Νευροπλαστικότητα ή πλαστικότητα του εγκεφάλου ορίζεται η ικανότητα του νευρικού συστήματος να αλλάζει τις δραστηριότητες του ως απάντηση σε ενδογενή ή εξωγενή ερεθίσματα, αναδιοργανώνοντας τη δομή, τις λειτουργίες ή τις συνδέσεις του.
Μία θεμελιώδη ιδιότητα των νευρώνων είναι η ικανότητα τους να τροποποιούν την ισχύ και την αποτελεσματικότητα της συναπτικής μετάδοσης, μέσω ποικίλου αριθμού μηχανισμών, που εξαρτώνται από τις δραστηριότητες, περιγραφόμενη συνήθως ως συναπτική πλαστικότητα.
Παλαιότερα πίστευαν ότι ο εγκέφαλος σταματούσε να αναπτύσσεται μετά τα πρώτα χρόνια της ζωής. Θεωρούσαν ότι μόνο κατά την πρώιμη «κρίσιμη περίοδο» της ζωής ενός μικρού παιδιού, σχηματίζονταν οι συνδέσεις μεταξύ των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου, ενώ στη συνέχεια παρέμεναν σταθερές για την υπόλοιπη ζωή του. Δηλαδή θεωρούσαν ότι μόνο οι νέοι εγκέφαλοι ήταν «πλαστικοί» και ως εκ τούτου μπορούσαν να σχηματίσουν νέες συνδέσεις. Εξαιτίας αυτής της πεποίθησης, οι επιστήμονες πίστευαν ότι εάν μια συγκεκριμένη περιοχή του ενήλικου εγκεφάλου είχε υποστεί βλάβη, τα νευρικά κύτταρα δεν μπορούσαν να δημιουργήσουν νέες συνδέσεις ή να αναγεννηθούν, οπότε οι λειτουργίες που ελέγχονταν από αυτή τη περιοχή του εγκεφάλου χάνονταν μόνιμα.
Στο βιβλίο «Principle of Psychology», που γράφτηκε πριν από 100 χρόνια περίπου, ο William James παρουσίασε την πρώτη θεωρία της νευροπλαστικότητας, υπαινισσόμενος ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ικανός να αναδιοργανωθεί. Δεν ήταν παρά το 1948, όταν ο όρος νευροπλαστικότητα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Πολωνό Νευροεπιστήμονα Jerzy Konorski, ο οποίος εισηγήθηκε πως με την πάροδο του χρόνου οι νευρώνες που είχαν «τυχαία ενεργοποίηση λόγω γειτνίασης με πυροδοτούμενο νευρώνα, με τον καιρό δημιουργούν πλαστικές αλλαγές στον εγκέφαλο». Ωστόσο, στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, μετά από ένα ευρύ φάσμα ερευνών όπου φάνηκε ότι πολλές πτυχές του εγκεφάλου παραμένουν μεταβλητές, ακόμη και σε ενήλικες, ο όρος Νευροπλαστικότητα πήρε εξέχουσα θέση.
Νευροπλαστικότητα, είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει αλλαγές στον εγκέφαλο που συμβαίνουν καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής ως απάντηση σε νέες εμπειρίες. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η ανάπτυξη και η συμπεριφορά του εγκεφάλου καθοδηγείται, αφενός από ένα βασικό γενετικό λεπτομερές προσχέδιο, αφετέρου όμως καθοδηγείται και από μια σειρά εμπειριών, διαμορφώνοντας τον αναδυόμενο εγκέφαλο. Ακόμη και προγεννητικά γεγονότα μπορούν να είναι παράγοντες τροποποίησης των νευρωνικών συνδέσεων.
Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα ερμηνειών σχετικά με τον προσδιορισμό του όρου νευροπλαστικότητα, μερικοί τον εξετάζουν σε σχέση με την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, άλλοι τον συσχετίζουν με βλάβη στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα.
Οι πληροφορίες στον εγκέφαλο μεταδίδονται από τον ένα νευρώνα στον άλλο νευρώνα μέσω εξειδικευμένων συνδέσεων που ονομάζονται συνάψεις. Μια σύναψη μεταξύ δυο νευρώνων αποτελείται από προσυναπτικά και μετασυναπτικά τερματικά, τα οποία χωρίζονται από μια συναπτική σχισμή. Το προσυναπτικό τερματικό είναι γεμάτο με μικρά κυστίδια που περιέχουν χημικούς νευροδιαβιβαστές και το μετασυναπτικό τερματικό αποτελείται από υποδοχείς ειδικά για αυτούς τους νευροδιαβιβαστές. Οι νευρώνες μεταφέρουν πληροφορίες με τη μορφή μιας ηλεκτρικής ώθησης, που ονομάζεται δυναμικό δράσης (action potential), ξεκινά στο κυτταρικό σώμα και ταξιδεύει κάτω στον άξονα. Στη σύναψη, το δυναμικό δράσης προκαλεί την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών, μετατρέποντας έτσι το ηλεκτρικό ερέθισμα σε χημικό σήμα. Οι νευροδιαβιβαστές διαχέονται διαμέσου της συναπτικής σχισμής, όπου δεσμεύονται στους υποδοχείς στο μετασυναπτικό τερματικό και παράγουν ένα ηλεκτρικό σήμα στον μετασυναπτικό νευρώνα. Το μετασυναπτικό κύτταρο στη συνέχεια θα πυροδοτήσει ένα δυναμικό δράσης, με την προϋπόθεση το άθροισμα όλων των συνάψεων φθάσει στην απαραίτητη ουδό για την πυροδότηση. Δεδομένου ότι ένας νευρώνας μπορεί να προσλαμβάνει συνάψεις από πολλά και διαφορετικά προσυναπτικά τερματικά, είναι ικανός να ενσωματώσει πληροφορίες από ποικίλες πηγές, πριν τις μεταφέρει με τη μορφή ενός ηλεκτρικού σήματος. Η ικανότητα των νευρώνων να τροποποιούν την ισχύ των υφιστάμενων συνάψεων, αλλά να σχηματίζουν νέες συναπτικές συνδέσεις, ονομάζεται νευροπλαστικότητα. Προσδιοριζόμενη με αυτόν τον τρόπο η νευροπλαστικότητα, περιλαμβάνει αλλαγές στην ισχύ των ώριμων συναπτικών συνδέσεων, καθώς και τον σχηματισμό νέων ή ακόμη εξάλειψη συνάψεων σε ενήλικες και αναπτυσσόμενους εγκεφάλους. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό αυτό περικλείει ένα τεράστιο πεδίο έρευνας, ενώ παρόμοιες διεργασίες μπορούν να εμφανιστούν στις περιφερικές συνάψεις, στις οποίες έγιναν οι περισσότερες από τις πρωτοποριακές μελέτες για την συναπτική μετάδοση. Επιπλέον, η νευροπλαστικότητα περικλείει την αναβλάστηση νέων συναπτικών συνδέσεων μετά από τραυματισμό του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος θεωρείται πλέον ένα εξαιρετικά δυναμικό και συνεχώς αναδιοργανώμενο σύστημα, ικανό να διαμορφωθεί και να αναμορφωθεί καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής. Πιστεύεται ότι κάθε εμπειρία μεταβάλλει την οργάνωση του εγκεφάλου σε κάποιο επίπεδο. Η νευροπλαστικότητα αναφέρεται στη δια βίου ικανότητα του εγκεφάλου να αλλάζει και να επανασυνδέεται ως απάντηση στα ερεθίσματα της μάθησης και της εμπειρίας. Νευρογένεση είναι η ικανότητα δημιουργίας νέων νευρώνων και συνάψεων μεταξύ των νευρώνων καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής. Καθώς μεγαλώνουμε, ο ρυθμός αλλαγής στον εγκέφαλο ή η νευροπλαστικότητα μειώνεται αλλά δεν σταματάει. Επιπλέον, τώρα γνωρίζουμε ότι νέοι νευρώνες μπορούν να εμφανιστούν σε ορισμένα τμήματα του εγκεφάλου μέχρι την ημέρα του θανάτου μας.
Η εξάσκηση και η επανάληψη δημιουργεί νέες νευρικές συνδέσεις (νέα μονοπάτια) στον εγκέφαλο, που με τον καιρό γίνονται ισχυρότερες και ισχυρότερες.
Μεταβολές στον εγκέφαλο μπορεί να συμβούν εξαιτίας ποικίλων ερεθισμάτων. Ο Kolb και οι συνεργάτες του, αναφέρουν ότι υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι πλαστικότητας που διαμορφώνουν τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο:
Η πλαστικότητα του εγκεφάλου και η πολυπλοκότητα της μπορεί να συνοψιστεί σε μια φράση: «Neurons that fire together, wire together – οι νευρώνες που πυροδοτούν μαζί, μεταφέρουν μαζί ηλεκτρικά σήματα».
Η νευροπλαστικότητα είναι ένα φαινόμενο που βοηθά στην αποκατάσταση του εγκεφάλου μετά από βλάβη που προκλήθηκε από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμό (κρανιοεγκεφαλική κάκωση). Η δυνατότητα χειρισμού συγκεκριμένων νευρωνικών οδών και συνάψεων έχει σημαντική επίπτωση στη φυσικοθεραπευτική κλινική παρέμβαση, προς όφελος των ασθενών. Υποσχόμενες θεραπείες είναι η εξειδικευμένη άσκηση, η νοητική εκπαίδευση και η νευροφαρμακολογία, που βασίζονται στη τρέχουσα κατανόηση της πλαστικότητα του εγκεφάλου. Η καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που διέπουν τη νευροπλαστικότητα μετά από εγκεφαλική βλάβη ή βλάβη των νεύρων θα συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ασθενή.
Η εξειδικευμένη φυσικοθεραπεία, μπορεί να ενισχύσει την εγκεφαλική λειτουργικότητα και την νευρομυϊκή προσαρμογή. Η φυσικοθεραπεία για νευρολογικούς ασθενείς είναι μια ολοκληρωμένη διαδικασία που στοχεύει να διδάξει, να καθοδηγήσει και να προάγει την πλαστικότητα του εγκεφάλου, μειώνοντας έτσι τις απειλές για λειτουργικές και γνωστικές αποκλίσεις.
Μελέτη του 2019, σχετικά με τον ρόλο της νευροπλαστικότητας στην αποκατάσταση επισήμανε ότι: «η αποκατάσταση διαδραματίζει ρόλο στην εναρμόνιση της πλαστικότητας και την ανάκτηση του κινητικού ελέγχου σε ασθενείς μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, μέσω τεχνικών νευροδιέγερσης». Βελτιώνει την κινητικότητα μέσω αναμόρφωσης του εγκεφαλικού φλοιού. Οι γνωστικές λειτουργίες βελτιώθηκαν με την προσθήκη αεροβικής άσκησης και βιντεοπαιχνιδιών.
Η εξέλιξη των τεχνικών αποκατάστασης, έχει οδηγήσει στη βελτίωση της λειτουργικής ικανότητας σε νευρολογικές παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία. Με την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, οι άνθρωποι συχνά αντιμετωπίζουν νευρολογικές διαταραχές που σχετίζονται με την ηλικία και τη μείωση της λειτουργικής ικανότητας, που μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο ζωής και την ευημερία τους. Η νευροπλαστικότητα μπορεί να επηρεαστεί τόσο στον υγιή, όσο και στον πάσχοντα εγκέφαλο. Αξιοποιώντας την ικανότητα του εγκεφάλου να δημιουργεί νέες οδούς, ο φυσικοθεραπευτής μπορεί να έχει κυρίαρχο ρόλο στην αποκατάσταση και τη βελτίωση της ζωής του ασθενή.
Το «πιάσιμο» στον αυχένα είναι ένα πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα που οδηγεί τους πάσχοντες να αναζητήσουν βοήθεια. Βέβαια πρόκειται για άτυπο όρο ομπρέλα, καθώς τα συμπτώματα κυμαίνονται από γενική δυσκαμψία του αυχένα έως πλήρη ακινησία με αφόρητο πόνο.
Στη προσπάθεια για να διατηρήσετε τον εαυτό σας υγιή και προστατευμένο από τραυματισμούς, βασική προϋπόθεση είναι να διατηρήσετε την περιτονία υγιή, ώστε να είναι ελεύθερη η ροή των υγρών, η ολίσθηση και να υπάρχει ευκολία στη κίνηση. Τελικός στόχος παραμένει η διατήρηση της ομοιόστασης του σώματος, που σημαίνει σώμα σε φυσική και πνευματική ισορροπία.
Μελέτη που παρουσιάσθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου στο American Heart Association’s Hypertension Scientific Sessions 2022, συσχετίζει την υψηλή αρτηριακή πίεση με την ταχύτερη γήρανση των οστών.
Σε πρόσφατη μελέτη από το Lise Meitner Group for Environmental Neuroscience at the Max Planck Institute for Human Development, διαπιστώθηκε ότι μια ώρα περπάτημα στο δάσος Grunewald στη Γερμανία, μείωσε το άγχος στους συμμετέχοντες, ενώ αντίθετα περπάτημα ίσης διάρκειας σε πολυσύχναστο δρόμο στην εμπορική περιοχή του Βερολίνου δεν είχε το ίδιο αποτέλεσμα.
Το σύνδρομο της Ινομυαλγίας (fibromyalgia) είναι μια συνηθισμένη και χρόνια διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από διάχυτους μυϊκούς πόνους, κακουχία και πολλαπλά επώδυνα σημεία (tender points). Η ετοιμολογία του όρου “fibromyalgia” προέρχεται από την Λατινική λέξη fibro, που σημαίνει ιστός, και από τις Ελληνικές λέξεις myo και algia, που σημαίνουν μυς και άλγος (fibromyalgia = ινομυαλγία). Βρίσκουμε αναφορές για διάχυτο πόνο στο σώμα σε ιστορικά έγγραφά ακόμη πριν τον Μεσαίωνα, αλλά είναι καταπληκτικό ότι ακόμη και σήμερα αυτή η κατάσταση συνεχίζει να είναι υπό διερεύνηση.
Η εμπεριστατωμένη αξιολόγηση αποτελεί βασική προϋπόθεση μιας αποτελεσματικής θεραπείας. Ένα απλοποιημένο σύστημα ελέγχου, μέσω του οποίου μπορούμε σε μικρό χρονικό διάστημα να αξιολογήσουμε ολόκληρο το σώμα, στην αναζήτηση της βασικής αιτίας είναι το ART. Το ακρώνυμο ART προέρχεται από τις λέξεις: Asymmetry – Restriction of motion – Tissue texture abnormalities (Ασυμμετρία – Περιορισμός της κίνησης – Ανωμαλία στην υφή του ιστού).
Πολλές είναι οι αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν πόνο στη μέση, οι περισσότερες από αυτές εξαρτώνται από τις συνήθειες που έχουμε υιοθετήσει στην καθημερινότητα μας. Η καθιστική ζωή, πολλές ώρες μπροστά στη τηλεόραση ή τον υπολογιστή, η διατροφή και το άγχος συμβάλλουν σημαντικά στη πρόκληση του πόνου στη μέση. Το ίδιο συμβαίνει επίσης από την υπερβολική καταπόνηση του σώματος, χωρίς την απαραίτητη προσαρμογή, όταν δηλαδή θέλουμε να κάνουμε περισσότερα από όσα πραγματικά έχουμε την ικανότητα να κάνουμε. Το αποτέλεσμα και στις δυο περιπτώσεις είναι πρόκληση μικροτραυματισμών στην περιτονία με επακόλουθο αποτέλεσμα τη φλεγμονή και τον πόνο.
Ως κοινωνία, έχουμε επικεντρωθεί εδώ και πολύ καιρό στη διαίρεση, την αποσυναρμολόγηση και τη προσεκτική μελέτη των μικρότερων δομικών στοιχείων. Αυτή η προσέγγιση έχει οδηγήσει σε μεγάλη πρόοδο σε ορισμένους τομείς και σε ενισχυμένη κατανόηση των επί μέρους στοιχείων, αλλά οδήγησε επίσης σε μια πολύ περιορισμένη ολιστική κατανόηση αυτών που συμβαίνουν γύρω μας.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ως θεραπευτές καλούμαστε να φροντίσουμε ασθενείς τους οποίους με δυσκολία μπορούμε να αγγίξουμε εξαιτίας του πόνου. Τις περισσότερες φορές είναι αδύνατη μια διαφωτιστική κλινική αξιολόγηση και ακόμη πιο δύσκολή η θεραπευτική προσέγγιση χωρίς τον κίνδυνο να πονέσει περισσότερο ο ασθενής μας. Σε αυτές τις περιπτώσεις μια προσέγγιση είναι να μην κάνουμε τίποτα, χωρίς όμως να έχει αποδειχθεί ότι αυτό θα είναι ευεργετικό για τον ασθενή μας, αντίθετα πολλές φορές συσσωρεύει και άλλες δυσκολίες. Μια άλλη προσέγγιση είναι να υιοθετήσουμε μια στρατηγική θεραπευτικής προσέγγισης βήμα-βήμα. Δηλαδή, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική θεραπεία.
Όταν ένας ασθενής παρουσιάζει αλλαγή στην ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης, είναι φυσικό να υποθέσουμε ότι η αιτία βρίσκεται στη ίδια τη σπονδυλική στήλη, και, ως εκ τούτου, η θεραπευτική προσέγγιση θα πρέπει να εστιάζεται εκεί. Ωστόσο, άλλοι παράγοντες, εκτός της σπονδυλικής στήλης συχνά προκαλούν αλλαγές στη μορφολογία της. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμο να διευρύνουμε τον θεραπευτικό μας ορίζοντα, συμπεριλαμβάνοντας στο πλάνο μας και άλλες περιοχές του σώματος.
Συνδεθείτε με τα κοινωνικά μας δίκτυα "Social Media" και ανακαλύψετε τις νεότερες πληροφορίες
Αυτήν τη στιγμή επισκέπτονται τον ιστότοπό μας 197 guests και κανένα μέλος
ΑΛΚΙΜΑΧΟΥ 3 - 5 / 11634 / ΑΘΗΝΑ