Με τη χρησιμοποίηση του όρου ‘σύνδρομο’, θέλουμε να δείξουμε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα σύνολο συμπτωμάτων, που αφορούν μια συγκεκριμένη περιοχή του σώματος, αλλά με διαφορετική αιτία προέλευσης. Ως Αυχενικό Σύνδρομο χαρακτηρίζουμε τον πόνο στην περιοχή του αυχένα ή πόνο που ακτινοβολεί στην πλάτη ανάμεσα στις ωμοπλάτες, στους ώμους, τα χέρια ακόμα μέχρι τα δάκτυλα των χεριών.

 ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Μπορεί να συνοδεύεται από μυϊκή αδυναμία, αισθητικές διαταραχές (μούδιασμα, βελόνιασμα, κάψιμο) και μειωμένη κινητικότητα. Ο πόνος μπορεί να είναι οξύς ή χρόνιος. Συχνά αναφέρονται ζαλάδες, ίλιγγοι, πονοκέφαλοι ακόμα και ‘θολούρα’ στα μάτια. Η αιτία πρόκλησης αυτών των συμπτωμάτων μπορεί να αφορά το μυϊκό σύστημα της περιοχής, τις νευρικές ρίζες ή τα περιφερειακά νεύρα, τις αρθρώσεις, να είναι αποτέλεσμα συναισθηματικής φόρτισης και έντονου στρες ή πιο συνηθισμένα συνδυασμός όλων των προηγουμένων.

ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΥΧΕΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Όλοι μπορούμε να υποφέρουμε από Αυχενικό Σύνδρομο.

Ας περιγράψουμε ένα σενάριο πρόκλησης Αυχενικού Συνδρόμου σε βάθος χρόνου:

Στατιστικά τα ¾ των ενηλίκων κάποια στιγμή θα παρουσιάσουν κάποιας μορφής πρόβλημα στην περιοχή του αυχένα, ενώ σε έναν στους έξι το πρόβλημα θα είναι ο χρόνιος πόνος. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτή η περιοχή της Σ.Σ. επιτρέπει μεγάλου εύρους κινήσεις, άρα είναι επιρρεπείς σε απευθείας τραυματισμούς, όπως στην περίπτωση απότομης ή βίαιης κίνησης λόγω τροχαίου ατυχήματος (whiplash syndrome), αλλά και από παρατεταμένη κακή στάση κατά την διάρκεια της εργασίας ή της ψυχαγωγίας, με αποτέλεσμα συνεχή τάση στους μύες και τους συνδέσμους της περιοχής. Τότε προκαλείται μυϊκός σπασμός, που σε αρκετές περιπτώσεις συνοδεύεται από μικροτραυματισμό των μυών και των συνδέσμων της περιοχής με ταυτόχρονη αλλαγή στην διάταξη του σκελετού. Έχουμε σε αυτήν την περίπτωση μυοσκελετική δυσλειτουργία. Τα κύρια συμπτώματα είναι πόνος και περιορισμός της κίνησης. Συνήθως ο πόνος υποχωρεί με την ξεκούραση και ήπια φαρμακευτική αγωγή. Παραμένει όμως μέσω αυτού του μηχανισμού η πιθανότητα δημιουργίας των Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Προβαλλομένου Πόνου ή Trigger Points. 

Από τη δεκαετία του ’80 που οι αμερικανοί γιατροί J. Travel και D.G. Simons τεκμηρίωσαν με επιστημονικές έρευνες το θέμα, άρχισε να γίνεται σταδιακά αντιληπτό ότι ο πόνος μπορεί να οφείλεται και σε μικροτραυματισμούς στις ίνες των σκελετικών μυών, με αποτέλεσμα κάποιοι από αυτούς να συσπώνται, να «σκληραίνουν», να «κονταίνουν» και να χάνουν την ελαστικότητά τους, πυροδοτώντας πόνο στον ασθενή, ακόμα και σε απομακρυσμένες περιοχές. Τα επώδυνα αυτά σημεία των μυών είναι γνωστά ως trigger points και η μέθοδος «απενεργοποίησης» τους σήμερα εφαρμόζεται αποτελεσματικά από εκπαιδευμένους φυσικοθεραπευτές.

Η αλλαγή στην ανατομική διάταξη της περιοχής σε συνδυασμό με τη διαφοροποίηση της λειτουργικότητας, αν δεν αντιμετωπισθεί ικανοποιητικά τότε μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό και φλεγμονή των νεύρων της περιοχής ή ακόμα σε Κήλη Μεσοσπονδυλίου Δίσκου. Τότε προκαλείτε πόνος που ακτινοβολεί στην περιοχή του σώματος που αντιστοιχεί στο συγκεκριμένο νεύρο. Μπορεί να εμφανιστούν νευρολογικά συμπτώματα, όπως απώλεια μυϊκής δύναμης, αντανακλαστικών, αισθητικότητας. Προκαλούνται αισθητικές διαταραχές όπως καυσαλγία, μούδιασμα, βελόνιασμα, κ.λ.π..Η συνέχιση ακόμα περισσότερο αυτής της δυσλειτουργίας, οδηγεί πλέον σε μη αναστρέψιμες βλάβες, τις εκφυλιστικές αλλοιώσεις, δηλαδή σε φθορά του χόνδρου των αρθρώσεων, λόγω της ασυμμετρίας του καταμερισμού των φορτίων που δέχεται η περιοχή (πχ οστεοαρθρίτιδα, εκφυλισμό του μεσοσπονδυλίου δίσκου, σπονδυλική στένωση, σπονδυλολίσθηση, κα). Με αποτέλεσμα επιπλέον περιορισμό της κινητικότητας των αρθρώσεων, περιορισμό της συνολικής λειτουργικότητας της περιοχής και φυσικά χρόνιο πόνο.

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η αποτελεσματική αντιμετώπιση τόσο σύνθετων προβλημάτων, απαιτεί ο θεραπευτής να έχει τη δυνατότητα να αντιληφθεί τον μηχανισμό που βρίσκεται πίσω από τη συμπτωματολογία του ασθενή. Αυτή η δυνατότητα δεν μπορεί να στηριχθεί μόνο, στις αρκετά τα τελευταία χρόνια εξελιγμένες, απεικονιστικές μεθόδους, όπως είναι η αξονική τομογραφία ή η μαγνητική τομογραφία κα. Πρέπει να στηριχθεί στο λεπτομερές ιστορικό, στη κλινική αξιολόγηση και να επιβεβαιωθεί το συμπέρασμα από τις απεικονιστικές μεθόδους.

 ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία συνήθως είναι μια επίπονη προσπάθεια που περιλαμβάνει :

• Μείωση των δραστηριοτήτων του ασθενή , αλλά όχι ακινητοποίηση .
• Φαρμακευτική αγωγή που καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.
• Ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας, που μπορεί να ξεκινήσει αμέσως ή σε κάποιες περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης.

 Με βάση τα ευρήματα της αξιολόγησης, πρέπει να σχεδιαστεί ένα θεραπευτικό πρόγραμμα αποκατάστασης που να περιλαμβάνει τρείς βασικές φάσεις: 

1. ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ: Η πρώτη φάση της θεραπείας έχει σχεδιαστεί για να περιορίσει ή να εκμηδενίσει την σοβαρότητα της ενόχλησης, σταθεροποιώντας την κατάσταση όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Η συχνότητα της θεραπείας είναι καθημερινή.

2. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Οι σκοποί αυτής της φάσης είναι να αποκατασταθεί η λειτουργικότητα της περιοχής, να γίνει επανεκπαίδευση ώστε αυτή η λειτουργικότητα να περάσει αυτόματα στη καθημερινότητα του ασθενή (χωρίς δηλαδή να το σκέφτεται), να ισχυροποιηθούν αρχικά οι σταθεροποιητές μύες και στη συνέχεια συνολικά το μυϊκό σύστημα που είναι επιφορτισμένο να στηρίξει τις αλλαγές που επετεύχθησαν και φυσικά να ολοκληρωθεί η επούλωση των τραυματισμένων ιστών. Συνεχίζεται η εφαρμογή θεραπευτικών μέσων με μηχανήματα. Η συχνότητα της θεραπείας μπορεί να γίνει τρεις φορές την βδομάδα. Ολοκληρώνεται με ασκήσεις στο σπίτι , οδηγίες διατροφής και προσπάθεια τροποποίησης των καθημερινών ασχολιών σύμφωνα με τις ανάγκες της Σπονδυλικής στήλης (ΣΣ).

3. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ - ΠΡΟΛΗΨΗ: Η τρίτη και τελική φάση είναι σχεδιασμένη για να βελτιώσει την υγεία και την λειτουργικότητα της ΣΣ, προφυλάσσοντας από τον μηχανισμό που προκάλεσε τον αρχικό τραυματισμό . Η συχνότητα της θεραπείας καθορίζεται από τον θεραπευτή .

«ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ - MANUAL THERAPY»

Η "Θεραπεία Λειτουργικής Αποκατάστασης - Manual Therapy", είναι η θεραπευτική προσέγγιση όπου ο θεραπευτής με την χρησιμοποίηση των χεριών του προσπαθεί να εντοπίσει, να αναγνωρίσει και τελικά χρησιμοποιώντας ήπιους χειρισμούς να αποκαταστήσει τη λειτουργικότητα στις πάσχουσες περιοχές του σώματος. Η φιλοσοφία της τεχνικής βασίζεται στην διαπίστωση ότι η μορφή του σώματος εκφράζεται από την λειτουργικότητά του. Κακή στάση, επαναλαμβανόμενη κουραστική εργασία, ατυχήματα, κακό μυϊκό σύστημα, κα, μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στην διάταξη του σκελετού και κατά συνέπεια διαταραχή της δυναμικής ισορροπίας του σώματος. Μέσω των τεχνικών "Manual Therapy", χρησιμοποιώντας ήπιους χειρισμούς, εργαζόμαστε να αποκαταστήσουμε την λειτουργικότητα της περιοχής επαναφέροντας όσο το δυνατό περισσότερο την σωστή ανατομική διάταξη του σκελετού. Εκπαιδεύουμε τον ασθενή να χρησιμοποιεί σωστά το σώμα του, ενώ τέλος γίνεται εκμάθηση ενός ατομικού προγράμματος ασκήσεων με σκοπό την ισχυροποίηση του μυϊκού συστήματος, ώστε να αποκτήσει τον έλεγχο του προβλήματος (αυτοέλεγχος). Μετά από κάθε συνεδρία εκτιμούμε τα αποτελέσματα της θεραπείας και ανάλογα καθορίζουμε την θεραπευτική μας παρέμβαση.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Το μη κερδοσκοπικό ερευνητικό ινστιτούτο για την επαγγελματική υγεία και ασφάλεια, Institute for Work & Health, συνεργαζόμενο με το Canadian Memorial Chiropractic College, το Ontario Chiropractic Association και μελών της εκτελεστικής επιτροπής της Bone and Joint decade 2000-2010 Task Force on Neck Pain and its Associated Disorders, έχουν συγκροτήσει ‘The Neck Pain Evidence Summary’, έναν κλινικό οδηγό που περιλαμβάνει την αποτελεσματική αξιολόγηση και θεραπεία ασθενών με πόνο στον αυχένα. Οι συστάσεις βασίζονται σε έρευνα που ολοκληρώθηκε από την Bone and Joint Task Force, και δημοσιεύτηκε σε ειδική έκδοση του Spine (Φεβρουάριο 2008).

Σύμφωνα με τα ευρήματα, δεν υπάρχει κυρίαρχη θεραπεία για τον πόνο στον αυχένα. Ένας συνδυασμός από θεραπευτικά μέσα μπορεί να είναι αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του. Μεγαλύτερο χρονικό διάστημα θεραπείας δεν σχετίζεται με καλύτερη εξέλιξη ή βελτίωση. Όλες οι θεραπείες θα πρέπει να βασίζονται στην αξιολόγηση του μεγέθους του προβλήματος και της συμπτωματολογίας στον αυχένα.

 Από τον Erik Dalton Ph.D. , founder of ‘Freedom from Pain Institute’, USA

Για κάθε ίντσα πρόσθιας ολίσθησης της κεφαλής, αυξάνεται η επιβάρυνση πάνω στη σπονδυλική στήλη με επιπλέον 10 pounds, (Kapandji, Physiology of Joints, Vol. 3)

Οι περισσότεροι ασθενείς με πόνο στον αυχένα ανήκουν στη Κατηγορία Ι (δεν υπάρχουν ενδείξεις σημαντικής παθολογίας, ενώ επηρεάζονται ελάχιστά ή καθόλου οι καθημερινές δραστηριότητες) ή στη Κατηγορία ΙΙ (δεν υπάρχουν ενδείξεις σημαντικής παθολογίας, αλλά υπάρχουν επιπτώσεις στις καθημερινές δραστηριότητες).Στην αντιμετώπιση μη τραυματικού πόνου στον αυχένα, αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές είναι: η κινητοποίηση με ήπιους χειρισμούς (mobilization), οι ανατάξεις (manipulation), οι ασκήσεις με επίβλεψη, τεχνικές Manual Therapy με πρόγραμμα ασκήσεων, βελονισμός, Laser χαμηλής ισχύος και αναλγητικά. Αποτελεσματικές θεραπείες για οξύ τραυματικό πόνο στον αυχένα είναι τα εκπαιδευτικά video, η κινητοποίηση με ήπιους χειρισμούς (mobilization), ασκήσεις και ο συνδυασμός ασκήσεων και mobilization.

Η Κατηγορία ΙΙΙ πόνου στον αυχένα (πόνος που συνοδεύεται από νευρολογικά σημεία και συμπτώματα) απαιτεί μεγάλη προσοχή στην επιλογή της θεραπείας. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία «Υπάρχει λίγη έρευνα για τη μη χειρουργική αντιμετώπιση στη Κατηγορία ΙΙΙ του πόνου στον αυχένα. Περιλαμβάνει επισκληρίδιο κορτικοστεροειδείς ενέσεις ή ιοντοφόρεση (διαδερμική έγχυση κορτιζόνης - ξυλοκαϊνής, με τη χρήση γαλβανικού ρεύματος) για ανακούφιση της ριζοπάθειας.

Σε περίπτωση όμως σοβαρής παθολογίας ή επίμονης ριζοπάθειας, τότε πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η χειρουργική αντιμετώπιση». Όσο αφορά τη Κατηγορία ΙV (μέγιστη δομική παθολογία) οι οδηγίες επισημαίνουν: «Η επιθετική χειρουργική θεραπεία σε πολλές από αυτές τις περιπτώσεις είναι γενικά αποδεκτή ως αποτελεσματική, ενώ συχνά υποστηρίζεται θερμά.»

Τα παραπάνω αποτελούν μόνο ένα μικρό τμήμα των στοιχείων που περιέχονται στο ‘Neck Pain Evidence Summary’.

ΕΡΕΥΝΑ:

Ας αναλύσουμε μελέτη που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα και αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων της Α.Μ./Σ.Σ.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της ομάδας του Jan Lucas Hoving, PT, PhD ερευνητή του Monash University in Victoria, Australia, η τεχνική Manual Therapy ή Θεραπεία με ήπιους χειρισμούς, είναι περισσότερο αποτελεσματική στην αντιμετώπιση του Αυχενικού Συνδρόμου σε σχέση με την κλασσική Φυσικοθεραπεία ή την απλή παρακολούθηση – επίβλεψη του ασθενή από ειδικό ιατρό. 

Στη μελέτη συμμετείχαν 183 ασθενείς ηλικίας από 18 χρονών μέχρι 70 χρονών, που παρουσίαζαν πόνο στον αυχένα τουλάχιστόν για δυο βδομάδες. Χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:

1η ομάδα- Θεραπεία με την τεχνική Manual Therapy, μία φορά την εβδομάδα για 6 εβδομάδες.
2η ομάδα- Φυσικοθεραπεία δύο φορές την εβδομάδα για 6 εβδομάδες.
3η ομάδα- Παρακολούθηση- επίβλεψη από ιατρό, περιελάμβανε φαρμακευτική αγωγή, συμβουλές και εκπαίδευση.
 Σε έξαρση πόνου όλοι οι ασθενείς μπορούσαν να πάρουν παυσίπονα φάρμακα.

> Ποσοστά επιτυχίας.

1η ομάδα- Manual Therapy = 68,3%
2η ομάδα- Φυσικοθεραπεία = 50,8%
3η ομάδα-Παρακολούθηση = 35,9%