Λεμφοίδημα επακόλουθο ενός χειρουργείου μαστού προκαλείται από μηχανική βλάβη του λεμφικού συστήματος. Οι διαδικασίες του μεταβολισμού διαταράσσονται, πρωτεΐνη συσσωρεύεται στους ιστούς με όλες τις αρνητικές συνέπειες για την κυκλοφορία της λέμφου προκαλώντας λεμφοίδημα.

Λεμφοίδημα ονομάζεται το οίδημα ενός τμήματος του σώματος, ιδιαίτερα των άκρων, που προκαλείται από την ανώμαλη συσσώρευση του λεμφικού υγρού.
Είναι συχνή επιπλοκή μετά από θεραπευτική αγωγή για τον καρκίνο του μαστού. Η επίπτωση και η σοβαρότητά του εξαρτώνται από τον τύπο της θεραπείας, την έκταση της τοπικής βλάβης των λεμφαγγείων, και την ικανότητα του λεμφικού συστήματος να αντιρροπίσει.

Οι επιπλοκές του χειρουργείου μπορεί να είναι παροδικές ή μόνιμες.

Παροδικές

Οι οποίες υποχωρούν λίγο μετά με το χειρουργείο:

• Πόνος
• Περιορισμός στο εύρος κίνησης
• Μετεγχειρητικό οίδημα

Μόνιμες

Όταν αφαιρεθούν  λεμφαδένες, εφαρμοστεί ακτινοβολία και ο ασθενής δεν τηρεί τα μέτρα πρόληψης:

• Λεμφοίδημα

Τα προβλήματα που προκαλούνται μετά  από  επέμβαση στο μαστό είναι :

ΣΩΜΑΤΙΚΑ

• Οίδημα
• Μείωση  μυϊκής δύναμης
• Μούδιασμα
• Πόνος
• Μειωμένο εύρος κίνησης

ΨΥΧΙΚΑ

• Άγχος
• Φόβος
• Αγωνία
• Ντροπή για το οιδηματώδες άκρο  

Τα σωματικά προβλήματα  αντιμετωπίζονται:

Με εξειδικευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης από εκπαιδευμένο θεραπευτή.

Το πρόγραμμα μπορεί να αρχίσει την πρώτη εβδομάδα μετά την επέμβαση και να συνεχιστεί ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες του κάθε ασθενή μερικούς μήνες μετά.

Το πρόγραμμα έχει στόχο να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα του χεριού επιτυγχάνοντας πλήρες εύρος κίνησης, μυϊκή ενδυνάμωση και αποκατάσταση του οιδήματος.

Τα ψυχικά προβλήματα  αντιμετωπίζονται:

Με συμβουλευτική συνεργασία με το οικογενειακό περιβάλλον του ασθενούς με στόχο την αποφόρτιση των αρνητικών  συναισθημάτων, οπλίζοντάς τους με δύναμη και κουράγιο να αντιμετωπίσουν την νέα αυτή κατάστασή.

Το λεμφοίδημα όντας μια σοβαρή νόσος, από την στιγμή της εμφάνιση της δημιουργεί όχι μόνο έντονα ψυχολογικά προβλήματα που έχουν να κάνουν με την αισθητική του άκρου, αλλά επηρεάζει σημαντικότατα την ποιότητα ζωής του ασθενούς και των σχέσεων του με τους άλλους ανθρώπους.

Οι ασθενείς αισθάνονται συχνά αγανάκτηση, στεναχώρια και απογοήτευση καθώς ανακαλύπτουν ότι το λεμφοίδημα θα μπορούσε να είχε προληφθεί αν είχαν λάβει σχετική ενημέρωση, καθοδήγηση και συμβουλευτική μετά την επέμβαση.

Παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης λεμφοιδήματος

• Διάνοιξη ραφής - Μόλυνση του τραύματος
• Παχυσαρκία
• Ηλικία ασθενούς. Γυναίκες μεγαλύτερες των 55 ετών αναπτύσσουν κλινικά σημαντικό λεμφοίδημα σε ποσοστό 22% των περιπτώσεων, και γυναίκες μικρότερες των 55 ετών σε ποσοστό 14% των περιπτώσεων.
• Μία στατιστικά σημαντική, αυξημένη εμφάνιση των συμπτωμάτων έχει αναφερθεί σε γυναίκες που εργάζονταν κατά το πρώτο έτος μετά την εγχείρηση
• Λανθασμένες συνθήκες φυσικοθεραπείας (πολύ έντονα)
• Μη τήρηση των μέτρων πρόληψης για την αποφυγή του οιδήματος

ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΛΕΜΦΟΙΔΗΜΑΤΟΣ

Στάδιο 0

Είναι η υποκλινική  κατάσταση όπου το λεμφικό σύστημα έχει τραυματιστεί και η λεμφική κυκλοφορία έχει διαταραχθεί. Δεν παρατηρείται οίδημα αλλά οι ασθενείς βρίσκονται σε κίνδυνο εκδήλωσης λεμφοιδήματος.

Στάδιο Ι

Είναι το πρώιμο στάδιο λεμφοιδήματος που εμφανίζεται με συσσώρευση της λέμφου στη περιοχή όπου προσωρινά αποκαθίσταται εάν το μέλος τοποθετηθεί  στην ανάρροπη θέση. Η πίεση προκαλεί ήπιο εντύπωμα που εξαφανίζεται άμεσα.    

Στάδιο ΙΙ

Έντονο οίδημα με ίνωση,  δεν δημιουργούνται εύκολα εντυπώματα και η  ανάρροπη θέση δε μειώνει το οίδημα.

Στάδιο ΙΙΙ

Το πλέον προχωρημένο στάδιο με εικόνα λεμφοστατικής ελεφαντίασης. Η ίνωση είναι πολύ έντονη και το δέρμα εμφανίζει θηλώματα και υπερκερατώσεις.
Βάρος – Πόνος – Περιορισμός στην κινητικότητα - Κίνδυνος λοιμώξεων
Σε πολύ προχωρημένο στάδιο υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης σαρκωμάτων και παράλυσης του άκρου.

Διάγνωση

Όπως γίνεται αντιληπτό το χέρι έχει μειωμένη αποχετευτική ικανότητα της λεμφικής κυκλοφορίας, οπότε κινδυνεύει εάν κάποιος παράγοντας διαταράξει αυτή τη λεπτή ισορροπία,  να προκληθεί λεμφοίδημα. Στο 90% των περιπτώσεων η διάγνωση στηρίζεται στην λήψη του ιστορικού, την κλινική εξέταση και την ψηλάφηση. Αν δεν υπάρχει σαφήνεια σχετικά με την γένεση του οιδήματος, τότε πρέπει να ερευνηθεί η περίπτωση υποτροπής της νόσου.  Σε περιπτώσεις όπου εμφανισθεί λεμφοίδημα, αυτό αντιμετωπίζεται θεραπευτικά με συντηρητικές μεθόδους, που πρέπει να εφαρμόζονται από το αρχικό στάδιο, κυρίως για να αποφευχθεί η εξέλιξή του με την ανάπτυξη ινώδους ιστού. Αυτό μπορεί επίσης να μειώσει την επίπτωση βακτηριδιακής λοίμωξης καθώς και τα υποκειμενικά ενοχλήματα που παρουσιάζονται στο χρόνιο λεμφοίδημα. Επιπλέον ελαττώνεται το ψυχικό stress που προκαλείται από το οίδημα.