνά έντονο άγχος, το οποίο με τη σειρά του επιδεινώνει την πορεία τής ασθένειας (Cohen et al., 2007).
Ηλικιωμένοι: Η τρίτη ηλικία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές: απώλεια αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότηση, μείωση φυσικών ικανοτήτων. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την ψυχική πίεση και το αίσθημα μοναξιάς, καθιστώντας τούς ηλικιωμένους ευάλωτους σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές (Gum et al., 2009).

Επιπτώσεις του stress στην υγεία

african american businesswoman trying to concentra Το χρόνιο stress δεν είναι απλώς ένα ψυχολογικό βάρος· επηρεάζει ολόκληρο τον οργανισμό. Μεταξύ άλλων:

Ενισχύει τη λειτουργία τού συμπαθητικού νευρικού συστήματος και αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
Συνδέεται με υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα και μεταβολικές διαταραχές.
Αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Επιβαρύνει την ψυχική υγεία, οδηγώντας σε κατάθλιψη, αϋπνία κ.ά.
Μειώνει την ποιότητα ζωής και την ανθεκτικότητα σε νέες προκλήσεις.

Στρατηγικές αντιμετώπισης του stress

Η διαχείριση του stress απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν αλλαγές στον τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη, αλλά και σωματοθεραπευτικές μεθόδους.

1. Τρόπος ζωής

Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης και αυξάνει τις ενδορφίνες.
Διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή με επαρκή θρεπτικά συστατικά στηρίζει την ψυχική και σωματική ανθεκτικότητα.
Ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος αποτελεί θεμέλιο για την αποκατάσταση του νευρικού συστήματος.
Κοινωνική υποστήριξη: Οι διαπροσωπικές σχέσεις μειώνουν το αίσθημα απομόνωσης.

2. Ψυχολογικές παρεμβάσεις

Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Αποτελεσματική στη διαχείριση δυσλειτουργικών σκέψεων.
Mindfulness και διαλογισμός: Ενισχύουν την επίγνωση και μειώνουν τη ροπή προς το άγχος.
Ομαδική θεραπεία, ή ομάδες υποστήριξης: Δημιουργούν αίσθημα κοινότητας.

3. Σωματοθεραπευτικές προσεγγίσεις και η Κρανιοϊερή Θεραπεία Upledger

osteopathy patient getting treatment massage1 Η κρανιοϊερή θεραπεία (CranioSacral Therapy – CST) που αναπτύχθηκε από τον Dr. John Upledger αποτελεί μια ήπια, μη επεμβατική μέθοδο χειροθεραπείας που εστιάζει στη ρύθμιση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος μέσω της βελτίωσης της λειτουργικότητας του κρανιοϊερού συστήματος –δηλαδή του συστήματος των μεμβρανών και του εγκεφαλονωτιαίου υγρού που περιβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Με απαλές πιέσεις, ο θεραπευτής διευκολύνει την απελευθέρωση περιορισμών στους ιστούς, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση του οργανισμού. Έρευνες υποδεικνύουν ότι η CST μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους, να βελτιώσει τον ύπνο και να ενισχύσει την αίσθηση χαλάρωσης (Matarán-Peñarrocha et al., 2011). Ιδιαίτερα για άτομα με χρόνιο stress, η κρανιοϊερή θεραπεία μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά σε άλλες παρεμβάσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ανακτήσει ισορροπία.

4. Ενσωμάτωση στην καθημερινότητα

executives doing yoga Η αντιμετώπιση του stress δεν μπορεί να βασιστεί σε μεμονωμένες παρεμβάσεις. Χρειάζεται καθημερινή φροντίδα:

Σταθερό πρόγραμμα ύπνου και ξεκούρασης.
Συνειδητή ενασχόληση με δραστηριότητες που προσφέρουν χαρά.
Προγραμματισμένη συμμετοχή σε πρακτικές χαλάρωσης (αναπνοές, γιόγκα, CST).
Αναγνώριση των προσωπικών ορίων και διεκδίκηση ισορροπίας σε επαγγελματική και προσωπική ζωή.

Συμπεράσματα

Το stress είναι πια κομμάτι τής καθημερινότητας, αλλά δεν βαραίνει όλους με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχουν ομάδες που το νιώθουν πιο έντονα –από τα παιδιά και τους φοιτητές, μέχρι τους εργαζόμενους, τις γυναίκες, τους φροντιστές, τα άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας και τους ηλικιωμένους. Η διαχείριση του stress απαιτεί ολιστική προσέγγιση που να περιλαμβάνει υγιεινό τρόπο ζωής, ψυχολογική υποστήριξη και σωματοθεραπευτικές παρεμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η κρανιοϊερή θεραπεία Upledger μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αυτορρύθμισης του οργανισμού και την καλλιέργεια βαθιάς χαλάρωσης. Η πρόληψη και η διαχείριση του stress δεν είναι πολυτέλεια· είναι απαραίτητη επένδυση για την υγεία, την ποιότητα ζωής και την κοινωνική ευημερία.

Πηγές

American Psychological Association (APA). (2019). Stress in America: Stress and current events.
Beiter, R., Nash, R., McCrady, M., Rhoades, D., Linscomb, M., Clarahan, M., & Sammut, S. (2015). The prevalence and correlates of depression, anxiety, and stress in a sample of college students. Journal of Affective Disorders, 173, 90-96.
Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2007). Psychological stress and disease. JAMA, 298(14), 1685–1687.
Gum, A. M., King-Kallimanis, B., & Kohn, R. (2009). Prevalence of mood, anxiety, and substance-abuse disorders for older Americans in the National Comorbidity Survey–Replication. American Journal of Geriatric Psychiatry, 17(9), 769-781.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15(2), 103–111.
Matarán-Peñarrocha, G. A., Castro-Sánchez, A. M., García, G. C., Moreno-Lorenzo, C., Carretero, T. L., & Zafra, M. Á. (2011). Influence of craniosacral therapy on anxiety, depression and quality of life in patients with fibromyalgia. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2011, 178769.
Schulz, R., & Sherwood, P. R. (2008). Physical and mental health effects of family caregiving. American Journal of Nursing, 108(9 Suppl), 23–27.
Shonkoff, J. P., Boyce, W. T., & McEwen, B. S. (2012). Neuroscience, molecular biology, and the childhood roots of health disparities: Building a new framework for health promotion and disease prevention. JAMA, 301(21), 2252–2259.
World Health Organization (WHO). (2020). Stress at the workplace.