Δεν είναι λίγες οι φορές που ως θεραπευτές καλούμαστε να φροντίσουμε ασθενείς τους οποίους με δυσκολία μπορούμε να αγγίξουμε εξαιτίας του πόνου. Τις περισσότερες φορές είναι αδύνατη μια διαφωτιστική κλινική αξιολόγηση και ακόμη πιο δύσκολή η θεραπευτική προσέγγιση χωρίς τον κίνδυνο να πονέσει περισσότερο ο ασθενής μας. Σε αυτές τις περιπτώσεις μια προσέγγιση είναι να μην κάνουμε τίποτα, χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί ότι αυτό θα είναι ευεργετικό για τον ασθενή μας, αντίθετα πολλές φορές συσσωρεύει και άλλες δυσκολίες. Μια άλλη προσέγγιση είναι να υιοθετήσουμε μια στρατηγική θεραπευτικής προσέγγισης βήμα-βήμα. Δηλαδή, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική θεραπεία.  

Προϋπόθεση για να είναι αποτελεσματικοί οι θεραπευτικοί χειρισμοί σε βαθιά ευρισκόμενους ιστούς, είναι να υπάρχει ελεύθερη διάβαση μέσω των επιφανειακών ιστών. Όπως αναφέρει ο Leon Chaitow: «Relaxed tissue is transparent to palpation -ο χαλαρός ιστός δίνει διαφάνεια στη ψηλάφηση-».

Η ιδέα είναι απλή. Αν αφιερώσουμε λίγο χρόνο να χαλαρώσουμε τους επιφανειακούς ιστούς, μέσω αυτών μπορούμε να εργαστούμε ανώδυνα σε βαθύτερα ευρισκόμενους ιστούς. Δεν κάνουμε απλά και μόνο την θεραπεία πιο ευχάριστη για τον ασθενή, αλλά ελαττώνουμε τη μυϊκή προστασία της περιοχής, μέσω του νευρικού συστήματος, και φυσικά καταβάλουμε μικρότερη προσπάθεια.

Υπάρχουν αρκετές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν με επιτυχία προς αυτή τη κατεύθυνση όπως: τεχνικές ήπιας μάλαξης, μυοπεριτονιακής απελευθέρωσης (myofascial release), θεραπεία θέσης απελευθέρωσης (positional release therapy), κ.α. Μία απλή αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική τεχνική, κυρίως σε επώδυνες περιοχές, είναι o χειρισμός άντλησης (pumping) με τα δάκτυλα ή τη παλάμη μέσω πίεσης και στη συνέχεια διάτασης του ιστού σε διάφορες κατευθύνσεις όσο αυτός χαλαρώνει και ανταποκρίνεται καλύτερα. Η ήπια αλλά σταθερή πίεση σε μια περιοχή με έναν ρυθμικό τρόπο, εναλλασσόμενα πίεση και αποσυμπίεση, αυξάνει τοπικά τη δυναμική κίνησης των υγρών, ενυδατώνει, προκαλεί μείωση της υπερευαισθητοποίησης του νευρικού ιστού και τη χαλάρωση του προστατευτικού μυϊκού σπασμού. Αυτές οι επιδράσεις έχουν μετρηθεί σε εργαστηριακό περιβάλλον από τον διάσημο ερευνητή της περιτονίας Robert Schleip στη Γερμανία. Ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι απόλυτα κατανοητός αλλά κατά τη γνώμη του ερευνητή η υδρόφιλη φύση του υαλουρονικού οξέος της βασικής ουσίας στη περιτονία πνίγεται στο υγρό. Αυτή η αυξημένη ενυδάτωση αυξάνει το μικροαγγειακό διάστημα στη περιτονία αυξάνοντας τη κίνηση των υγρών. Αυτή η αυξημένη κινητικότητα των υγρών επιτρέπει στους μεταβολίτες που διεγείρουν τις νευρικές απολήξεις να ξεπλυθούν μειώνοντας της υπερευαισθητοποίηση των νεύρων, με αποτέλεσμα τη χαλάρωση του προστατευτικού μυϊκού σπασμού.   

Dr. Robert Schleip, Director of the Fascia Research Group at the University of Ulm

Έχει βρεθεί ότι στον συνδετικό ιστό υπάρχουν έξι φορές περισσότεροι νευρώνες από ότι για παράδειγμα στους μύες. Υπάρχουν νευρώνες  τόσο για την αντίληψη του πόνου, όσο και για τον προσδιορισμό της θέσης. Αυτοί οι νευρώνες επηρεάζονται από δονήσεις και ποικίλες κινήσεις. Πρόσφατα ερευνητές έδειξαν ότι ο συνδετικός ιστός στον άνθρωπο μεταφέρει 15 λίτρα νερού σε 48 ώρες, μια σχετικά μεγάλη ποσότητα σε σύγκριση για παράδειγμα με την ποσότητα του αίματος και του λεμφικού υγρού. Υπάρχουν αρκετές μελέτες που δείχνουν ότι η Χειροθεραπεία -manual Therapy- εμπλέκει σε μεγάλο βαθμό την κίνηση των υγρών στους ιστούς. Δηλαδή, έχει αποδειχθεί ότι δεν πρόκειται για επεξεργασία ιστών, αλλά για αύξηση της ροής του νερού στον ιστό. Η ίδια αναφορά δείχνει ότι με τη χρήση στατικής δόνησης μπορούμε να αυξήσουμε τη ροή του υγρού στον ιστό 3-12 φορές ανάλογα με τη συχνότητα.  

Ένας άλλος τρόπος είναι να εμπλακούμε με τον περιορισμό και να ζητήσουμε από τον ασθενή να εκτελέσει, είτε κινήσεις που επιδρούν άμεσα στη περιοχή, είτε κινήσεις που επιδρούν έμμεσα, όπως για παράδειγμα πελματιαία ή ραχιαία κάμψη στη ποδοκνημική για να απελευθερωθεί περιορισμός στον μηρό.

Απελευθερώνοντας και ομαλοποιώντας τον επιφανειακό ιστό, είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στον επόμενο. Επίσης σεβόμενοι την αντοχή και την ουδό του πόνου του ασθενή, αποφεύγουμε να παραβιάζουμε τα όρια, μειώνοντας δραστικά την πιθανότητα της καταπόνησης του ιστού προκαλώντας επιπλέον επιβάρυνση.   

Πηγές

1. Myoskeletal & Sports Therapy by Aubrey Gowing
2. Influence of Foam Rolling Velocity on Knee Range of Motion and Tissue Stiffness: A Randomized, Controlled Crossover Trial - Jan Wilke, Philipp Niemeyer, Daniel Niederer, Robert Schleip, Winfried Banzer
3. Fascial plasticity – a new neurobiological explanation- Part 1 (Shleip 2002)
4. Looking in particular at flow of fluid through that tissue (Reed 2011)
5. Mathematical Analysis of the Flow of Hyaluronic Acid Around Fascia During (Roma et al 2013)
6. A theoretical framework for the role of fascia in manual therapy (Simmonds et al 2010)