ΜΑΘΗΜΑ: Χρόνιος Πόνος – Στρατηγική αντιμετώπισης

Ο χρόνιος πόνος, δηλαδή ο πόνος που έχει διάρκεια μεγαλύτερη από τρεις μήνες -όπως δείχνουν σχετικές έρευνες που αφορούν στην Ευρώπη- προσβάλλει έναν στους πέντε ενήλικες (75 εκατομμύρια), ενώ στο 1/3 των ευρωπαϊκών οικογενειών κάποιος υποφέρει από χρόνιο πόνο. Πρόκειται για πολύπλοκο βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό φαινόμενο. Στον χρόνιο πόνο ο ασθενής δεν πονά απλά, αλλά υποφέρει. Δηλαδή, εκτός της σωματικής πηγής του πόνου, υπάρχουν και άλλες συνιστώσες και επιδράσεις: το ψυχολογικό κομμάτι, το πνευματικό, το πολιτιστικό, καθώς και η κοινωνική διάστασή του. Χαρακτηρίζεται ως "ολικός πόνος". Ο δυνατός – ολικός πόνος συνδέεται με αρνητικά συναισθήματα, όπως το αίσθημα του αβοήθητου, αδυναμία, κατάθλιψη, απελπισία, θυμό, έντονο άγχος. Παραδείγματα χρόνιου πόνου είναι η ινομυαλγία, ο πονοκέφαλος, η ημικρανία, η οστεοαρθρίτιδα κ.α.

Οι πάσχοντες από χρόνιο πόνο θεωρούν ότι είναι το αποτέλεσμα τραυματισμού ή βλάβης στο σώμα τους. Αυτή την αντίληψη ενισχύουν οι "δραματοποιημένες" εικόνες και απόψεις με τις οποίες "βομβαρδίζονται" εκεί όπου προστρέχουν για αναζήτηση βοήθειας. Στην υπόθεση που περιγράψαμε, η αντίληψη του πόνου μετατρέπεται σε φαύλο κύκλο. Είναι γνωστό ότι όταν ένας πόνος έχει μεγάλη διάρκεια, τότε το σύστημα αντίληψης πόνου (αλγαισθησία) γίνεται πιο ευαίσθητο. Αυτό σημαίνει ότι ο νωτιαίος μυελός στέλνει σήματα κινδύνου στον εγκέφαλο σε μια συχνότητα που υπερεκτιμά το πραγματικό επίπεδο του κινδύνου. Πρόκειται για μια φυσιολογική προσαρμογή στον συνεχή βομβαρδισμό με ερεθίσματα. Επιπλέον, επειδή ο πόνος ερμηνεύεται –λανθασμένα- ως μέτρο της βλάβης του ιστού, ο εγκέφαλος δεν έχει άλλη επιλογή παρά να υποθέσει ότι οι ιστοί έχουν υποστεί μεγαλύτερο τραυματισμό. Οπότε, όταν ο πόνος επιμένει, αυτόματα υποθέτουμε την ύπαρξη μεγαλύτερης βλάβης ιστών.
Η αλληλουχία της σκέψης: ''πιο πολύς πόνος = πιο πολύ ζημιά = πιο πολύς κίνδυνος = περισσότερος πόνος'', είναι εκείνη που θα οδηγήσει τον πάσχοντα σε αυτοπεριορισμό, όσο αφορά στη λειτουργικότητά του για να καταλήξει σε μια "τεχνητή" αναπηρία. Η ιδέα της ανακριβούς αντίληψης στο χρόνιο πόνο, εγείρει το ερώτημα αν τελικά και αυτό είναι ένας από τους λόγους πρόκλησής του.

Τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να ξέρουμε από πού προέρχεται; Επιπλέον τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να παρέμβουμε με φυσικό τρόπο ώστε να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο στον οποίο είναι εγκλωβισμένος ο ασθενής;

Απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά επιχειρείται να δοθούν μέσα από το συγκεκριμένο μάθημα.

Στο μάθημα θα αναλυθούν τα εξής:

Μια διαφορετική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου.
Απαντήσεις σε πολλά θέματα, που δεν ανταποκρίνονται στις συνήθεις θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Η επιστήμη του πόνου.
Πώς λειτουργεί ο πόνος.
Η αντίληψη του πόνου ως απειλή. Ο πόνος είναι «ανιχνευτής της απειλής, προωθώντας την επιβίωση».
Η εκπαίδευση σχετικά με την επιστήμη του πόνου, καταρρίπτει την αντίληψη του πόνου ως απειλή.
Στοιχεία που αφορούν το Νευρικό Σύστημα.
Στοιχεία που αφορούν τον "εντερικό εγκέφαλο".
Η "χημεία του χρόνιου πόνου".
Γιατί η "ομοιόσταση" είναι ο θεραπευτικός μας στόχος στο χρόνιο πόνο;

Το μάθημα θα βοηθήσει:

Όλοι οι συμμετέχοντες να αντιληφθούν πως ο χρόνιος πόνος δεν είναι τίποτα άλλο από την παραφωνία του εγκεφάλου, αν θεωρήσουμε ότι ο εγκέφαλος είναι ο μαέστρος που ελέγχει την αρμονική λειτουργία του οργανισμού.

Οι επαγγελματίες υγείας να σχεδιάζουν μια αποτελεσματική στρατηγική αντιμετώπισης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με χρόνιο πόνο.

Οι ασθενείς να γνωρίσουν τα "γιατί" του χρόνιου πόνου που τους κάνει να υποφέρουν, και τα "πώς" θα απαλλαχθούν από αυτόν.
Το μάθημα αυτό επιχειρεί να βοηθήσει τον θεραπευτή, αλλά και τον ασθενή, να κατανοήσει τη διαδικασία απελευθέρωσης του πόνου, οδηγώντας στην "αυτοδιόρθωση", στην λειτουργική αρμονία, την ομοιόσταση και τελικά στην επανεκκίνηση του οργανισμού

Με τον όρο Μυοσκελετικά Συμβάντα ή Μυοσκελετικές παθήσεις (ΜΣΠ), εννοούμε τραυματισμό ή πόνο που αφορά το Μυοσκελετικό Σύστημα, δηλαδή τους μύες, τους τένοντες, τους αρθρικούς θύλακες. Τα νέα δεδομένα της κοινωνικής αποστασιοποίησης, που έχουν διαμορφώσει την καθημερινότητα μας, στο πλαίσιο του αγώνα εναντίον της πανδημίας του κορονωϊού, έχουν ως αποτέλεσμα την υπερβολική αύξηση στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ως μέσο ενημέρωσης και επικοινωνίας. Αυτή η σημαντική αύξηση στη χρήση των κινητών τηλεφώνων, έχει αυξήσει και την ανησυχία ότι η υπερβολική χρήση τους συμβάλλει στην εμφάνιση ΜΣΠ. Έτσι ερευνητές σχεδίασαν μια μελέτη με συστηματική ανασκόπηση της διαθέσιμης βιβλιογραφίας.

Η τεχνική της Μυοπεριτονιακής Απελευθέρωσης (Myofascial Release), για πρώτη φορά περιγράφεται από τον Andrew Taylor Still και τους μαθητές του. Είναι ένα σύστημα διάγνωσης και θεραπείας, που μέσω της συνεχής ανατροφοδότησης (feedback) της ψηλάφησης, επιτυγχάνει την απελευθέρωση των μυοπεριτονιακών ιστών (Fascia: The Tensional Network of the Human Body, 2012). Εφαρμόζεται με εξειδικευμένους αργούς και ήπιους χειρισμούς, συνεχούς πίεσης σε επώδυνες περιοχές ή περιοχές με δυσλειτουργία. Στόχος των χειρισμών είναι η διάταση, η αποκατάσταση της ελαστικότητας και η απελευθέρωση περιορισμών στην περιτονία.

Τα μοντέλα δυσλειτουργίας στην ευθυγράμμιση της δομής, έχουν σημαντική αποδοχή και εξέλιξη γιατί στηρίζονται στο κυρίαρχο Βιοϊατρικό και Βιομηχανικό μοντέλο. Σε οποιοδήποτε μηχανικό σύστημα, εάν τα συντονισμένα κινούμενα μέρη δεν είναι σωστά ευθυγραμμισμένα, το κινούμενο σύστημα δεν λειτουργεί αποτελεσματικά. Αυτή η αναποτελεσματικότητα μπορεί τελικά να οδηγήσεις σε βλάβη και κατάρρευση. Η άποψη αυτή φαίνεται λογική και έχει εφαρμοστεί εκτενέστατα σε εκείνους τους κλάδους της ιατρικής που ασχολούνται με τον μυοσκελετικό πόνο. Ωστόσο, το ανθρώπινο σώμα είναι πιο περίπλοκο από μια απλή μηχανή.

Τουλάχιστον δυο δεκαετίες γνωρίζουμε πως σε καταστάσεις χρόνιου πόνου, υπάρχει ανακολουθία στην κλινική απεικόνιση μεταξύ της βλάβης ιστού που βλέπουμε και στην συμπτωματολογία του ασθενή. Δηλαδή ενδέχεται στην κλινική απεικόνιση ο ασθενής να φαίνεται με βαριά οστεοαρθρίτιδα χωρίς να πονά ή να εμφανίζει μια εντελώς φυσιολογική ακτινογραφία με έντονο πόνο. Εντούτοις, οι κλινική απεικόνιση συχνά ερμηνεύεται ως αιτία πόνου, οδηγώντας σε ιατρικές και χειρουργικές παρεμβάσεις. Έτσι δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι συχνά δεν είναι αποτελεσματικές στη μείωση των συμπτωμάτων.

Παγκοσμίως, o πόνος στην σπονδυλική στήλη επηρεάζει αρνητικά τη ποιότητα της ζωής πολλών ανθρώπων. Τα τελευταία 25 χρόνια οι επιπτώσεις του πόνου στην σπονδυλική στήλη έχουν αυξηθεί δραματικά. Παρόλο, που τα περισσότερα επεισόδια πόνου στον αυχένα ενδέχεται να βελτιωθούν μέσα σε λίγους μήνες, ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών θα βιώσουν επανειλημμένα επεισόδια πόνου.

Ο χρόνιος πόνος, δηλαδή ο πόνος που έχει διάρκεια μεγαλύτερη από τρεις μήνες -όπως δείχνουν σχετικές έρευνες που αφορούν την Ευρώπη- προσβάλλει έναν στους πέντε ενήλικες (75 εκατομμύρια), ενώ στο 1/3 των ευρωπαϊκών οικογενειών κάποιος υποφέρει από χρόνιο πόνο. Πρόκειται για πολύπλοκο βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό φαινόμενο. Στον χρόνιο πόνο ο ασθενής δεν πονά απλά, αλλά υποφέρει. Δηλαδή, εκτός της σωματικής πηγής του πόνου, υπάρχουν και άλλες συνιστώσες και επιδράσεις: το ψυχολογικό κομμάτι, το πνευματικό, το πολιτιστικό, καθώς και η κοινωνική διάστασή του

Ο προστατευτικός μυϊκός σπασμός λειτουργεί ως φρένο, που ακινητοποιεί συγκεκριμένη περιοχή του σώματός, είτε λόγω πόνου, είτε όταν αποτυγχάνει ο φυσικός αμυντικός μηχανισμός του σώματός να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη δράση επιβαρυντικών παραγόντων, όπως είναι για παράδειγμα ένας τραυματισμός στη περιοχή ή επαναλαμβανόμενη κακή στάση του σώματος. Ο ρόλος του είναι να προστατεύσει τη περιοχή από πιθανό μεγαλύτερο κίνδυνο.

Ο χρόνιος πόνος είναι από μια τις πιο συνηθισμένες αιτίες έκπτωσης στην ποιότητα της ζωής, σε ένα τεράστιο τμήμα του πληθυσμού. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, σε μια έκθεση που κυκλοφόρησε στα τέλη του 2018, περίπου 50 εκατομμύρια ενήλικες των Η.Π.Α., ή το 16% του ενήλικου πληθυσμού, παρουσιάζουν χρόνιο πόνο.