Ο εκτινασσόμενος δάκτυλος (trigger finger), δηλαδή η εμφάνιση του φαινομένου της "αναπήδησης" ή χαρακτηριστικός "εκτιναγμός" ενός δάκτυλου που βρίσκεται σε κάμψη κατά την προσπάθεια έκτασης του, είναι το αποτέλεσμα περιορισμού της ολίσθησης του τένοντα μέσα στο έλυτρο που το περιβάλλει.

Αφορά κυρίως τις ηλικίες από 40 έως 60 ετών. Εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Περιγράφηκε το 1850 από τους Nelaton και Notta. Ανήκει στη κατηγορία «Στενωτική Τενοντοελυτρίτιδα», μπορεί να προκληθεί σε όλα τα δάκτυλά του χεριού, αν και προσβάλλει συχνότερα τον παράμεσο, τον αντίχειρα και τον μέσο δάκτυλο.

Ταξινομείται σε τρείς κατηγορίες:

1. Στενωτική τενοντοελυτρίτιδα καμπτήρων τενόντων των 4 δακτύλων ή εκτινασσόμενος δάκτυλος (Trigger Finger)
2. Στενωτική τενοντοελυτρίτιδα του Αντίχειρα ή εκτινασσόμενος αντίχειρας (Trigger Thumb)
3. Στενωτική τενοντοελυτρίτιδα εκτεινόντων του Αντίχειρα (De Quervain Disease), από τον Ελβετό χειρουργό Fritz de Quervain, ο οποίος το 1895 δημοσίευσε 5 περιστατικά

Έχει δυο μορφές:

1. Τη διάχυτη μορφή, ο τένοντας και το έλυτρο είναι ομοιόμορφα διογκωμένα σε μήκος 2-3 εκατ.
2. Την οζώδη μορφή, όπου λόγω τριβής ο τένοντας δημιουργεί θυσσανώδες οζίδιο

Οι καμπτήρες των δακτύλων περιβάλλονται από έλυτρο και πορεύονται μέσα σε ένα αδιάκοπο τούνελ (σήραγγα), που αποτελείται από διαδοχικούς σωληνοειδείς καθεκτικούς συνδέσμους που αποκαλούνται "σωληνοειδείς τροχαλίες" (annular pulleys, A1, A2, A3, A4, A5) και εναλλασσόμενους σταυρωτούς (χιαστί) συνδέσμους που λέγονται "σταυρωτές τροχαλίες" (Cruciate pulleys, C1, C2, C3). Ο αντίχειρας έχει μόνο ένα καμπτήρα τένοντα με περίπου την ίδια ανατομική, οι εκτείνοντες τένοντες του αντίχειρα έχουν διαφορετική ανατομική και ξεχωριστά έλυτρα.

Αυτό που συμβαίνει είναι οι καμπτήρες τένοντες να παγιδεύονται στην πεπαχυσμένη ινώδη θήκη "τροχαλία Α1". Ο τένοντας στη κίνηση του τρίβεται με αποτέλεσμα ένα φαύλο κύκλο "τριβής - διόγκωσης - τριβής". Προκαλείται έτσι η δημιουργία του "οζιδίου" που σκαλώνει στην κάμψη των δακτύλων και αναπηδά ή εκτινάσσεται στην έκταση. Στη περίπτωση που διογκωθούν οι τένοντες και το έλυτρο τους, τότε διέρχονται με τριβή στον σωλήνα, προκαλείται ήχος τριβής "δίκην χιόνος", και ψηλαφάτε με τα δάκτυλά.

 Επιβαρυντικοί παράγοντες

• Ουσιαστικά είναι ένα σύνδρομο υπέρχρησης που προκαλείται από χειρονακτικές ή άλλες εργασίες (βίδωμα, κλάδεμα, χρήση μηχανημάτων, κ.α.). Εκτός από τη συχνή καταπόνηση έχουν εντοπιστεί και άλλα αίτια της πάθησης, όπως σε βρέφη η ιδιοπαθής στένωση του ελύτρου και διάφορες ορμονικές διαταραχές στις γυναίκες.
• Ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη, ρευματοειδή αρθρίτιδα, υποθυρεοειδισμό, γυναίκες στην εμμηνόπαυση, και οι έγκυες γυναίκες έχουν υψηλό κίνδυνο να εμφανίσουν εκτινασσόμενο δάκτυλο.
• Μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες σε αναλογία 3:1

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι από ήπια έως πολύ σοβαρά.

1. Πρωινή δυσκαμψία των δακτύλων
2. Μια αίσθηση ξερού κρότου ή κριγμού στη κίνηση των δακτύλων
3. Ψηλάφηση ευαίσθητου οζιδίου στη παλάμη κοντά στη βάση των δακτύλων
4. Σκάλωμα του δακτύλου σε καμπτική θέση και εκτινασσόμενο άνοιγμα
5. Μπλοκάρισμα του δακτύλου σε κάμψη με αδυναμία έκτασης.

Κλινικά στάδια

• Στο πρώτο στάδιο έχουμε μια τοπική ευαισθησία στη βάση του δακτύλου και ελαφρύ πόνο στην κάμψη - έκταση
• Στο δεύτερο στάδιο τα συμπτώματα είναι περισσότερο έντονα με εμπλοκή του δακτύλου σε θέση κάμψης που ανατάσσεται εύκολα με τη δική του δύναμη
• Στο τρίτο στάδιο ο πόνος είναι πολύ έντονος και η εμπλοκή δεν ανατάσσεται από μόνη της αλλά με βοήθεια και το δάκτυλο εκτινάσσεται.

Κλινική αξιολόγηση

Λαμβάνεται λεπτομερές ιστορικό του ασθενή, γίνεται ψηλάφηση για τον εντοπισμό του οζιδίου στη βάση του δακτύλου, ενώ γίνεται προσπάθεια πρόκλησης του φαινομένου της αναπήδησης στην προσπάθεια έκτασης του δακτύλου. Η Στενωτική τενοντοελυτρίτιδα εκτεινόντων του Αντίχειρα (De Quervain Disease) δεν έχει ως κλινικό σημείο την αναπήδηση. Η διάγνωση γίνεται με τη ψηλάφηση και το τεστ Filkenstein - κάμψη του αντίχειρα στη παλάμη, καλύπτεται από τα υπόλοιπα τέσσερα δάκτυλά ενώ ακολουθεί ωλένια απόκλιση του καρπού - το τεστ είναι θετικό στη πρόκληση πόνου.
Διαγνωστικές εξετάσεις όπως η ακτινογραφία ή μαγνητική τομογραφία συνήθως είναι άσκοπες. Αν ο ιατρός το θεωρήσει σκόπιμο μπορεί να ζητήσει εργαστηριακό έλεγχο.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η θεραπεία μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική.

Α - Συντηρητική Θεραπεία

Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει:

• Ξεκούραση, ως σύνδρομο υπέρχρησης απαιτεί την αποφυγή δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν την περιοχή τουλάχιστον για τρεις έως πέντε εβδομάδες.
• Εφαρμογή πάγου κυρίως τις πρωινές ώρες. Υπάρχουν όμως και ασθενείς που ανακουφίζονται με ζεστά επιθέματα.
• Χρήση νάρθηκα τη νύχτα διατηρώντας το δάκτυλο σε έκταση περίπου για έξη εβδομάδες.
• Μυοπεριτονιακή απελευθέρωση, οι εξειδικευμένες τεχνικές μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην βελτίωση των συμπτωμάτων του ασθενή.
• Ιοντοφόρεση με ύδρο-κορτιζόνη και ξυλοκαΐνη, σε μελέτες έχουν καταγραφεί θετικά αποτελέσματα από αυτόν τον συνδυασμό.
•  Ήπιες εκτατικές διατάσεις των δακτύλων.
• Ασκήσεις ενδυνάμωσης στο τελικό στάδιο της αποκατάστασης.
• Μηχανοθεραπεία με χρήση Θεραπευτικού Laser, Ραδιοσυχνότητες TECAR, Κρουστικό Υπέρηχο

Β - Χειρουργική αντιμετώπιση

Ενδείξεις για χειρουργική αντιμετώπιση είναι οι επίμονες και παραμελημένες περιπτώσεις ή οι συχνές υποτροπές της Στενωτικής Τενοντοελυτρίτιδας. Ο θεράπων ιατρός θα επιλέξει την κατάλληλη τεχνική για τον ασθενή.

ΠΗΓΕΣ

1. Frontera WR, et al. Essentials of Physical Medicine and Rehabilitation: Musculoskeletal Disorders, Pain, and Rehabilitation. 2nd ed. Philadelphia, Pa.: Saunders Elsevier; 2008. http://www.clinicalkey.com. Accessed July 25, 2014.
2. Ferri FF. Ferri's Clinical Advisor 2015: 5 Books in 1. Philadelphia, Pa.: Mosby Elsevier; 2015. https://www.clinicalkey.com. Accessed July 25, 2014.
3. AskMayoExpert. Trigger digits (finger, thumb). Rochester, Minn.: Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2014.
4. Anderson BC. Trigger finger (stenosing flexor tenosynovitis). http://www.uptodate.com/home. Accessed July 25, 2014.
5. Amadio PC (expert opinion). Mayo Clinic, Rochester, Minn. July 31, 2014.
6. Canale ST, et al. Campbell's Operative Orthopaedics. 12th ed. Philadelphia, Pa.: Mosby Elsevier; 2013. http://www.clinicalkey.com. Accessed July 29, 2014.
7. Sato ES, et al. Treatment of trigger finger: Randomized clinical trial comparing the methods of corticosteroid injection, percutaneous release and open surgery. Rheumatology. 2012;51:93.
8. Golden AK. Decision Support System. Mayo Clinic, Rochester, Minn. June 21, 2013.