Η λέξη σπονδυλολίσθηση είναι σύνθετη και ελληνική. Προέρχεται από τις λέξεις "σπόνδυλος" και "ολίσθηση". Σημαίνει ολίσθηση του σπονδύλου προς τα εμπρός σε σχέση με τον αμέσως από κάτω σπόνδυλο. Συνήθως συμβαίνει στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (Ο5 σπόνδυλος) χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι δεν συναντάται σε άλλες μοίρες της σπονδυλικής στήλης. Περίπου το 5% - 6% των ανδρών και το 2% - 3% των γυναικών πάσχουν από σπονδυλολίσθηση.

Προκαλείται συνήθως με τους παρακάτω μηχανισμούς:

1. ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ: Η κληρονομικότητα σε αυτήν την περίπτωση παίζει τον καθοριστικό ρόλο. Ένα άτομο μπορεί να γεννηθεί με προδιάθεση να είναι επιρρεπής σε αυτήν την πάθηση. Βέβαια αυτό δεν γίνεται αντιληπτό παρά μόνο σε ηλικία 7 - 10 ετών, είτε λόγω των αυξημένων δραστηριοτήτων των παιδιών, είτε λόγω της απότομης ανάπτυξης του.
2. ΛΟΓΩ ΥΠΕΡΚΟΠΩΣΗΣ: Μερικές δραστηριότητες όπως η γυμναστική, η άρση βαρών και το ποδόσφαιρο ασκούν μεγάλες επιβαρύνσεις πάνω στα οστά της μέσης. Συνήθως απαιτείται σε αυτούς τους αθλητές να βρίσκονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα με την σπονδυλική στήλη σε θέση υπέρ-έκτασης. Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα μπορεί να είναι κατάγματα κόπωσης. Το ίδιο αποτέλεσμα προκαλείται μετά από τραυματισμό που ασκεί μεγάλη δύναμη πάνω στους σπονδύλους π.χ. πτώση από μία σκάλα και προσγείωση με τα πόδια.
3. ΛΟΓΩ ΕΚΦΥΛΙΣΤΙΚΩΝ ΑΛΛΟΙΩΣΕΩΝ: Η περισσότερο συνηθισμένη αιτία είναι αρθρίτιδα στις αρθρώσεις με παράλληλα την απώλεια της στηρικτικής τους ικανότητας. Μία τυπική διαδικασία της πρόκλησης σπονδυλολίσθησης είναι η παρακάτω: Αρχικά πρόκληση εκφυλισμού του μεσοσπονδυλίου δίσκου με προσαρμογή των ορίων της κίνησης, απώλεια του ύψους του μεσοσπονδυλίου διαστήματος, αλλοίωση και χαλάρωση των συνδέσμων που στηρίζουν τους σπονδύλους, οπότε προκαλείται "αστάθεια" στα όρια της κίνησης στις αρθρώσεις, διάταση του αρθρικού θύλακα και τελικά σπονδυλολίσθηση. Σε αυτή τη κατηγορία οι γυναίκες προσβάλλονται 5 με 6 φορές περισσότερο, πιθανών εξαιτίας της γενικευμένης χαλάρωσης των συνδέσμων, λόγω ορμονικών αλλαγών πριν την εμμηνόπαυση.

ΣΥΜΤΩΜΑΤΑ

Πρόκειται για μία ύπουλη νόσο, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει πόνος. Συμπτώματα που πρέπει να μας βάλουν σε υποψίες είναι:
1- Πόνος στην μέση ιδιαίτερα μετά από άσκηση
2- Αυξημένη λόρδωση
3- Πόνος ή αδυναμία σε κάποιο άκρο
4- Απώλεια ελέγχου ούρησης
5- Συρρικνωμένοι ισχιοκνημιαίοι μύες 
6- Αλλαγή του τρόπου βάδισης (περπάτημα σαν "πάπια")

ΒΑΘΜΙΔΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΟΛΙΣΘΗΣΗΣ

Ανάλογα με τον βαθμό της ολίσθησης χαρακτηρίζονται:

ΒΑΘΜΟΣ 1 = ΟΛΙΣΘΗΣΗ 25% σε σχέση με τον κατώτερο σπόνδυλο.
ΒΑΘΜΟΣ 2 = ΟΛΙΣΘΗΣΗ 50%
ΒΑΘΜΟΣ 3 = ΟΛΙΣΘΗΣΗ 75%
ΒΑΘΜΟΣ 4 = ΟΛΙΣΘΗΣΗ 100%
ΒΑΘΜΟΣ 5 = ΟΛΙΚΗ ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ( ΣΠΟΝΔΥΛΟΠΤΩΣΗ).

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η ακτινογραφία της Σ.Σ. θα μας διαφωτίσει σε αυτή την περίπτωση, θα μας δείξει την θέση των σπονδύλων και τον βαθμό ολίσθησης. Αν υπάρχουν νευρολογικές αλλαγές τότε χρήσιμο είναι να υπάρχει μια μαγνητική τομογραφία που θα μας δείξει αν υπάρχει εμπλοκή σε νευρική ρίζα. Στην κλινική αξιολόγηση χρησιμοποιείται ένα ειδικό test "ο ασθενής ρίχνει το βάρος του στο επώδυνο κάτω άκρο ενώ ταυτόχρονα γέρνει προς τα πίσω (υπερέκταση)", αν αυτή η κίνηση αναπαράγει τον πόνο, τότε είναι θετικό το test.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία δεν διαφέρει από την θεραπεία που εφαρμόζουμε για πόνο στην μέση, που προκαλείται από μηχανική ή πιεστική αιτία. Συνήθως είναι συντηρητική, ενώ σπάνια απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση. Ο σχεδιασμός της θεραπείας καθορίζεται από εκτίμηση της κατάστασης του ασθενή, από την κατανόηση του μηχανισμού που προκάλεσε το πρόβλημα και τέλος μέσα από τις πληροφορίες που συλλέγουμε βρίσκουμε την προοπτική της αποκατάστασης. Σχεδιάζουμε ένα πρόγραμμα λαμβάνοντας υπόψιν τυχόν αντενδείξεις ή παρενέργειες και το εφαρμόζουμε με τρόπο ασφαλή για τον ασθενή μας , ενώ σε τακτά χρονικά διαστήματα επανεκτιμούμε τα αποτελέσματα. Συστήνουμε στον ασθενή να απέχει από έντονες δραστηριότητες, αν υπάρχει φλεγμονή νευρικής ρίζας με μυϊκό σπασμό εφαρμόζουμε ιοντοφόρεση με στόχο την ταχύτερη ανακούφιση των έντονων συμπτωμάτων.

Πάντοτε το θεραπευτικό μας πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει ειδικές θεραπευτικές ασκήσεις με σκοπό να ενισχύσουμε εκείνους τους μύες που έχουν ρόλο σταθεροποιητικό της σπονδυλικής στήλης.

Η τεχνική "Manual Therapy", δηλαδή θεραπείας με ήπιους χειρισμούς, μπορεί να βοηθήσει σε αυτές τις περιπτώσεις και ποίο είναι το πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής συγκριτικά με τις άλλες θεραπείες; Το πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής βρίσκεται ακριβώς στην φιλοσοφία της. Ο τελικός στόχος κάθε θεραπευτικού προγράμματος είναι να επιτύχει την καλύτερη δυνατή λειτουργικότητα απαλλαγμένη από συμπτώματα. Μία βασική αρχή της τεχνικής "Manual Therapy" είναι :

"Η μορφή του σώματος αποτελεί την έκφραση της λειτουργικότητας του" 

Αν μπορέσουμε έγκαιρα να αναγνωρίσουμε την δυσλειτουργία που υπάρχει και να την ανατάξουμε χρησιμοποιώντας τα χέρια μας παράλληλα με συγκεκριμένες θέσεις και στάσεις του ίδιου του σώματος του ασθενή, ανώδυνα, τότε θα επιτύχουμε τον στόχο που είναι η λειτουργικότητα απαλλαγμένη από συμπτώματα, αλλά ταυτόχρονα έχουμε δημιουργήσει το σωστό περιβάλλον μέσα στο όποιο λειτουργεί το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.

ΠΡΟΛΗΨΗ

1) Σωστές στάσεις και σωστή χρησιμοποίηση του σώματος στις καθημερινές δραστηριότητες. Εκείνοι που ασχολούνται με τον αθλητισμό να βελτιώσουν την τεχνική τους.
2) Ενθαρρύνονται δραστηριότητες όπως είναι το κολύμπι, το βάδισμα, το ποδήλατο κ.λ.π. .
3) Αν θεωρηθεί απαραίτητο χρήση ειδικών ζωνών για έντονες δραστηριότητες.
4) Καθημερινή άσκηση με ειδικές ασκήσεις σταθεροποίησης, που έχουν σχεδιαστεί από τον θεραπευτή και είναι προσαρμοσμένες ατομικά στον κάθε ασθενή.
5) Σε περίπτωση πόνου που επιμένει να απευθύνεστε σε έναν ειδικό που να μπορεί να αναγνωρίσει την αιτία.