Αν βασανίζεστε από πόνους που σας προκαλεί κάποιο μυοσκελετικό πρόβλημα και, παρά την αγωγή που ακολουθείτε, δεν βρίσκετε ανακούφιση, ίσως η συμπληρωματική θεραπεία απενεργοποίησης των μυοπεριτονιακών σημείων πυροδότησης πόνου να σας προσφέρει τη βοήθεια που χρειάζεστε. 

Για πολλά χρόνια, η ιατρική κοινότητα θεωρούσε ότι τα μυοσκελετικά προβλήματα και ο πόνος που προκαλούν οφείλονται μόνο σε βλάβες των οστών (π.χ. οι τραυματισμοί των αρθρώσεων) ή των νεύρων (π.χ. φλεγμονές), με αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά πολλές επώδυνες καταστάσεις. Ωστόσο, από τη δεκαετία του ’80 που οι αμερικανοί γιατροί J. Travel και D.G. Simons τεκμηρίωσαν με επιστημονικές έρευνες το θέμα, άρχισε να γίνεται σταδιακά αντιληπτό ότι ο πόνος μπορεί να οφείλεται και σε μικροτραυματισμούς στις ίνες των σκελετικών μυών, με αποτέλεσμα κάποιοι από αυτούς να συσπώνται, να «σκληραίνουν», να «κονταίνουν» και να χάνουν την ελαστικότητά τους, πυροδοτώντας πόνο στον ασθενή, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές. Τα επώδυνα αυτά σημεία των μυών είναι γνωστά ως trigger points (μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης πόνου) και η μέθοδος «απενεργοποίησης» σήμερα εφαρμόζεται συμπληρωματικά φυσικοθεραπευτές.

TRIGGER POINTS - ΜΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΟΥ ΑΦΟΠΛΙΖΕΙ ΤΟΝ ΠΟΝΟ

Πού μπορεί να βοηθήσει;

Η απενεργοποίηση των trigger points αποτελεί μέρος μιας φυσικοθεραπευτικής αγωγής και σπάνια ξεχωριστή θεραπεία, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις ένα μυοσκελετικό πρόβλημα μπορεί να οφείλεται σε συνδυασμένες βλάβες στα οστά, τα νεύρα και τους μυς. Μπορεί να ανακουφίσει τον ασθενή σε περιπτώσεις που άλλα είδη θεραπείας δεν ήταν αποτελεσματικά ή σε περιπτώσεις που η αιτιολόγηση ενός πόνου δεν είναι σαφής, όπως πιθανόν να συμβεί σε διάφορα προβλήματα, π.χ. πονοκεφάλους, οσφυαλγία, ισχιαλγία, περιαρθρίτιδα ώμου, τενοντοπάθεια , περιορισμένη αρθρική κινητικότητα, πόνους στον αυχένα, στον «παγωμένο» ώμο (δυσκαμψία ώμου και ωμοπλάτης) κλπ.

Πού δημιουργούνται trigger points;

Μπορούν να εντοπιστούν σε οποιονδήποτε μυ. Ωστόσο, πιο συχνά δημιουργούνται στον υπακάνθιο μυ (περιαρθρίτιδα ώμου), στον τραπεζοειδή και στους σκαληνούς μύες , αυχενικό σύνδρομο, στους γλουτιαίους (ισχιαλγία, προβλήματα βάδισης). Τα trigger points προκαλούν πόνο στο συγκεκριμένο σημείο ή τον «ακτινοβολούν» αντανακλαστικά σε μια άλλη περιοχή του σώματος. Κάθε trigger point παρουσιάζει ένα συγκεκριμένο πρότυπο πυροδότησης πόνου στο σώμα.

Τα είδη των trigger points

Υπάρχουν τρία είδη μυϊκών σημείων πυροδότησης πόνου:

• Τα ενεργά (βασικά), των οποίων η παρουσία προκαλεί πόνο, περιορισμό της κίνησης, πόνο κατά την πίεση ή μετά τη διάταση (τέντωμα) του μυ. 
• Τα δορυφορικά, που μπορεί να δημιουργηθούν γύρω από ένα ενεργό trigger point και δεν είναι τόσο επώδυνα. Συνήθως απελευθερώνονται αυτόματα μετά την απελευθέρωση του βασικού trigger point.
• Tα λανθάνοντα, στα οποία ενδέχεται να εξελιχθούν ορισμένα ενεργά trigger points, με αποτέλεσμα να παραμένει ο περιορισμός της κίνησης των αρθρώσεων, ο μυϊκός σπασμός, και με τις κατάλληλες προϋποθέσεις να είναι επώδυνα. Πότε μπορεί να συμβεί αυτό; Όταν ένα μυοσκελετικό πρόβλημα (π.χ. δυσκαμψία αυχένα) αντιμετωπιστεί με φαρμακευτική αγωγή, κλασική φυσικοθεραπεία και ξεκούραση, μπορεί ο ασθενής να παρουσιάσει μια πρόσκαιρη βελτίωση, ενώ μετά από λίγο χρόνο τα συμπτώματα επανέρχονται, αυτό συμβαίνει επειδή δεν εντοπίστηκαν και δεν απενεργοποιήθηκαν τα trigger points που ίσως υπάρχουν.

Αναγκαία η σωστή διάγνωση

Το πρώτο που θα κάνει ο ειδικός που θα επισκεφθείτε είναι να σας πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό και κατόπιν να αξιολογήσει το πρόβλημα και τις αιτίες του με βάση τις διαγνωστικές εξετάσεις που θα του πάτε και τα συμπεράσματα στα οποία θα καταλήξει, αφού πρώτα σας υποβάλει σε συγκεκριμένο ιατρικό έλεγχο, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: α) ψηλάφηση στο σημείο που πονάτε, β) έλεγχο των αντανακλαστικών και της αισθητικότητας των άκρων, γ) εξέταση του εύρους της κίνησης του μυ ή των μυών που πονούν, καθώς και τον όποιο περιορισμό της μυϊκής δύναμης που ίσως έχει προκύψει, δ) πίεση στα σημεία πυροδότησης πόνου, προκειμένου να αναπαραχθεί ο πόνος, ε) πρόκληση αντανακλαστικής σύσπασης στο συγκεκριμένο σημείο με τη χρήση «στεγνής βελόνας». Ανάλογα με την αξιολόγηση που θα κάνει ο ειδικός, θα καταλήξει στο αίτιο που προκαλεί τον πόνο, αν δηλαδή οφείλεται σε πρόβλημα των οστών, των νεύρων ή των μυών ή αν πρόκειται για συνύπαρξη δύο ή και τριών προβλημάτων, οπότε θα καθορίσει και την ανάλογη θεραπευτική αγωγή.

Πώς γίνεται η θεραπεία

Τα trigger points «απενεργοποιούνται» με δύο τρόπους:

1- Με ισχαιμικές πιέσεις και διατάσεις: Ο ειδικός κάνει τρεις πιέσεις εναλλάξ με διατάσεις στο εκάστοτε trigger point. Χρησιμοποιεί τον αντίχειρά του ή ένα ειδικό όργανο και πιέζει σταθερά στο σημείο πυροδότησης του πόνου με κυκλική φορά από έξω προς το κέντρο για 45-60 δευτερόλεπτα και με ένταση ανάλογη με την αντοχή του ασθενούς. Οι πιέσεις αυτές αποκαλούνται ισχαιμικές, γιατί ελαττώνουν την κυκλοφορία του αίματος στο συγκεκριμένο σημείο, για να ακολουθήσει στη συνέχεια μια «βίαιη» επαναφορά του. Μετά την ολοκλήρωση των πιέσεων, τοποθετείται πάγος για 5 λεπτά στην περιοχή και ακολουθεί διάταση του μυ (τέντωμα), ώστε να επανακτήσει την χαμένη του ελαστικότητα. 
2- Με τη τεχνική της στεγνής βελόνας: Προκειμένου τα trigger points να απενεργοποιηθούν πιο γρήγορα, οι θεραπευτές χρησιμοποιούν την τεχνική της στεγνής βελόνας. Συγκεκριμένα, εισάγουν σε ένα trigger point μια αποστειρωμένη λεπτή και ευκίνητη βελόνα μιας χρήσης, αντίστοιχη με αυτή που χρησιμοποιείται στο βελονισμό, με σκοπό τη πιο γρήγορη χαλάρωση του μυ. Έπειτα, ακολουθεί η διάταση του μυ. Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν ότι μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα και έγχυση φυσιολογικού ορού ή ξυλοκαΐνης. Την πρώτη ημέρα μετά την εφαρμογή της τεχνικής, ο ασθενής νιώθει ένα βάρος και μούδιασμα στην περιοχή, ενώ τις πρώτες 24 ώρες ενδέχεται να υπάρχει πιο έντονος πόνος από πριν. Ωστόσο, από τη δεύτερη ημέρα και μετά, ο πόνος αρχίζει να υποχωρεί, καθώς ο μυς χαλαρώνει σταδιακά και αποκτά ελαστικότητα και δύναμη.

Προκειμένου ο θεραπευτής να ενισχύσει το αποτέλεσμα μπορεί να εφαρμόζει στην περιοχή θεραπευτικό υπέρηχο και λέιζερ χαμηλής τάσης, τα οποία βοηθούν την διαδικασία της επούλωσης. Αποτελεσματική είναι και η τοποθέτηση ειδικών ταινιών KINESIO TAPES – ΤΑΙΝΙΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ (kinisiotapes) στην περιοχή, οι οποίες τονώνουν την κυκλοφορία του αίματος και της λέμφου, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται το αποτέλεσμα και να περιορίζεται η αίσθηση κακουχίας.

Προϋπόθεση για να εφαρμόσει ένας θεραπευτής την τεχνική της στεγνής βελόνας είναι να γνωρίζει άριστα την ανατομία του ανθρώπινου σώματος, τον τρόπο που λειτουργούν οι μύες, τα όργανα που υπάρχουν γύρω τους, καθώς και πού ακριβώς βρίσκονται τα trigger points, και ποια πρότυπα πόνου πυροδοτούν, γιατί τυχόν λάθος μπορεί να προκαλέσει από ένα μικρό αιμάτωμα έως μια σοβαρή βλάβη. Αν, για παράδειγμα, δεν τοποθετηθεί σωστά μια βελόνα στην περιοχή της πλάτης, μπορεί να τραυματίσει ακόμη και τους πνεύμονες, ενώ κάτι αντίστοιχο στην περιοχή του αυχένα μπορεί να βλάψει το νωτιαίο μυελό. Αν και κάτι τέτοιο είναι σπάνιο, και εξαρτάται από την εμπειρία του θεραπευτή.

Είναι το αποτέλεσμα της θεραπείας μόνιμο;

Το αποτέλεσμα της θεραπείας είναι μόνιμο, αν ο πόνος οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην ύπαρξη trigger point. Για να προκληθεί εκ νέου πόνος σ’ αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να επαναληφθεί ο μηχανισμός που το προκάλεσε εξ’ αρχής. Βέβαια ταυτόχρονα με κάποια παθολογία, για παράδειγμα οστεοαρθρίτιδα, μπορεί να δημιουργηθούν και trigger points λόγω της κακής λειτουργικότητας της περιοχής, προκαλώντας επιπλέον πόνο στον ασθενή. ‘Έτσι δεν θα πάψει να πονά μετά την απενεργοποίηση των όποιων σημείων πυροδότησης πόνου έχει στους γύρω μυς, αλλά θα ανακουφιστεί σημαντικά από τον πόνο. Επίσης, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να ενεργοποιηθεί ξανά ένα trigger point, εάν ο ασθενής μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας καταπονεί έντονα το σώμα του, περπατά με λάθος τρόπο, κάνει λάθος κινήσεις ή δεν γυμνάζεται. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες του θεραπευτή του. Για παράδειγμα, ένα άτομο που έκανε θεραπεία για την απενεργοποίηση των trigger points στον αυχένα, θα πρέπει να «κόψει» την κακιά συνήθεια να βλέπει τηλεόραση στηρίζοντας το κεφάλι του σε ψηλό μαξιλάρι ή να δουλεύει στον υπολογιστή σκυφτός. Επίσης άλλοι λόγοι υποτροπής είναι οι σκελετικές ασυμμετρίες (π.χ. ανισοσκελία), και μορφολογικές διαταραχές, όπως είναι η σκολίωση, κύφωση, πλατυποδία κ.α.

Είναι βελονισμός;

Για την απελευθέρωση των trigger points, χρησιμοποιείται βελόνα ίδια με αυτή του βελονισμού, αλλά οι δύο μέθοδοι διαφέρουν σε δύο βασικά σημεία: 
• Η τεχνική της στεγνής βελόνας χρησιμοποιεί μία μόνο βελόνα και ακολουθείται πάντοτε από διατάσεις του μυ, ενώ ο βελονισμός χρησιμοποιεί πολλές βελόνες και δεν εφαρμόζει τις διατάσεις ως μέσο ανακούφισης. 
• Η απελευθέρωση του trigger point προκαλεί τη χαλάρωση του μυός και την ανακούφιση από τον πόνο, ενώ βελτιώνει την ευκαμψία του, σε αντίθεση με το βελονισμό, του οποίου η παυσίπονη δράση οφείλεται στην απελευθέρωση ενδορφινών από τον οργανισμό μέσω των ενεργειακών καναλιών που είναι οι μεσημβρινοί.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:

• Πόσες συνεδρίες απαιτούνται: 5-10, ανάλογα με τη σοβαρότητα του προβλήματος. 
• Πόσο διαρκεί μία συνεδρία: 60-90 λεπτά.

ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "VITA" ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2008 ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟ ΤΖΟΥΛΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΤΟΥ