Στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί η πολυπλοκότητα του χρόνιου μυοσκελετικού πόνου, το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο φαίνεται πως επικρατεί.

Ως χρόνιος πόνος ορίζεται ο επίμονος πόνος που διαρκεί περισσότερο από τρεις μήνες. Η νέα διεθνής ταξινόμηση ασθενειών (ICD-11) προσδιορίζει δυο μορφές χρόνιου μυοσκελετικού πόνου (chronic musculoskeletal pain -CMP): τον πρωτοπαθή και τον δευτεροπαθή. Ο πρωτοπαθής χρόνιος μυοσκελετικός πόνος είναι η κατάσταση του ατόμου που δεν προκαλείται από μια συγκεκριμένη ασθένεια. Ο χρόνιος δευτερογενής μυοσκελετικός πόνος είναι σύμπτωμα μιας ευρύτερης κατάστασης κάπου στο σώμα, που προκαλεί επίμονη νοσηρότητα και αποδίδεται σε τοπικούς ή συστημικούς λόγους. Μπορεί να προκαλείται από φλεγμονή, δομικές ανωμαλίες, ή τις εμβιομηχανικές επιπτώσεις παθήσεων του νευρικού συστήματος. Το γεγονός ότι η συχνότητα εμφάνισης φαίνεται να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της επίδρασης πολλών μεταβλητών, όπως οι αλλαγές στην περιβαλλοντική έκθεση και/ή άλλων ψυχοκοινωνικών παραγόντων κινδύνου, υποδεικνύει ότι ο χρόνιος μυοσκελετικός πόνος είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός.

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία και πρόσφατα ερευνητικά στοιχεία: το μοντέλο συμπεριφοράς βασιζόμενο στην προσπάθεια αποφυγής τού πόνου (ή μοντέλο FA -Lenthem et al. 1983), η ευαισθητοποίηση στον πόνο, οι γνωστικές διαστρεβλώσεις, η μελαγχολία, οι δυσκολίες στον ύπνο, η εξάντληση, η ανησυχία, η μεγέθυνση της αξίας της απειλής τού πόνου, και η αγωνία από τις ψυχοκοινωνικές διαστάσεις της υγείας μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση χρόνιου μυοσκελετικού πόνου. Σε αυτό το σημείο, το κύριο ζήτημα είναι να γίνει μια πολύ εστιασμένη έρευνα για τον εντοπισμό των παραγόντων κινδύνου και την ανάπτυξη προληπτικών μέτρων.

Υπάρχουν μέτριες ενδείξεις ότι μια διεπιστημονική προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική από την απουσία θεραπείας, ή άλλες ενεργές θεραπείες για τη βραχυπρόθεσμη διαχείριση του χρόνιου μυοσκελετικού πόνου. Ο χρόνιος πόνος, εξ ορισμού, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με το Βιοϊατρικό μοντέλο. Αντίθετα ο ασθενής πρέπει να αναπτύξει δεξιότητες απαραίτητες για τη διαχείριση της μακροχρόνιας δυσφορίας του σε ένα αποδεκτό επίπεδο. Είναι ζωτικό να δοθεί ανάλογη προσοχή στα ψυχοκοινωνικά παράπονα που συνήθως συνοδεύουν τον μακροχρόνιο πόνο. Τα διεπιστημονικά προγράμματα, που είναι καλά δομημένα, είναι χρήσιμα, αλλά ταυτόχρονα ακριβά, χρονοβόρα και δύσκολα στη διαχείριση. Οι συνδυαστικές θεραπείες απαιτούν περισσότερη μελέτη για να επικυρωθούν στην κλινική πρακτική.

Πριν από την έναρξη θεραπείας προτείνεται μια πλήρης κλινική βιο-ψυχο-κοινωνική αξιολόγηση. Οι συνεδρίες επιβάλλεται να είναι πολυεπίπεδες, διαδραστικές και επικεντρωμένες στις βιοψυχοκοινωνικές αλληλεπιδράσεις τού ασθενή. Είναι, επίσης, απαραίτητο να έχει ο θεραπευτής πλήρη κατανόηση της νευροφυσιολογίας τού χρόνιου πόνου.

Μελέτες σχετικά με την αερόβια άσκηση και τις ασκήσεις με αντίσταση έχουν δώσει θετικές ενδείξεις, παρότι υπάρχει σημαντική ασάφεια σχετικά με τον τρόπο αποτελεσματικής εφαρμογής αυτών των ευρημάτων στη συνταγογράφηση της άσκησης. Μία σημαντική πτυχή τής κλινικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων για τη θεραπεία τού πόνου είναι να λαμβάνεται υπόψη η εμπειρία τού ασθενή στον πόνο. Επιπλέον, η παροχή τεκμηριωμένης συνταγογράφησης για την άσκηση, στο πλαίσιο ενός σύνθετου προγράμματος αποκατάστασης, είναι πιο επιτυχής από μια καθορισμένη θεραπεία.

Στην προσπάθεια να αντιμετωπιστεί αυτή η πολυπλοκότητα του χρόνιου μυοσκελετικού πόνου έχουν παρουσιασθεί πολυάριθμες προσεγγίσεις. Ωστόσο, έχουν επικριθεί ότι είναι μονοδιάστατες και απλουστευτικές και αποτυγχάνουν να φέρουν αποτελέσματα. Σύμφωνα με το σχέδιο -National Institute for Health and Care Excellence (NICE), κατευθυντήρια γραμμή 2020, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων διαχείρισης του πόνου, ούτε  ενδείξεις για κοινωνικές παρεμβάσεις που αφορούν τον χρόνιο πόνο. Η επιτροπή έκανε συστάσεις σχετικά με την ψυχοθεραπεία και τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να επηρεάσει τη θεραπευτική πρακτική. Έκρινε ανεπαρκείς τις ενδείξεις για την Χειροθεραπεία (Manual Therapy) και την Μηχανοθεραπεία. Οι φυσικοθεραπευτές μπορεί να επωφεληθούν  από την ενσωμάτωση του πυρήνα της συμπεριφορικής ψυχολογίας και των νευροεπιστημών στην πρακτική τους.

Άτομα με επίμονο μυοσκελετικό πόνο μπορεί να ωφεληθούν από γενικά προγράμματα αυτοδιαχείρισης, τα οποία υπόσχονται πολλά. Βασικές ικανότητες αυτοδιαχείρισης θα πρέπει να διδάσκονται σε ένα ευρύ φάσμα πρακτικών. Οι πεποιθήσεις, η αυτοαποτελεσματικότητα, η κοινωνική επιρροή, οι γνώσεις και οι δεξιότητες, καθώς και εμβιομηχανικές, ψυχολογικές και ατομικές συνιστώσες θα πρέπει να στοχεύουν στον έλεγχο της πάθησης.

Ο θεραπευτής πρέπει να αναγνωρίζει τη συνεισφορά των βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών/περιβαλλοντικών παραγόντων στον χρόνιο πόνο ως μέρος τής θεραπευτικής πρακτικής. Δηλαδή, να υιοθετήσει το Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο.

Βιοψυχοκοινωνικό Μοντέλο

Το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο έχει μια τεράστια απόκλιση από το Βιοϊατρικό μοντέλο, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της κοινωνιολογίας και της ψυχολογίας του ασθενούς στην υγεία και την ασθένεια. Ακριβώς λόγω της ενσωμάτωσης στο μοντέλο αυτό στοιχείων μη βιολογικών, αποτέλεσε μια σημαντική εξέλιξη ώστε να γίνουν αντιληπτές και να αποκτήσουν τη δική τους ορολογία θεραπευτικές προσεγγίσεις εστιασμένες στο πνεύμα/σώμα (mind/body), όπως για παράδειγμα η Κρανιοϊερή Θεραπεία (craniosacral therapy) του Dr John Upledger.

• Αναγνωρίζει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματικών, πνευματικών, συναισθηματικών και κοινωνικών πτυχών τού ατόμου.
• Αναγνωρίζει την ιδέα της πολυπλοκότητας, της ανάδυσης και της μη αναγωγιμότητας.
• Αναγνωρίζει τις εμπειρίες τού ίδιου του ασθενούς.

Το Βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο δεν προορίζεται να είναι μια απόκλιση από την επιστήμη, αλλά μια έκκληση για την επέκταση της επιστημονικής κατανόησης, ώστε να συμβάλλει στην σφαιρική αντιμετώπιση των προκλήσεων ενός ασθενή που βρίσκεται σε προσαρμοστική εξάντληση, ή χρόνια εξάντληση.

 Πηγές

• Treede R-D, Rief W, Barke A, Aziz Q, Bennett MI, Benoliel R, et al. A classification of chronic pain for ICD-11. PAIN. 2015;156(6):1003-7.
• Perrot S, Cohen M, Barke A, Korwisi B, Rief W, Treede R-D, et al. The IASP classification of chronic pain for ICD-11: chronic secondary musculoskeletal pain. PAIN. 2019;160(1).
• Hagen K, Linde M, Heuch I, Stovner LJ, Zwart J-A. Increasing Prevalence of Chronic Musculoskeletal Complaints. A Large 11-Year Follow-Up in the General Population (HUNT 2 and 3). Pain Medicine. 2011;12(11):1657-66.
• Cimmino MA, Ferrone C, Cutolo M. Epidemiology of chronic musculoskeletal pain. Best practice & research Clinical rheumatology. 2011;25(2):173-83.
• Dale R, Stacey B. Multimodal Treatment of Chronic Pain. The Medical clinics of North America. 2016;100(1):55-64.
• Vargas-Prada S, Coggon D. Psychological and psychosocial determinants of musculoskeletal pain and associated disability. Best practice & research Clinical rheumatology. 2015;29(3):374-90.
• van Middelkoop M, Rubinstein SM, Kuijpers T, Verhagen AP, Ostelo R, Koes BW, et al. A systematic review on the effectiveness of physical and rehabilitation interventions for chronic non-specific low back pain. European spine journal : official publication of the European Spine Society, the European Spinal Deformity Society, and the European Section of the Cervical Spine Research Society. 2011;20(1):19-39.
• Hylands-White N, Duarte RV, Raphael JH. An overview of treatment approaches for chronic pain management. Rheumatology international. 2017;37(1):29-42.
• Gatchel RJ, McGeary DD, McGeary CA, Lippe B. Interdisciplinary chronic pain management: past, present, and future. The American psychologist. 2014;69(2):119-30.
• Booth J, Moseley GL, Schiltenwolf M, Cashin A, Davies M, Hübscher M. Exercise for chronic musculoskeletal pain: A biopsychosocial approach. Musculoskeletal care. 2017;15(4):413-21.
• Dekker C, Goossens ME, Bastiaenen CH, Verbunt JA. Study protocol for a multicentre randomized controlled trial on effectiveness of an outpatient multimodal rehabilitation Academia Letters, November 2021 Corresponding Author: Thangamani Ramalingam Alagappan, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. Citation: Alagappan, T.R. (2021). Physiotherapy practice in persistent chronic musculoskeletal pain. Academia program for adolescents with chronic musculoskeletal pain (2B Active). BMC musculoskeletal disorders. 2016;17:317.
• Donnino MW, Thompson GS, Mehta S, Paschali M, Howard P, Antonsen SB, et al. Psychophysiologic symptom relief therapy for chronic back pain: a pilot randomized controlled trial. PAIN Reports. 2021;6(3):e959.
• O’Sullivan PB, Caneiro JP, O’Keeffe M, Smith A, Dankaerts W, Fersum K, et al. Cognitive Functional Therapy: An Integrated Behavioral Approach for the Targeted Management of Disabling Low Back Pain. Phys Ther. 2018;98(5):408-23.
• Elbers S, Wittink H, Pool JJM, Smeets R. The effectiveness of generic self-management interventions for patients with chronic musculoskeletal pain on physical function, selfefficacy, pain intensity and physical activity: A systematic review and meta-analysis. European journal of pain (London, England). 2018;22(9):1577-96.
• Kovačević I, Kogler VM, Turković TM, Dunkić LF, Ivanec Ž, Petek D. Self-care of chronic musculoskeletal pain – experiences and attitudes of patients and health care providers. BMC Musculoskeletal Disorders. 2018;19(1):76.
• Kongsted A, Ris I, Kjaer P, Hartvigsen J. Self-management at the core of back pain care: 10 key points for clinicians. Brazilian journal of physical therapy. 2021;25(4):396-406.
• Leysen M, Nijs J, Van Wilgen P, Demoulin C, Dankaerts W, Danneels L, et al. Attitudes and beliefs on low back pain in physical therapy education: A cross-sectional study. Brazilian journal of physical therapy. 2021;25(3):319-28.
• Domenech J, Sánchez-Zuriaga D, Segura-Ortí E, Espejo-Tort B, Lisón JF. Impact of biomedical and biopsychosocial training sessions on the attitudes, beliefs, and recommendations of health care providers about low back pain: a randomised clinical trial. 2011;152(11):2557-63.